Komunistyczna Partia Kambodży
Komunistyczna Partia Kambodży – khmerska partia polityczna utworzona w 1951 roku pod nazwą Khmerska Partia Ludowo-Rewolucyjna. Późniejszą nazwę przyjęła w 1966 roku. Początkowo działała legalnie wykorzystując do tego swoje legalne skrzydło jakim była Partia Ludowa. Po rozbiciu Partii Ludowej przez rząd stopniowo w partii umacniały się ekstremistyczne tendencje głoszone przez frakcję Czerwonych Khmerów, którzy w 1963 roku przejęli pełnię władzy w ugrupowaniu. W 1967 roku rozpoczęła zbrojną batalię antyrządową. W 1975 roku po zwycięstwie w wojnie domowej Czerwoni Khmerzy zdobyli władzę tworząc Demokratyczną Kampuczę. Polityka ludobójstwa prowadzona przez frakcję ruchu skupioną wokół Pol Pota, doprowadziła do wewnętrznego rozłamu w grupie, a następnie interwencji wojsk wietnamskich, która obaliła reżim. Czerwoni Khmerzy przeszli do podziemia, gdzie korzystając z pomocy Stanów Zjednoczonych, Tajlandii i Chin prowadzili wojnę domową z prowietnamskim rządem. W 1981 roku Czerwoni Khmerzy zrezygnowali z ideologii komunistycznej, co było równoznaczne z likwidacją partii komunistycznej[2]. Partia przez cały okres działania miała charakter awangardowy, a jej struktury nie były liczne. W 1970 roku liczyła ona zaledwie 3 tysiące członków, a w 1975 roku około 14[3].
| |
| Państwo | |
|---|---|
| Skrót |
ប.ក.ក, PCK |
| Lider | |
| Data założenia |
1951 |
| Data rozwiązania |
1981 |
| Ideologia polityczna |
komunizm, marksizm-leninizm, agraryzm, nacjonalizm, narodowy komunizm, socjalizm agrarny, maoizm, militaryzm |
| Poglądy gospodarcze | |
| Młodzieżówka |
សម្ព័ន្ធយុវកុក |
| Barwy | |
Historia partii edytuj
Partia została utworzona w 1951 roku przez przekształcenie regionalnego komitetu Komunistycznej Partii Indochin w Khmerską Partię Ludowo-Rewolucyjnąo (KPLR), która powołała legalną Partię Ludową (Krom Pracheachon). Partię od początku rozdzierał konflikt pomiędzy frakcją prowietnamską (Tou Samouth) i antywietnamską (Sieu Heng); o ile pierwsza była ugodowa w stosunku do monarchii Norodoma Sihanouka, druga domagała się rewolucji i zarzucała wietnamskim komunistom zdradę. Stopniowo wpływy w KPLR zdobywała grupa skrajnie antywietnamska tzw. „grupa paryska” (Khieu Samphan, Hou Yuon, Hu Nim, Pol Pot, Ieng Sary) określana później jako Czerwoni Khmerzy. We wrześniu 1960 roku KPLR przekształcona została w Robotniczą Partię Kambodży (RPK)[4], która zawarła kompromis z rządzącą monarchistyczną Powszechną Wspólnotą Socjalistyczną (Sangkum Reastr Niyum)[5].
Po zamordowaniu przywódcy RPK Tou Samoutha przez policję (lipiec 1962) i wcześniejszych rozłamach, kierownictwo partii w lutym 1963 roku przeszło w ręce ekstremistycznej „grupy paryskiej”. Chroniąc się przed represjami władz zwolennicy Pol Pota z „grupy paryskiej” założyli bazę w północno-wschodniej prowincji Ratanakiri, pozyskując tam sympatyków spośród mniejszości etnicznej Khmer Loeu (Khmerów Górskich)[6], zaś sam Pol Pot udał się na szkolenie do Chin. We wrześniu 1966 roku ugrupowanie zmienia nazwę na Komunistyczna Partia Kambodży[7]. Na czele partii stanęła ściśle tajna Angkar Loeu (Najwyższa Organizacja)[8], w skład której wchodzili m.in. Pol Pot, Ieng Sary, Vorn Vet, Son Sen, Yun Yat, Touch Phoeun, Thiounn Thioeun, Ieng Thirith.
W kwietniu 1967 roku w prowincji Battambang wybuchło spontaniczne powstanie chłopskie, do którego przyłączyli się komuniści. W styczniu 1968 utworzona przez KPK Armia Rewolucyjno-Wyzwoleńcza rozpoczęła partyzancką ofensywę przeciw armii królewskiej[9]. Wraz z rozwijaniem działalności wojskowej Czerwoni Khmerzy podjęli się fizycznej eliminacji kadr komunistycznych sprzyjającym Wietnamowi[2]. Po 1970 roku i puczu Lon Nola zbrojne skrzydło partii zostało poparte przez króla Sihanouka. Poparcie króla przyczyniło się do szybkie wzrostu wpływów partyzantki, a w rezultacie przejęcia władzy przez frakcję Czerwonych Khmerów w 1975 roku i utworzenia Demokratycznej Kampuczy[10]. Po zdobyciu władzy w Kambodży przez Czerwonych Khmerów i rozpoczęciu przez nich masowych represji określanych mianem ludobójstwa, doszło do rozłamu w szeregach ugrupowania, a następnie interwencji sąsiedniego Wietnamu, która przyniosła kres rządom KPK[3].
Po upadku reżimu Czerwoni Khmerzy w 1979 roku przystąpili do tworzenia antywietnamskiej armii partyzanckiej[3]. W 1981 roku partia uległa rozwiązaniu, a w jej miejsce powstała niekomunistyczna Partia Demokratycznej Kampuczy, będąca odtąd politycznym reprezentantem ruchu Czerwonych Khmerów[11].
Zobacz też edytuj
Przypisy edytuj
- ↑ Kiernan, B. (2004). How Pol Pot Came to Power. New Haven: Uniwersytet Yale. s. 19–20.
- ↑ a b Zbigniew Marcin Kowalewski Czas Czerwonych Khmerów – rewolucja, rasizm i ludobójstwo. [dostęp 2016-05-13]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-05-25)].
- ↑ a b c Czterdzieści lat od Roku Zero. Zbrodnie Czerwonych Khmerów w Kambodży.
- ↑ Adam W. Jelonek, Kambodża, Warszawa: Trio 2008, s. 104–112
- ↑ Adam W. Jelonek, Kambodża, Warszawa: Trio 2008, s. 122
- ↑ Monika Warneńska, Śladami pol Pota, Warszawa : Świat Książki 1999, s. 106-108
- ↑ Adam W. Jelonek, Kambodża, Warszawa: Trio 2008, s. 113–114
- ↑ Wiesław Górnicki, Bambusowa klepsydra, Warszawa: PIW 1980 s. 216–217
- ↑ Piotr Ostaszewski, Kambodża: zapomniana wojna 1970–1975 (dojście Czerwonych Khmerów do władzy), Toruń 2003, s. 74, 120
- ↑ Filip Topolewski: Rewolucja Czerwonych Khmerów.
- ↑ Bogdan Szajkowski (Ed.). Revolutionary and Dissident Movements of the World. John Harper Publishing. 2004. s. 54.