Konkurs Piosenki Eurowizji 2008

53. Konkurs Piosenki Eurowizji w Belgradzie

53. Konkurs Piosenki Eurowizji został rozegrany 20, 22 i 24 maja 2008 i zorganizowany w Belgradzkiej Arenie przez serbskiego nadawcę Radio-Televizija Srbija (RTS). Koncerty konkursowe poprowadzili Jovana Janković i Željko Joksimović.

Konkurs Piosenki Eurowizji 2008
Confluence of Sound
ilustracja
Informacje ogólne
Półfinały

20 maja 2008
22 maja 2008

Finał

24 maja 2008

Miejsce

Belgradzka Arena,
Belgrad (Serbia)

Nadawca

Radio-Televizija Srbije (RTS)

Prowadzący

Jovana Janković
Željko Joksimović

Informacje dodatkowe
Reżyser

Bjørn Erichsen

Producent wykonawczy

Sandra Šuša

Kierownik wykonawczy

Svante Stockselius

Uczestnicy
Debiut

Azerbejdżan
San Marino

Rezygnacja

Austria

Łącznie

43 reprezentacji

Głosowanie
Zwycięzca

Rosja

Reprezentant

Dima Biłan

Piosenka

Believe

Tekst i muzyka

Dima Biłan, Jim Beanz

Konkurs Piosenki Eurowizji
◄ 2007 2009 ►

Finał konkursu wygrał Dima Biłan, reprezentant Rosji z piosenką „Believe”, współtworzoną z Jimem Beanzem, za którą otrzymał łącznie 272 punkty[1][2].

Lokalizacja edytuj

Lokalizacja Belgradu w Serbii.

Miejsce organizacji konkursu edytuj

Dzięki wygranej Mariji Šerifović, reprezentantki Serbii podczas 52. Konkursu Piosenki Eurowizji, organizacja konkursu w 2008 przypadła serbskiemu nadawcy publicznemu Radio-Televizija Srbije (RTS)[3]. Grupa Referencyjna Europejskiej Unii Nadawców zdecydowała, że koncert odbędzie się w Belgradzie. Konkurs odbył się w Belgradzkiej Arenie, trzeciej co do wielkości hali widowiskowo-sportowej w Europie, która średnio może pomieścić niemal 18,4 tys. widzów[4][5].

Potencjalna zmiana lokalizacji edytuj

 
Belgradzka Arena

W związku ze zorganizowaniem protestów w Belgradzie przeciwko ogłoszonej 21 lutego 2008 niezależności Kosowa, międzynarodowe media spekulowały o zmianie miejsca organizacji konkursu ze względów bezpieczeństwa[6]. Pojawiły się propozycje organizacji konkursu przez ubiegłorocznego gospodarza, tj. miasto Helsinki[7]. Ukraina została również uznana za potencjalną opcję, ponieważ zajęła drugie miejsce w konkursie rok wcześniej. Grecka telewizja Ellinikí Radiofonía Tileórasi (ERT) również zaproponowała EBU ponowne zorganizowanie konkursu w Atenach[8]. Dzień po zorganizowaniu marszu Europejska Unia Nadawców (EBU) wydała oświadczenie, w którym zaznaczyła, że wydarzenia w Belgradzie nie będą miały żadnego wpływu ani na termin przygotowań do konkursu, ani na miejsce jego organizacji[9]. Stacja RTS zobowiązała się zapewnić delegacjom uczestniczącym w konkursie zwiększoną ochronę w sytuacji narastająego niezadowolenia mieszkańców Belgradu z powodu ogłoszenia niepodległości Kosowa[10][11]. Delegacje Albanii, Chorwacji i Izraela otrzymały dodatkowo zwiększoną ochronę[12].

Przebieg konkursu edytuj

Pod koniec 2007 reżyser konkursu Bjørn Erichsen podał informację, że głównymi sponsorami wydarzenia będą Raiffensen Bank[13] i T.E.A.M. (Television Event and Media Marketing AG)[14]. W przygotowaniach do konkursu pomogły organizatorom także firmy: StageOne[15] oraz PROCON Event Engineering[16].

4 marca 2008 nadawca Radio-Televizija Srbije (RTS) ogłosił, że konkurs poprowadzą Jovana Janković i Željko Joksimović[17].

Nowy format, losowanie półfinałów edytuj

Podczas majowej konferencji prasowej w Helsinkach w 2007 główny kierownik wykonawczy imprezy Svante Stockselius poinformował zgromadzonych o możliwej zmianie formatu konkursu i przygotowaniu dwóch rund półfinałowych. 28 września oficjalnie ogłoszono zaakceptowanie zmian przez Europejską Unię Nadawców (EBU) podczas 50. spotkania zarządu organizowanego w Weronie[18]. Z każdego półfinału awansowało dziesięciu uczestników: dziewięciu wybierali telewidzowie za pomocą audiotele, natomiast wybór dziesiątego należał do specjalnej komisji sędziowskiej przyznającej tzw. „dziką kartę”[19].

38 państw biorących udział w obu półfinałach podzielono na sześć koszyków[20]. O przydziale do określonego koszyka zdecydowało położenie geograficzne oraz matematyczny rozkład głosów od 2004, w opracowaniu którego pomogła EBU firma Digame[19]. Miało to na celu ograniczenie przewidywalności głosowania poszczególnych krajów i podniesienie poziomu emocji w rundach półfinałowych. Cztery koszyki zawierały po sześć krajów, dwa pozostałe – siedem państw. Do udziału w każdym z półfinałów przydzielono po trzy kraje z każdego koszyka. Państwo z piątego koszyka trafiło do półfinału oznaczonego na pierwszej kopercie, natomiast ostatni kraj z szóstego – do drugiego oznaczonego na drugiej[21][20].

Koszyk 1 Koszyk 2 Koszyk 3 Koszyk 4 Koszyk 5 Koszyk 6

Losowanie składu półfinałów odbyło się 28 stycznia 2008 w Belgrade City Hall o godzinie 13:00 czasu środkowoeuropejskiego i zostało przeprowadzone przez tancerzy z Krajowego Tańca KOLO. Podczas uroczystości zaśpiewał Željko Joksimović[22].

Państwa z zagwarantowanym miejscem w finale, czyli finaliści 52. Konkursu Piosenki Eurowizji oraz kraje tzw. „Wielkiej Czwórki” (Francja, Hiszpania, Niemcy i Wielka Brytania) mogły wybrać, które rundy będą transmitowane przez krajowych nadawców publicznych[19]. 17 marca w Sava Centre odbyło się spotkanie wszystkich delegacji oraz losowanie numerów startowych dla uczestników obu półfinałów oraz finalistów. Gospodarzami ceremonii zostali prowadzący konkurs: Jovana Janković i Željko Joksimović[23][24], a podczas spotkania obecni byli także: główny producent imprezy Sandra Suša, kierownik wykonawczy Svante Stockselius oraz manager konkursu – Kati Varblane[25].

Projekt grafiki edytuj

Grafika, hasło („Confluence of Sound”[26]) oraz scena 53. Konkursu Piosenki Eurowizji inspirowane były lokalizacją kraju: geograficznym przecinaniem się dwóch rzek: Sawy i Dunaju oraz punktem ich przecięcia, czyli parkiem Kalegmedan[27]. Logo konkursu zaprojektował Boris Miljković[28], a scenę koncertową o wymiarach 27x25 metrów – David Cushing[29]. Scenografem został Goran Joksimović, głównym operatorem kamer – Sven Stojanović, za oświetlenie odpowiedzialny był Per Sundin[30].

Krótkie filmy przed każdym występem półfinałowym, czyli tzw. „pocztówki”, przedstawiały flagę kraju-reprezentanta oraz krótką historię państwa i jego mieszkańców. W trakcie wyświetlania każdej z pocztówek prezentowano krótkie listy w ojczystym języku artysty (wyjątek stanowi serbska, która składała się z tekstów „Welcome to Belgrade” i „Welcome to Serbia” w różnych językach). Pod koniec każdej pocztówki pokazywano logo konkursu[31].

Kontrowersje edytuj

Włoski dziennik Corriere della Sera poinformował o tym, że wyniki Konkursu Piosenki Eurowizji zostały zmanipulowane na korzyść Rosji. Podobne komentarze pojawiły się w Niemczech, ponieważ reprezentantki kraju No Angels nie otrzymały żadnego punktu od swoich sąsiadów, co wzbudziło w mieszkańcach podejrzenia[32][33].

 
Reprezentantka Polski Isis Gee podczas występu w konkursie

Po ogłoszeniu wyników, w których reprezentacja Polski zajęła przedostatnie miejsce, w kraju rozgorzała dyskusja na temat sensu udziału w Konkursie Piosenki Eurowizji w ówczesnej formie. Artyści, dziennikarze muzyczni oraz większość internautów bronili polskiej reprezentantki, Isis Gee, uważając, że ostatnie miejsce było dla niej krzywdzące. Maryla Rodowicz w komentarzu dla dziennika „Fakt” w ostrych słowach zaproponowała rezygnację z konkursu oraz skrytykowała system głosowania, stwierdzając, że nawet utwór z Hiszpanii, który uznała za „debilny”, miał więcej punktów. Podobne zdanie miała Irena Santor, która nazwała imprezę „cyrkiem” oraz uznała, że nawet zespół ABBA nie wygrałby w barwach Polski[34].

Komentarze o upolitycznieniu konkursu odbiły się też mocnym echem poza Polską. Terry Wogan, który od ponad 30 lat komentował konkurs w Wielkiej Brytanii, zrezygnował z tej roli w 2008. Brytyjskie media szeroko zajęły się sprawą upolitycznienia imprezy, krytycznie odnosząc się do systemu głosowania, który – ich zdaniem – doprowadził do porażki reprezentanta kraju[35]. Simon Cowell, krytyk muzyczny oraz twórca m.in. formatu The X Factor skomentował konkurs słowami: Jeżeli ten program dostarcza ludziom rozrywki, to wspaniale, ale jako konkurs jest raczej pusty i bezsensowny.

Kraje uczestniczące edytuj

 
Charlotte Perrelli podczas prób do półfinału 53. Konkursu Piosenki Eurowizji

Do udziału w 53. Konkursie Piosenki Eurowizji zgłosiły się 43 kraje[36], w tym dwa debiutujące państwa: San Marino i Azerbejdżan[37]. Z rywalizacji wycofała się austriacka telewizja publiczna – Österreichischer Rundfunk (ORF). Powodem rezygnacji okazał się brak zainteresowania mieszkańców konkursem, niesatysfakcjonujące wyniki reprezentantów oraz polityczne głosowanie[38]. Nadawca transmitował jednak finał konkursu[39].

Na scenie zaśpiewano piosenki w ponad 20 różnych językach, w tym jedną w nieistniejącym języku, którą wykonali reprezentanci Belgiizespół Ishtar[40].

Wśród uczestników konkursu znalazło się kilku artystów, którzy wystąpili w przeszłości na eurowizyjnej scenie: Charlotte Perrelli ze Szwecji wygrała konkurs w 1999, a Dima Biłan z Rosji zajął drugie miejsce w konkursie w 2006[41][42]. Roberto Meloni z łotewskiej formacji Pirates of the Sea pojawił się w stawce konkursowej drugi rok z rzędu, rok wcześniej reprezentował kraj jako członek grupy Bonaparti.lv[43].

Wyniki edytuj

Pierwszy półfinał edytuj

  • Pierwszy półfinał odbył się 20 maja 2008.
  • Podczas półfinału możliwość głosowania mieli mieszkańcy krajów uczestniczących oraz: Niemcy i Hiszpania.
  • W pierwszym półfinale dziką kartę otrzymała Polska.
Lp. Kraj Język Artysta Piosenka Miejsce Punkty
01   Czarnogóra angielski, serbski Stefan Filipović Zauvijek volim te 14 23
02   Izrael angielski, hebrajski Boaz Mauda The Fire in Your Eyes 5 104
03   Estonia fiński, niemiecki, rosyjski, serbski Kreisiraadio Leto svet 18 8
04   Mołdawia angielski Geta Burlacu A Century of Love 12 36
05   San Marino włoski Miodio Complice 19 5
06   Belgia sztuczny Ishtar O julissi na jalini 17 16
07   Azerbejdżan angielski Elnur i Samir Day After Day 6 96
08   Słowenia słoweński Rebeka Dremelj Vrag naj vzame 11 36
09   Norwegia angielski Maria Hold On Be Strong 4 106
10   Polska angielski Isis Gee For Life 10 42
11   Irlandia angielski, francuski
hiszpański, niemiecki, włoski
Dustin the Turkey Irelande Douze Pointe 16 22
12   Andora angielski, kataloński Gisela Casanova 15 22
13   Bośnia i Hercegowina bośniacki Laka Pokušaj 9 72
14   Armenia angielski, ormiański Sirusho Qélé, Qélé 2 139
15   Holandia angielski Hind Your Heart Belongs to Me 13 27
16   Finlandia fiński Teräsbetoni Missä miehet ratsastaa 8 79
17   Rumunia rumuński, włoski Nico i Vlad Pe-o Margine De Lume 7 94
18   Rosja angielski Dima Biłan Believe 3 135
19   Grecja angielski Kalomira Secret Combination 1 156
Tabela punktacyjna pierwszego półfinału
Wyniki
Suma punktów Czarnogóra Izrael Estonia Mołdawia San Marino Belgia Azerbejdżan Słowenia Norwegia Polska Irlandia Andora Bośnia i Hercegowina Armenia Holandia Finlandia Rumunia Rosja Grecja Niemcy Hiszpania
Uczestnicy konkursu Czarnogóra 23   1 10 12
Izrael 104 5   2 7 10 4 10 4 7 5 7 6 10 6 8 5 4 4
Estonia 8   1 7
Mołdawia 36   5 5 1 6 10 5 4
San Marino 5   2 3
Belgia 16 6   10
Azerbejdżan 96 3 5 4 10 5   10 5 8 3 2 4 5 7 10 7 8
Słowenia 36 10 2 2 1   2 10 4 1 2 2
Norwegia 106 4 6 8 3 7 1 7 2   7 8 10 4 8 5 12 4 7 1 2
Polska 42 10 3 2   12 1 2 3 1 5 3
Irlandia 22 1 3 7 4 1   2 1 2 1
Andora 22 4 3 1 1 1   12
Bośnia i Hercegowina 72 12 1 6 4 12 12 3   7 8 7
Armenia 139 6 10 2 5 8 12 5 3 12 2 3 6   12 4 5 12 12 10 10
Holandia 27 1 3 8 2 7 3   3
Finlandia 79 2 12 8 4 2 3 6 5 6 12 1   4 6 2 6
Rumunia 94 8 12 6 6 6 6 5 3 7 6 5 3 1   1 8 3 8
Rosja 135 8 12 10 7 3 8 7 8 8 4 4 7 12 2 6 8   10 6 5
Grecja 156 7 7 5 4 12 10 12 8 4 6 10 5 8 10 8 3 12 6   12 7

Drugi półfinał edytuj

  • Drugi półfinał odbył się 22 maja 2008.
  • Podczas półfinału możliwość głosowania mieli mieszkańcy krajów uczestniczących oraz Francja, Serbia i Wielka Brytania.
  • W drugim półfinale dziką kartę dostała Szwecja.
Lp. Kraj Język Artysta Piosenka Miejsce Punkty
01   Islandia angielski Eurobandið This Is My Life 8 68
02   Szwecja angielski Charlotte Perrelli Hero 12 54
03   Turcja turecki Mor ve Ötesi Deli 7 85
04   Ukraina angielski Ani Lorak Shady Lady 1 152
05   Litwa angielski Jeronimas Milius Nomads In the Night 16 30
06   Albania albański Olta Boka Zemrën e lamë peng 9 67
07   Szwajcaria włoski Paolo Meneguzzi Era stupendo 13 47
08   Czechy angielski Tereza Kerndlová Have Some Fun 18 9
09   Białoruś angielski Rusłan Alachno Hasta la vista 17 27
10   Łotwa angielski Pirates of the Sea Wolves of the Sea 6 86
11   Chorwacja chorwacki Kraljevi ulice & 75 Cents Romanca 4 112
12   Bułgaria angielski Deep Zone & Balthazar DJ, Take Me Away 11 56
13   Dania angielski Simon Mathew All Night Long 3 112
14   Gruzja angielski Diana Ghurckaia Peace Will Come 5 107
15   Węgry angielski Csézy Candlelight 19 6
16   Malta angielski, rosyjski Morena „Vodka” 14 38
17   Cypr grecki Evdokia Kadi „Femme Fatale” 15 36
18   Macedonia angielski Tamara, Vrčak i Adrian Let Me Love You 10 64
19   Portugalia portugalski Vânia Fernandes Senhora do mar (Negras águas) 2 120
Tabela punktacyjna drugiego półfinału
Wyniki
Suma punktów Islandia Szwecja Turcja Ukraina Litwa Albania Szwajcaria Czechy Białoruś Łotwa Chorwacja Bułgaria Dania Gruzja Węgry Malta Cypr Macedonia Portugalia Francja Serbia Wielka Brytania
Uczestnicy konkursu
Islandia 68   10 3 1 2 5 4 1 2 10 7 5 1 5 8 4
Szwecja 54 8   2 3 1 3 12 1 7 4 3 1 3 6
Turcja 85 6   5 12 7 3 7 8 5 4 8 10 10
Ukraina 152 6 3 12   7 1 12 12 6 7 12 7 12 8 8 10 6 12 3 8
Litwa 30   12 10 8
Albania 67 1 7 8 3   10 1 5 10 12 2 5 3
Szwajcaria 47 10   5 5 12 7 1 7
Czechy 9 1   2 1 5
Białoruś 27 10 6   5 4 2
Łotwa 86 7 8 2 12 5 6   6 1 6 6 6 4 10 2 5
Chorwacja 112 4 4 5 7 5 3 6 3 7 7   6 3 8 10 6 10 6 2 10
Bułgaria 56 5 6 6 1 2 2 1 1   3 2 8 7 1 6 5
Dania 112 12 12 4 8 4 5 10 4 8 3 2   3 12 4 5 3 8 4 1
Gruzja 107 2 1 10 12 10 8 10 10 4   2 10 12 2 7 7
Węgry 6 1 1   4
Malta 38 3 8 6 4 4 3 4   4 2
Cypr 36 4 2 2 8 2 5   1 12
Macedonia 64 2 7 7 8 4 12 10 2   12
Portugalia 120 10 5 8 4 6 12 7 8 3 8 5 7 6 3 3   12 6 7

Finał edytuj

Finał konkursu odbył się 24 maja 2008. W finale wzięło udział 25 państw[44], w tym: kraje tzw. „Wielkiej Czwórki” (Francja, Hiszpania, Niemcy, Wielka Brytania), organizator konkursu (Serbia), po dziewięć najwyżej ocenionych krajów z pierwszego i drugiego półfinału oraz dwa kraje, które otrzymały tzw. „dzikie karty” od jurorów (Polska, Szwecja)[45].

Tabela punktacyjna finału
Wyniki
Suma punktów Wielka Brytania Macedonia Ukraina Niemcy Estonia Bośnia i Hercegowina Albania Belgia San Marino Łotwa Bułgaria Serbia Izrael Cypr Mołdawia Islandia Francja Rumunia Portugalia Norwegia Węgry Andora Polska Słowenia Armenia Czechy Hiszpania Holandia Turcja Malta Irlandia Szwajcaria Azerbejdżan Grecja Finlandia Chorwacja Szwecja Białoruś Litwa Rosja Czarnogóra Gruzja Dania
Uczestnicy konkursu Rumunia 45 1 6 3 12 4 X 4 12 3
Wielka Brytania 14 X 6 8
Albania 55 12 1 X 3 4 1 8 1 10 8 7
Niemcy 14 X 12 2
Armenia 199 1 7 6 6 2 12 8 8 5 8 10 2 1 12 4 12 5 X 12 10 12 10 12 2 7 12 1 12
Bośnia i Hercegowina 110 5 5 X 12 2 10 10 1 7 6 2 7 3 6 12 10 10 2
Izrael 124 5 3 5 4 5 10 2 7 X 2 6 6 6 3 3 5 3 6 3 1 7 1 8 2 4 3 6 5 3
Finlandia 35 10 1 7 4 4 2 X 7
Chorwacja 44 2 1 2 10 5 3 1 3 8 2 3 X 1 2 1
Polska 14 4 X 10
Islandia 64 6 2 4 X 7 8 4 6 7 8 12
Turcja 137 8 7 4 10 8 10 10 4 5 10 8 2 5 10 X 6 12 4 3 2 6 4
Portugalia 69 3 4 6 5 1 6 8 X 10 8 5 10 3
Łotwa 83 10 7 X 4 8 2 3 2 7 12 4 3 10 3 2 6
Szwecja 47 2 3 2 1 1 3 7 1 1 12 5 X 1 8
Dania 60 3 3 2 7 12 5 12 2 2 4 1 5 2 X
Gruzja 83 8 5 8 2 7 3 1 10 4 4 5 4 4 6 5 7 X
Ukraina 230 5 4 X 4 3 8 1 10 7 6 10 6 5 3 12 6 6 10 2 5 8 7 8 10 6 10 6 3 7 10 6 8 4 10 7
Francja 47 2 6 3 8 X 1 3 1 4 2 4 8 5
Azerbejdżan 132 8 10 1 7 4 3 3 8 2 12 7 7 10 2 12 X 3 8 7 10 7
Grecja 218 12 3 2 12 1 7 12 8 12 10 8 5 12 4 3 12 8 8 3 6 8 5 3 6 7 2 4 5 6 X 5 1 2 3 6 4 3
Hiszpania 55 1 1 4 4 5 10 12 1 X 3 4 8 1 1
Serbia 160 10 8 12 5 4 X 5 1 2 7 7 6 7 4 12 3 6 8 1 12 2 5 10 6 1 4 12
Rosja 272 6 12 7 12 4 6 3 12 6 10 12 8 10 1 10 6 5 10 5 6 7 12 7 5 1 5 8 5 8 7 10 6 12 12 X 8 8
Norwegia 182 7 6 8 2 7 2 7 6 1 4 7 7 10 5 2 X 4 1 8 7 6 4 2 3 7 5 2 12 1 12 5 4 5 5 10
Kraje w tabeli są uporządkowane w kolejności występowania.

Zobacz też edytuj

Przypisy edytuj

  1. Natalija Kisieliewa: Дима Билан победил на „Евровидении”. dni.ru, 2008-05-24. [dostęp 2014-12-23]. (ros.).
  2. Дима Билан принес России первое место на „Евровидении”. newsru.com, 2008-05-25. [dostęp 2014-12-23]. (ros.).
  3. Reference Group concludes Belgrade visit. [w:] EBU [on-line]. eurovision.tv. [dostęp 2013-09-01]. (ang.).
  4. BELGRADZKA ARENA. [w:] Schreder [on-line]. schreder.com. [dostęp 2013-09-01]. (pol.).
  5. KOMBANK ARENA. [w:] Kombank Arena [on-line]. kombankarena.rs. [dostęp 2013-09-01]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-09-28)]. (ang.).
  6. Charlotte Jensen: Serbia postpone national selection due to political reasons. [w:] Eurovisionary [on-line]. eurovisionary.com, 2008-02-18. [dostęp 2013-09-01]. (ang.).
  7. Barry Viniker: Helsinki could host Eurovision again. [w:] ESC Today [on-line]. esctoday.com, 2008-02-22. [dostęp 2013-09-01]. (ang.).
  8. ESC 2008 - EBU holds phone conference to decide host city [online], web.archive.org, 12 lutego 2010 [dostęp 2021-05-27] [zarchiwizowane z adresu 2010-02-12].
  9. Barry Viniker: Eurovision 2008: Set to stay in Belgrade. [w:] ESC Today [on-line]. esctoday.com, 2008-02-22. [dostęp 2013-09-01]. (ang.).
  10. Sietse Bakker: EBU: Belgrade preparations continue as planned. [w:] EBU [on-line]. eurovision.tv, 2008-02-22. [dostęp 2013-08-30]. (ang.).
  11. EBU: nie ma zmiany organizatora. [w:] OGAE Polska [on-line]. eurowizja.org, 2008-02-22. [dostęp 2013-09-01]. (pol.).
  12. 2008. Beograd [online], ESC Serbia | Evrovizija.rs [dostęp 2021-05-27] (ang.).
  13. Sietse Bakker: Raiffeisen 2008 Presenting Partner. [w:] EBU [on-line]. eurovision.tv, 2007-12-21. [dostęp 2013-08-30]. (ang.).
  14. Sietse Bakker: Raiffeisen to present Eurovision Song Contest 2008. [w:] EBU [on-line]. eurovision.tv, 2007-12-21. [dostęp 2013-08-30]. (ang.).
  15. Sietse Bakker: Eurovision.tv build-up diary (1). [w:] EBU [on-line]. eurovision.tv, 2008-04-28. [dostęp 2013-08-30]. (ang.).
  16. Sietse Bakker: Eurovision.tv build-up diary (3). [w:] EBU [on-line]. eurovision.tv, 2008-05-06. [dostęp 2013-08-30]. (ang.).
  17. Sietse Bakker: Jovana & Zeljko present Belgrade 2008. [w:] EBU [on-line]. eurovision.tv, 2008-03-04. [dostęp 2013-08-30]. (ang.).
  18. Sietse Bakker: Two Semi-Finals Eurovision Song Contest in 2008. [w:] EBU [on-line]. eurovision.tv, 2007-10-01. [dostęp 2013-08-30]. (ang.).
  19. a b c Sietse Bakker: Revamp for Eurovision Song Contest. [w:] EBU [on-line]. eurovision.tv, 2007-11-19. [dostęp 2013-08-30]. (ang.).
  20. a b Sietse Bakker: Semi-Final allocation draw live on Eurovision.tv. [w:] EBU [on-line]. eurovision.tv, 2008-03-17. [dostęp 2013-08-30]. (ang.).
  21. Sietse Bakker: All you need to know for MonDay’s draw!. [w:] EBU [on-line]. eurovision.tv, 2008-01-24. [dostęp 2013-08-30]. (ang.).
  22. Sietse Bakker: Exclusive: The pots for the Allocation Draw!. [w:] EBU [on-line]. eurovision.tv, 2009-01-30. [dostęp 2013-08-30]. (ang.).
  23. Sietse Bakker: Draw of running order 17th of March. [w:] EBU [on-line]. eurovision.tv, 2008-03-08. [dostęp 2013-08-30]. (ang.).
  24. Sietse Bakker: Belgrade 2008: The running order!. [w:] EBU [on-line]. eurovision.tv, 2008-03-17. [dostęp 2013-08-30]. (ang.).
  25. Sietse Bakker: RTS welcomes delegates to Belgrade. [w:] EBU [on-line]. eurovision.tv, 2008-03-17. [dostęp 2013-08-30]. (ang.).
  26. Sietse Bakker: Belgrade 2008: The Confluence Of Sound. [w:] EBU [on-line]. eurovision.tv, 2008-01-30. [dostęp 2013-08-30]. (ang.).
  27. Stella Floras: Eurovision 2008: Full stage image. [w:] ESC Today [on-line]. esctoday.com, 2007-10-10. [dostęp 2013-08-30]. (ang.).
  28. Izabran novi logo za „Evrosong” u Beogradu. [w:] Blic/Ringier Axel Springer [on-line]. blic.rs, 2008-02-01. [dostęp 2013-08-30]. (ros.).
  29. Sietse Bakker: What you don’t see on television.... [w:] EBU [on-line]. eurovision.tv, 2008-03-28. [dostęp 2013-08-30]. (ang.).
  30. Sietse Bakker: RTS presents creative plans for Belgrade 2008. [w:] EBU [on-line]. eurovision.tv, 2008-03-17. [dostęp 2013-08-30]. (ang.).
  31. Jarmo Siim: The end of a decade: Belgrade 2008. [w:] EBU [on-line]. eurovision.tv, 2009-12-31. [dostęp 2013-08-30]. (ang.).
  32. Włosi: oszustwo na Eurowizji |Interia.pl.
  33. Eurowizja 2008 była ustawiona?. [w:] Wirtualne Media [on-line]. wirtualnemedia.pl, 2008-05-28. [dostęp 2015-02-17]. (pol.).
  34. Czy Eurowizja wciąż ma sens? | Informuzyka.pl. infomuzyka.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-03-09)]..
  35. Eurowizja bez wizji | Onet.pl. muzyka.onet.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-05-29)]..
  36. Sietse Bakker: 43 countries represented in Belgrade. [w:] EBU [on-line]. eurovision.tv, 2007-12-21. [dostęp 2013-08-30]. (ang.).
  37. Stella Floras: Eurovision Confirmed: Azerbaijan to participate in Eurovision 2008. [w:] ESC Today [on-line]. esctoday.com, 2007-10-16. [dostęp 2013-09-01]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-07-07)]. (ang.).
  38. Steve Holyer: Austria will not go to Belgrade. [w:] ESC Today [on-line]. esctoday.com, 2007-11-20. [dostęp 2013-09-01]. (ang.).
  39. Marcus Klier: Austria: ORF likely to broadcast Eurovision Song Contest 2008. [w:] ESC Today [on-line]. esctoday.com, 2008-01-02. [dostęp 2013-09-01]. (ang.).
  40. Jarmo Siim: More than 20 languages represented. [w:] EBU [on-line]. eurovision.tv, 2009-12-31. [dostęp 2013-08-30]. (ang.).
  41. Glen Webb: Dima Bilan again conquers Russian hearts. [w:] EBU [on-line]. eurovision.tv. [dostęp 2013-05-13]. (ang.).
  42. Skład Jewrowidzienie 2008. [w:] OGAE Polska [on-line]. eurowizja.org, 2008-02-26. [dostęp 2013-05-13].
  43. About Pirates Of The Sea. [w:] EBU [on-line]. eurovision.tv. [dostęp 2013-08-30]. (ang.).
  44. a b c Eurovision Song Contest 2008 Final. [w:] EBU [on-line]. eurovision.tv. [dostęp 2013-09-01]. (ang.).
  45. Andreas Schacht: CONGRATULATIONS RUSSIA!. [w:] EBU [on-line]. eurovision.tv, 2008-05-28. [dostęp 2013-09-01]. (ang.).
  46. 2008 – 53rd edition – Final. diggiloo.net. [dostęp 2013-09-02]. (ang.).

Linki zewnętrzne edytuj