Konstanty Wasyl Ostrogski
Konstanty Wasyl Ostrogski (ur. 2 lutego 1526 w Ostrogu, zm. 13 lutego (23 lutego) 1608 w Ostrogu) – książę, ruski magnat, starosta włodzimierski, wojewoda kijowski od 1559 i marszałek ziemi wołyńskiej (1550), poczwórny senator, dowódca wojsk i obrońca kresów przeciwko Tatarom, działacz oświatowy, rozwijający kulturę i oświatę na Wołyniu, założyciel szkoły i drukarni, tworząc z miasta Ostroga wybitne ognisko oświaty i gromadząc uczonych na swym dworze.
.jpg)
| |
 Ostrogski | |
| Rodzina | |
|---|---|
| Data i miejsce urodzenia | |
| Data i miejsce śmierci | |
| Ojciec | |
| Matka | |
| Żona | |
| Dzieci |
Janusz Ostrogski |
| Prawowierny Książę | |
| |
| Czczony przez | |
|---|---|
| Kanonizacja | |
| Wspomnienie | |
Kanonizowany przez Kościół Prawosławny Ukrainy jako prawowierny książę.
Pochodzenie i rodzina edytuj
Konstanty Wasyl Ostrogski był synem jednej z najświetniejszych postaci rodu – hetmana wielkiego litewskiego Konstantego Ostrogskiego (1460–1530), założyciela miast Zwiahla, Konstantynowa i Dubna, który skolonizował i zaludnił Księstwo Ostrogskie. Jego matką była ks. Aleksandra Olelkowicz Słucka (1500–1550), córka księcia na Słucku i Kopyle. Konstanty Wasyl – tak jak ojciec – był wyznawcą prawosławia i zagorzałym przeciwnikiem unii brzeskiej. Podtrzymywał powstanie Nalewajki, by uniemożliwić ratyfikację unii brzeskiej[1].
Konstanty Wasyl Ostrogski ożenił się w 1553 r. z katoliczką Zofią Tarnowską. W wyniku jej wpływu katoliczkami były też córki.
Jego dziećmi byli:
- Konstanty Ostrogski (zm. 1588) starosta włodzimierski,
- Aleksander Ostrogski, otruty w r. 1603 r.
- Janusz Ostrogski, kasztelan krakowski (zm. 19 sierpnia 1620) pierwszy katolik w rodzinie, protektor jezuitów, których sprowadził na Wołyń w r. 1612, twórca ordynacji Ostrogskiej i ostatni z rodu.
- Katarzyna, żona od 1578 r. Krzysztofa Mikołaja Pioruna Radziwiłła,
- Elżbieta, żona od 1575 r. kasztelana wileńskiego Jana Janusza Kiszki i od 1593 r. Krzysztofa Mikołaja Pioruna Radziwiłła, wdowca po jej siostrze Katarzynie.
Kariera edytuj
Wśród istotnych dokonań Ostrogskiego (w tym otworzenie w Ostrogu drukarni, czy założenie sieci szkół przycerkiewnych na terenach wołyńskich) należy wymienić utworzenie kolegium, nazywane czasem akademią. Trójjęzyczna (słowiańsko-grecko-łacińska) placówka pełniła funkcję szkoły średniej, jej poziom mógł równać się z najlepszymi szkołami na obszarze Korony. W porównaniu do innych szkół w kręgu prawosławnej kultury kolegium było wyjątkowo nowoczesne. Wykładowcy tacy jak Gerasim Smotrycki, Damian Nalewajko czy Nicefor Parasios nauczali gramatyki, retoryki, dialektyki, arytmetyki, geometrii, astronomii, muzyki, języka cerkiewnosłowiańskiego i greki. Na sejmie bielskim 1564 roku był świadkiem wydania przywileju bielskiego przez króla Zygmunta II Augusta[2]. Ostrogski był sygnatariuszem aktu unii lubelskiej 1569 roku[3].
W 1573 roku potwierdził elekcję Henryka III Walezego na króla Polski[4].
Był wybrany prowizorem przez protestancko-prawosławną konfederację wileńską w 1599 roku[5].
Na początku XVII wieku (po śmierci księcia Konstantego Wasyla oraz jego syna Aleksandra) nastąpił wyraźny regres Akademii Ostrogskiej. Wówczas pozycję zwierzchnią w rodzie uzyskał Janusz Ostrogski, katolicki konwertyta. Ostróg stracił na znaczeniu jako wiodący ośrodek myśli prawosławnej w kraju.
W roku 1581 drukarnia ostrogska, prowadzona przez Iwana Fedorowicza, wydała Biblię ostrogską, pierwszą edycję Biblii w języku cerkiewnosłowiańskim, pod redakcją Smotryckiego.
Przypisy edytuj
- ↑ Stanisław Żochowski: Unia brzeska w Polsce XVII wieku, Londyn 1988, s. 27.
- ↑ Statut Litewski : drugiej redakcyi (1566) = Statutum Lituanicum : alterius editionis, Archiwum Komisji Prawniczej t. VII, Kraków 1900, s. 312.
- ↑ Volumina Legum, T. II. Petersburg 1859, s. 87.
- ↑ Świętosława Orzelskiego bezkrólewia ksiąg ośmioro 1572–1576, Kraków 1917, s. 149
- ↑ Józef Łukaszewicz: O kościołach Braci Czeskich w dawnej Wielkiejpolsce. Poznań, 1835, s. 185.
Bibliografia edytuj
- Tomasz Bohun: Jak Kozacy stali się podporą prawosławia. [w:] «Mówią wieki», nr 12/08 (587), s. 19, wyd. Bellona.
- Tomasz Kempa: Konstanty Wasyl Ostrogski (ok. 1524/1525-1608). Wojewoda kijowski i marszałek Ziemi Wołyńskiej. Toruń : Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika 1997, ISBN 83-231-0796-3.
- Tomasz Kempa: Dzieje rodu Ostrogskich, Toruń : wyd. Adam Marszałek 2002, ISBN 83-7174-971-6 (OCLC: 830497917).
- Tomasz Kempa: Akademia i Drukarnia Ostrogska. Biały Dunajec; Ostróg : Wołanie z Wołynia 2006, ISBN 83-88863-23-1.
- Леонід Гайдай: Історія України в особах, термінах, назвах і поняттях. Луцьк: Вежа, 2000. (ukr.)
Linki zewnętrzne edytuj
- Konstanty Wasyl Ostrogski, Internetowy Polski Słownik Biograficzny [dostęp 2021-12-12]