Kowale Pańskie
Kowale Pańskie – wieś w Polsce położona w województwie wielkopolskim, w powiecie tureckim, w gminie Kawęczyn. Do 1954 roku siedziba gminy Kowale Pańskie.
| wieś | |
 Kościół w Kowalach Pańskich | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2006) |
190 |
| Strefa numeracyjna |
63 |
| Kod pocztowy |
62-704[2] |
| Tablice rejestracyjne |
PTU |
| SIMC |
0285451 |
Położenie na mapie gminy Kawęczyn  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego  | |
Położenie na mapie powiatu tureckiego  | |
 51°56′06″N 18°33′11″E/51,935000 18,553056[1]
| |
Wieś leży w odległości 3 km na północ od Kawęczyna i 6 km na północny zachód od Dobrej, przy drodze krajowej nr 83 do Sieradza. Przez północną część wsi przepływa rzeka Kiełbaska.
W Kowalach Pańskich znajdują się zabytkowy kościół, cmentarz, kaplica pogrzebowa, Zespół Szkół, Ochotnicza Straż Pożarna, Biblioteka Gminna, Przedszkole Gminne oraz boisko parafialne.
Historia edytuj
Kowale Pańskie nazywane były Kowalami Szlacheckimi. Nazwa ta pochodzi od kowali rzemieślników pracujących na folwarku pańskim.
Najstarsze dane historyczne pochodzą z XIII wieku. W okresie carskiej Rosji i do roku 1954 była to siedziba gminy. W latach 1954–1972 siedziba gromadzkiej rady narodowej.
W XIX wieku pisano: Kowale Pańskie, wieś i probostwo, folwark. Pod względem administracji sądowej należały do sądu gminnego okręgu IV w Tokarach.
W skład dóbr ziemskich wchodziły folwarki: Kowale Pańskie, Kaczki Mostowe, Kaczki Średnie, Siedliska, Dziewiątka, Muchów, osada leśna i Młyn Przygoński.
Właścicielami dóbr byli kolejno: Walewscy, Czarneccy, Węsorscy i Robert Scholtz, który powołał do życia fabrykę mąki kościanej oraz młyn parowy.
W XVIII wieku Kowale Pańskie należały do dóbr ziemskich arcybiskupstwa gnieźnieńskiego, do klucza tureckiego województwa i powiatu Sieradz. Przed 1512 rokiem należały do klucza uniejowskiego, województwo Sieradz.
W końcu XIX wieku istniała we wsi fabryczka mąki kostnej oraz młyn parowy[3].
W latach 1954–1972 wieś należała i była siedzibą władz gromady Kowale Pańskie. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa konińskiego.
Kościół i parafia edytuj
Pierwotny kościół wzmiankowany był w XV wieku. Obecny, murowany kościół pw. Siedmiu Boleści NMP zbudowany został w stylu klasycystycznym w latach 1847–1853 z fundacji Antoniego Czarneckiego z Brzóstkowa na miejscu poprzedniej świątyni.
Część detali architektonicznych oraz szczyt zachodniej elewacji z wieżą mają szereg cech neoromańskich. Dwuspadowe dachy oraz na wieży w kształcie stożka kryte są blachą.
Jednonawowe wnętrze z wyposażeniem wykonane jest w stylu późnoklasycystycznym, a ściany dzielone są pilastrami. Ołtarz główny wykonany jest w formie czterokolumnowego frontonu, zwieńczonego belkowaniem z trójkątnym tympanonem. W bocznym ołtarzu znajduje się XVIII-wieczna pieta. Ponadto godnymi uwagi są: portret trumienny namalowany na blasze z XVII wieku oraz szereg naczyń liturgicznych z przełomu XVII i XVIII wieku.
Oświata i kultura edytuj
- Przedszkole Gminne w Kowalach Pańskich.
- Szkoła Podstawowa i Gimnazjum w Kowalach Pańskich – istniała już w XIX wieku. Była to gminna szkoła, mieszcząca się w budynku wiejskim. W 1933 roku postanowiono wybudować szkołę z prawdziwego zdarzenia jak na owe czasy. Obecnie w skład obwodu szkolnego wchodzą wsie: Kowale Pańskie, Kowale Pańskie-Kolonia, Marianów-Kolonia, Dziewiątka, Ciemień, Siedliska, Nowy Czachulec, Leśnictwo, Młodzianów.
- Biblioteka Publiczna Gminy Kawęczyn z siedzibą w Kowalach Pańskich.
Przypisy edytuj
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 59940
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 531 [zarchiwizowane 2022-10-26].
- ↑ Piotr Maluśkiewicz, Województwo konińskie : szkic monograficzny, wyd. 1, Warszawa: Państwowe Wydawn. Nauk, 1983, s. 202, ISBN 83-01-00534-3, OCLC 11783554
Bibliografia edytuj
- Piotr Maluśkiewicz, Ziemia konińska – przewodnik turystyczny, Konin: „Apeks”, 1997, ISBN 83-86139-28-5, OCLC 750945451.
- Andrzej Czesław Nowak, Konin, Turek, Dobra, Golina, Rychwał, Tuliszków oraz okolice – przewodnik turystyczny, Poznań: Centralny Ośrodek Informacji Turystycznej, 1987, ISBN 83-85034-04-8, OCLC 69453891.