Lepnica czerwona

Lepnica czerwona
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	goździkopodobne
Rząd	goździkowce
Rodzina	goździkowate
Rodzaj	lepnica (d. bniec)
Gatunek	lepnica czerwona
	Nazwa systematyczna
	Silene dioica (L.) Clairv.; Man. Herbor. Suisse: 146 (1811)
Synonimy
	Lychnis dioica L.; Melandrium dioicum (L.) Coss. & Germ.; Melandrium pratense var. paui Lomax; Melandrium rubrum (Weigel) Garcke; Saponaria dioica (L.) Moench;
	Lychnis dioica L.; Melandrium dioicum (L.) Coss. & Germ.; Melandrium pratense var. paui Lomax; Melandrium rubrum (Weigel) Garcke; Saponaria dioica (L.) Moench;
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Lepnica czerwona, bniec czerwony^[4] (Silene dioica (L.) Clairv.) – gatunek rośliny z rodziny goździkowatych. Występuje na większości obszaru Europy i w Afryce Północnej (Maroko)^[3]. W Polsce pospolity^[5].

Systematyka edytuj

Gatunek w XX wieku na ogół klasyfikowany był do rodzaju bniec Melandrium jako M. rubrum. Kryteria morfologiczne, które były podstawą dla wyróżniania tego rodzaju, okazały się sztuczne. Badania molekularne ujawniły, że grupa Melandrium w tradycyjnym ujęciu zagnieżdżona jest w obrębie rodzaju Silene. Blisko spokrewniona grupa gatunków dwupiennych łączona jest nadal pod nazwą Melandrium, ale w randze sekcji w ramach Silene subgenus Behenantha (Otth) Endl.^[6]

Morfologia edytuj

Pokrój: Roślina zielna o wysokości 60–100 cm, cała pokryta miękkimi włoskami, częściowo gruczołowymi.
Łodyga: Pojedyncza, prosto wzniesiona, owłosiona, w górnej części silnie rozgałęziona i gruczołowato owłosiona.
Liście: Ciemnozielone. Liście odziomkowe zebrane w różyczkę, odwrotnie jajowate, zaostrzone, krótkoogonkowe. Górne liście siedzące.
Kwiaty: Jednopłciowe (roślina dwupienna), krótkoszypułkowe purpurowoczerwone, rzadko białe i zebrane w wierzchotkę^[7]. Kielich długo owłosiony, zielonoczerwony. Płatki korony odwrotnie jajowate, głęboko wcięte, długości do 2,5 cm. Kielich kwiatów męskich jest podługowaty o 10 nerwach, kwiaty żeńskie mają silnie rozdęty kielich o 20 nerwach^[7]. Pylników jest 10 i zrośnięte są podstawami tworząc rurkę wokół słupka.
Owoc: Otwierająca się 10 ząbkami torebka zawierająca liczne kuliste nasiona^[7].

Biologia i ekologia edytuj

Roślina jednoroczna lub dwuletnia, hemikryptofit^[8]. Rośnie na wyżynach, w górach, rzadko na niżu. Preferuje miejsca cieniste, gleby świeże lub wilgotne. Gatunek związany z olszynami, lasami bukowymi z klonem lub marzanką wonną, rośnie także na skrajach lasów, rzadziej na górskich łąkach^[7]. Kwitnie od kwietnia do lipca. Kwiaty otwarte są jedynie w ciągu dnia, zapylane są przez motyle^[9]. Jest rośliną wskaźnikową występowania w glebie miedzi i metali ciężkich^[7]. Liczba chromosomów 2n = 24^[5].

Przypisy edytuj

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Caryophyllales, [w:] Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-10-07] (ang.).
↑ ^a ^b ^c Silene dioica (L.) Clairv.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2022-11-02].
↑ LucjanL. Rutkowski LucjanL., Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej, Warszawa: Wydawn. Naukowe PWN, 2007, s. 148-149, ISBN 83-01-14342-8 .
↑ ^a ^b Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14342-8.
↑ Anja Rautenberg, Louise Hathawa, Bengt Oxelman, Honor C. Prentice. Geographic and phylogenetic patterns in Silene section Melandrium (Caryophyllaceae) as inferred from chloroplast and nuclear DNA sequences. „Molecular Phylogenetics and Evolution”. 57, s. 978–991, 2010.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e František Činčura, Viera Feráková, Jozef Májovský, Ladislav Šomšák, Ján Záborský: Pospolite rośliny środkowej Europy. Jindřich Krejča, Magdaléna Záborská (ilustracje). Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1990. ISBN 83-09-01473-2.
↑ Władysław Szafer, Stanisław Kulczyński: Rośliny polskie. Warszawa: PWN, 1953.
↑ Olga Seidl, Józef Rostafiński: Przewodnik do oznaczania roślin. Warszawa: PWRiL, 1973.

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Caryophyllales, [w:] Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-10-07] (ang.).

[powo-3] Silene dioica (L.) Clairv.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2022-11-02].

[rutkowski-4] LucjanL. Rutkowski LucjanL., Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej, Warszawa: Wydawn. Naukowe PWN, 2007, s. 148-149, ISBN 83-01-14342-8 .

[klucz-5] Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14342-8.

[anja-6] Anja Rautenberg, Louise Hathawa, Bengt Oxelman, Honor C. Prentice. Geographic and phylogenetic patterns in Silene section Melandrium (Caryophyllaceae) as inferred from chloroplast and nuclear DNA sequences. „Molecular Phylogenetics and Evolution”. 57, s. 978–991, 2010.

[B-7] František Činčura, Viera Feráková, Jozef Májovský, Ladislav Šomšák, Ján Záborský: Pospolite rośliny środkowej Europy. Jindřich Krejča, Magdaléna Záborská (ilustracje). Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1990. ISBN 83-09-01473-2.

[8] Władysław Szafer, Stanisław Kulczyński: Rośliny polskie. Warszawa: PWN, 1953.

[A-9] Olga Seidl, Józef Rostafiński: Przewodnik do oznaczania roślin. Warszawa: PWRiL, 1973.

[4]

[3]

[5]

[1]

[2]

[6]

[7]

[8]

[9]