Wikipedia

Liptowskie Kopy

Liptowskie Kopy (słow. Liptovské kopy) – grupa szczytów w Tatrach pomiędzy Doliną Cichą i Doliną Koprową (Kôprová dolina), połączona z granią główną w Gładkim Wierchu (Hladký štít), od którego oddzielona jest przełęczą Zawory (Závory). Najwyższym szczytem jest Wielka Kopa Koprowa (2052 m). Są to przeważnie kopulaste, porośnięte trawą szczyty, w dolnych partiach zalesione[1].

Liptowskie Kopy i Dolina Koprowa, widok z Doliny Hlińskiej
Widok z Krywania
Liptowskie Kopy na tle Krywania
Liptowskie Kopy z Koprowego Wierchu
Skrajny Goły Wierch i Krzyżne Liptowskie na tle Tatr Wysokich
Widok z Małołączniaka
Liptowskie Kopy z Ciemniaka

Wyglądem przypominają pobliskie Tatry Zachodnie, jednak kierując się kryterium hydrologicznym i orograficznym, polscy geografowie zaliczają je do Tatr Wysokich. Większość słowackich kartografów włącza je do Tatr Zachodnich i umiejscawia ich granicę na przełęczy Zawory, jakkolwiek największy autorytet wśród słowackich znawców Tatr – Ivan Bohuš – jest takiego samego zdania jak Polacy[2].

Topografia edytuj

Główny grzbiet Kop Liptowskich biegnie od Gładkiego Wierchu w kierunku południowo-południowo-zachodnim (SSW) i kończy się przy ujściu Koprowej Wody do Cichej Wody w osiedlu Podbańska. W kierunku z północy na południe kolejno znajdują się w nim następujące szczyty i przełęcze (szczyty zwornikowe zostały wytłuszczone):

Większe boczne ramiona to Garajowe Kopy, Magura Rycerowa, Brdarowe Grapy i grań Małego Krzyżnego. Ramiona te, oraz inne mniejsze, wyodrębniają w Kopach Liptowskich 10 dolinek:

Jest też wiele żlebów. Nazwę otrzymały: Skryte Korycisko, Pośredni Żleb, Zabijak, Czerwone Korycisko, Żleb Pitnej Wody, Rakitowy Żleb (wszystkie od strony Doliny Cichej)[2].

Charakterystyka edytuj

Zbudowane są ze skał magmowych (granitoidów) i metamorficznych (gnejsów). trzonu krystalicznego oraz pojedynczych płatów skał osadowych należących do autochtonicznych serii wierchowych. Pionierskie badania geologiczne prowadził tutaj polski geolog M. Jurek w 1929 r. Kilka dolin zostało wyrzeźbionych przez lodowce. W masywie występuje kilka obszernych żlebów, którymi w zimie schodzą lawiny. Szczególnie wielkie lawiny schodzą do Doliny Koprowej. Np. w marcu 1956 r. lawina, która zeszła z Gołych Wierchów do Doliny Koprowej, miała objętość 210 000 m³ i zmiotła las na obszarze o rozmiarach ok. 400 × 400 metrów. Siłą podmuchu powaliła także drzewostan na przeciwległym stoku, a grubość lawiniska wyniosła 7 m[3].

Dolne partie porasta las, wyżej zarośla kosodrzewiny, jeszcze wyżej trawiaste piętro halne, które w wyniku trwającego kilka wieków pasterstwa w wielu miejscach zostało sztucznie obniżone. W lasach bujne lasy limbowe. Limba w Koprowicy o obwodzie 7 m należy do największych w całych Tatrach. Mimo tego, że od 1948 r. Kopy Liptowskie są obszarem ochrony ścisłej, liczba żyjących w nich zwierząt jest niewielka[2].

Historia edytuj

Liptowskie Kopy należały do terenów pasterskich górali z wsi liptowskich już w XVII wieku. Wypasali na nich mieszkańcy wsi Kokawa i Wychodna. Były także miejscem, w którym łatwo można było spotkać stada kozic, zatem często odwiedzali je strzelcy i kłusownicy, jeszcze po 1900 polowali tu na niedźwiedzia Polacy z Krościenka i Zakopanego. W czasie I wojny światowej ukrywali się w Kopach dezerterzy, a podczas II wojny światowej w latach 1944–1945 przebywał tu oddział partyzantów słowackich i radzieckich. W Dolinie Szpaniej przez jakiś czas wydobywano rudy metali. Spowodowany przez wozaków wielki pożar w dniach 30 października–4 listopada 1943 strawił około 240 ha lasu i kosówki[3].

W 1948 r. na niemal całym obszarze Liptowskich Kop utworzono ścisły rezerwat przyrody. Rok później, po utworzeniu TANAP-u stał się on obszarem ochrony ścisłej tego parku z zakazem wstępu. Wiodący główną granią zielono znakowany szlak turystyczny zlikwidowano. Liptowskie Kopy nigdy wśród turystów nie cieszyły się dużą popularnością, obecnie ludzie bywają w nich bardzo rzadko. W niektórych miejscach zrekultywowano przez nasadzenia kosodrzewinę zniszczoną w wyniku pasterstwa[2].

Ponad 100 lat temu w Kopach Liptowskich wykonano sieć dróg i ścieżek. Najważniejsze z nich to Wschodnia Obwodnica, Leśna Obwodnica, Zachodnia Obwodnica i Północna Obwodnica. Zostały one wykonane tak solidnie, że jak w 2005 r. pisał Władysław Cywiński nie widać na nich zrębu czasu. Nie prowadzą one na szczyty, ani przełęcze, głównie trawersują zbocza i przecinają żleby. Nie zostały bowiem wykonane dla turystów, lecz dla myśliwych. Mimo utworzenia ścisłego obszaru ochrony przyrody i zabronienia turystom i taternikom wstępu, myślistwo nie znikło[2]. Świadczą o tym ambony i domki myśliwskie[1][2]. Zwierząt natomiast jest niewiele. W. Cywiński pisał: Czy wybili to dawni polowace czy współcześni myśliwi?[2].

Nieznane są nazwiska osób, które jako pierwsze zdobyły szczyty należące do grupy Liptowskich Kop. Najprawdopodobniej pierwsze wejścia należą do pasterzy i kłusowników. Wśród wejść turystycznych jako pierwsze odnotowano wejścia zimowe:

Przypisy edytuj

  1. ↑ a b Zofia Radwańska-Paryska, Witold Henryk Paryski, Wielka encyklopedia tatrzańska, Poronin: Wydawnictwo Górskie, 2004, ISBN 83-7104-009-1.
  2. ↑ a b c d e f g h i Władysław Cywiński, Szpiglasowy Wierch, t. 11, Poronin: Wydawnictwo Górskie, 2005, ISBN 83-7104-034-2.
  3. ↑ a b Józef Nyka, Tatry Słowackie. Przewodnik, wyd. 2, Latchorzew: Wydawnictwo Trawers, 1998, ISBN 83-901580-8-6.
  4. ↑ Witold Henryk Paryski, Tatry Wysokie. Przewodnik taternicki. Walentkowa Przełęcz – Przełączka pod Zadnim Mnichem, t. 4, Warszawa: Spółdzielczy Instytut Wydawniczy „Kraj”, 1951.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Liptowskie_Kopy&oldid=69821368”