Liri (łac. Liris, wcześniej Clanis; gr. Λεῖρις) − jedna z głównych rzek środkowych Włoch uchodząca do Morza Tyrreńskiego w pobliżu Minturno pod nazwą Garigliano.

Liri
Ilustracja
Rzeka Liri nieco powyżej miasta Cassino
Kontynent

Europa

Państwo

 Włochy

Rzeka
Długość 120 km
Powierzchnia zlewni

4140 km²

Średni przepływ

50 m³/s Pontecorvo

Źródło
Miejsce Monti Simbruini
Współrzędne

42°00′10,4″N 13°16′58,8″E/42,002900 13,283000

Ujście
Recypient Garigliano
Współrzędne

41°24′35,3″N 13°51′46,4″E/41,409800 13,862900

Położenie na mapie Włoch
Mapa konturowa Włoch, w centrum znajduje się punkt z opisem „źródło”, poniżej na prawo znajduje się również punkt z opisem „ujście”

Liri wypływa u stóp góry Monte Camiciola (1701 m n.p.m.) w paśmie Monti Simbruini środkowych Apeninów w regionie Abruzja, w pobliżu jeziora Fucino, które dawniej uważano za jej podziemne źródło. Początkowo płynie w kierunku południowo-wschodnim, długą rynnową doliną, równolegle do głównego pasma Apeninów, aż do miasteczka Sora.

Wodospad na Liri w Isola del Liri

W miejscowości Isola del Liri rzekę zasilają wody Fibreno, po czym nurt rozdwaja się, by połączyć ponownie otaczając dolną część miasta (Isola del Liri to Wyspa Liri). Lewa odnoga spada z wysokości 28 metrów, tworząc malowniczy wodospad w centrum miasta.

Przy połączeniu z rzeką Sacco w Ceprano wzniesiona została zapora z elektrownią wodną. Ostatnim większym dopływem Liri jest Melfa, która wpada w pobliżu Aquino. Zaraz za miastem Cassino rzeka łączy się z wodami Rapido (inna nazwa Gari) i stąd aż do morza płynie jako Garigliano.

Historia edytuj

Zarówno Strabon jak i Pliniusz Starszy twierdzą, że wcześniej rzeka nosiła miano Clanis, którą to nazwę nosiło wiele rzek Italii (Clanio i Lagni[1]); pierwszy z nich omyłkowo umieszcza jej źródła w kraju Westynów; opinię tą podziela również Lukan[2][3]. O Liris wspominało wielu rzymskich poetów, którzy opisywali ją jako nadzwyczaj delikatny, spokojny strumień[4], co dobrze oddaje jej charakter w dolnym biegu.

U ujścia Liris w pobliżu Minturnae znajdował się rozległy święty gaj poświęcony Maricy, nimfie lub miejscowej bogince, która − zgodnie z tradycją przekazaną nam przez Wergiliusza − miała być matką Latynusa, choć inni utożsamiali ją z Kirke[5][6]. Gaj i świątynia były przedmiotem adoracji nie tylko mieszkańców pobliskiego Minturnae, ale również Rzymian[7].

Wiosną 1944 roku dolina Liri była widownią ciężkich walk, które miały otworzyć sprzymierzonym drogę na Rzym[8].

Zobacz też edytuj

Przypisy edytuj

  1. Alberto Manco: The Italian hydronym lagno. Università di Napoli L'Orientale, 2009.
  2. Strabon V, 233.
  3. Lukan II, 425.
  4. Horacy, Carmina I, 31.8; Silius Italicus IV, 348.
  5. Wergiliusz, Eneida VII, 47
  6. Laktancjusz, Institionum Divinarum I, 21.
  7. Strabon V, 233; Liwiusz XXVII, 37; Serwiusz: ad Aeneidos VII, 47.
  8. Mathew Parker: Monte Cassino (2005), ISBN 83-7301-615-5, s.19-22.