Lodowiec Szelfowy Filchnera

Lodowiec Szelfowy Filchnera[1] (ang. Filchner Ice Shelf, hiszp. Barrera de Hielos Filchner i Plataforma de Hielo Filchner, niem. Filchnerschelfeis, ros. Filchner Eisschelf[2]) – lodowiec szelfowy w południowej części Morza Weddella w zachodniej Antarktydzie.

Lodowiec Szelfowy Filchnera
Filchner Ice Shelf
Barrera de Hielos Filchner
Plataforma de Hielo Filchner
Filchnerschelfeis
Filchner Eisschelf
Ilustracja
Lodowiec Szelfowy Filchnera w 1973 i 1986 roku
Terytorium

 Antarktyda

Rodzaj

lodowiec szelfowy

Klasa lodowca

lodowiec szelfowy

Położenie na mapie Antarktyki
Mapa konturowa Antarktyki, blisko centrum na lewo u góry znajduje się punkt z opisem „Lodowiec Szelfowy Filchnera”
Ziemia79°30′S 39°00′W/-79,500000 -39,000000
Główne lodowce szelfowe Antarktydy (2008):

     Lodowiec Szelfowy Rossa

     Lodowiec Szelfowy Ronne i Lodowiec Szelfowy Filchnera

     Lodowiec Szelfowy Amery’ego

     Larsen C

     Lodowiec Szelfowy Riiser-Larsena

     Lodowiec Szelfowy Fimbul

     Lodowiec Szelfowy Shackletona

     Lodowiec Szelfowy Jerzego VI

     Zachodni Lodowiec Szelfowy

     Lodowiec Szelfowy Wilkinsa

     Lodowiec Szelfowy Abbota

     Lodowiec Szelfowy Getza

Obraz satelitarny odrywania się gór lodowych od Lodowca Szelfowego Filchnera (2010)

Nazwa edytuj

Lodowiec został nazwany na cześć niemieckiego odkrywcy Wilhelma Filchnera (1877–1957), który odkrył lodowiec w 1912 roku[3].

Geografia edytuj

Lodowiec Szelfowy Filchnera leży w Antarktydzie Zachodniej, w południowej części Morza Weddella[4], rozciągając się na wschód od Wyspy Berknera do Pensacola Mountains[3]. Od wschodu i południa graniczy z Ziemią Coatsów[5].

Zajmuje powierzchnię 260 tys. km², a grubość pokrywy lodowej dochodzi do ponad 200 m[3]. Czoło lodowca tworzy Bariera Lodowa Filchnera[4].

Od zachodu graniczy z większym Lodowcem Szelfowym Ronne, te dwa lodowce oddziela częściowo Wyspa Berknera i są one często traktowane jako jeden obiekt (ang. Filchner-Ronne Ice Shelf, FRIS)[3][6][7]. W 2012 roku Komisja Standaryzacji Nazw Geograficznych poza Granicami Rzeczypospolitej Polskiej (KSNG) zatwierdziła egzonim Lodowiec Szelfowy Filchnera-Ronne[8]. Hund (2014) podaje, że Lodowiec Szelfowy Filchnera-Ronne zajmuje powierzchnię 422 tys. km² i jest drugim pod względem wielkości lodowcem na Antarktydzie[6]. Store norske leksikon podaje, że Lodowiec Szelfowy Filchnera-Ronne jest drugim co do wielkości lodowcem szelfowym świata, po Lodowcu Szelfowym Rossa[9].

Lodowiec Szelfowy Filchnera zasilają odrębne lodowce spływające z lądu – Recovery Glacier i Slessor Glacier[6].

W 2021 roku podczas odwiertów lodu do badań geologicznych wiertło napotkało na głaz pod lodowcem (na głębokości 1,233 m), który okazał się być siedliskiem trzech rodzajów fauny bentosowej – dwa z nich zostały zidentyfikowane jako gąbki, przy czym trzeci to też najprawdopodobniej rodzaj gąbek[10]. Jest to pierwsza obserwacja in situ fauny bentosowej osadzonej na twardym podłożu pod szelfem lodowym[10].

Historia edytuj

Lodowiec ten odkryła w 1912 roku niemiecka wyprawa pod dowództwem Wilhelma Filchnera, która nazwała go na cześć cesarza Niemiec Wilhelma II (1859–1941)[5]. Następnie jego nazwę zmieniono, by uhonorować jego odkrywcę[5]. Nazwa „Lodowiec Szelfowy Filchnera” była stosowana dla obszaru lodowca między Bowman Peninsula a Wybrzeżem Leopolda[5]. Dopiero później część na zachód od Wyspa Berknera została nazwana Lodowcem Szelfowym Ronne[5].

Lodowiec Szelfowy Filchnera był punktem wyjścia dla wypraw antarktycznych Filchnera w latach 1911–1912, Ernesta Shackletona (1874–1922) w latach 1914–1917 i Viviana Fuchsa w latach 1957–1958[7].

W 1986 roku doszło do oderwania się ogromnych mas lodu[5].

Roszczenia terytorialne do lodowca zgłaszają Argentyna (1942) i Wielka Brytania (1908)[6]. W jego wschodniej części leży argentyńska stacja badawcza Belgrano II[6].

Przypisy edytuj

Bibliografia edytuj