Mały Hans

znany pacjent Freuda

Mały Hans, właśc. Herbert Graf (ur. 1903, zm. 1973) – zwyczajowo przyjęte określenie jednego z pacjentów, którego terapia została opisana przez Sigmunda Freuda. Historia choroby została opublikowana w 1909 roku pt. Analyse der Phobie eines fünfjährigen Knaben (Analiza fobii pięciolatka)[1].

Powstanie historii choroby edytuj

Kilka notatek na temat wczesnej biografii małego Hansa opublikował Freud już dwa lata przed I wydaniem tej pracy w liście otwartym do dr. M. Fürsta: W kwestii wychowania seksualnego dzieci (1907)[2]. We wczesnych wydaniach tego artykułu pacjent nosił w niej miano małego Herberta; jako mały Hans pojawił się dopiero w I wydaniu studium przypadku. Na tę historię choroby powołuje się Freud również w innej swej wczesnej pracy, w której posłużyła mu ona za punkt wyjścia – w studium O dziecięcych teoriach seksualnych (1908)[3]. Freud zawarł w niej swe najważniejsze, omawiane w tym studium, teorie na temat seksualności dziecięcej. Wspomnieć należy również, że ta historia choroby, opublikowana pierwotnie w Jahrbuch für psychoanalytische und psychopathologische Forschungen pojawia się jako „podana do druku przez Freuda”, ale nie jako praca jego autorstwa. Dopiero w VIII tomie Gesammelte Schriften (1924) zawierającym tę i cztery inne dłuższe historie choroby, Freud dodał przypis, w którym wyjaśnił, że owo studium przypadku opublikowane zostało po uprzednim zasięgnięciu wyraźnej zgody ojca małego Hansa.

Później wykorzystał Freud historię choroby małego Hansa jako podstawę do refleksji na temat istoty lęku pomieszczonych w IV i VII rozdziale pracy Hemmung, Symptom und Angst (1926)[4]. Odwołuje się do niej również w związku z omawianiem kwestii totemizmu i fobii przed zwierzętami w IV rozprawie, rozdział III Totem i tabu (1912–1913)[5]. Dalsze uwagi na temat lęku i fobii dziecięcych znajdują się w XXV wykładzie Wstępu do psychoanalizy (1916–1917) i w VIII rozdziale pracy Hemmung, Symptom und Angst (1926), a także w historii choroby człowieka od wilków[6].

Opis przypadku edytuj

Mały Hans urodził się w 1903 roku. Jego rodzice byli bardzo zainteresowani nową metodą terapeutyczną. Ojciec chłopca, Max Graf, bywał na środowych dyskusjach dotyczących teorii psychoanalizy w domu Freuda; matka była kobietą nowoczesną i oczytaną, a także pacjentką Freuda. Ojciec wielokrotnie dzielił się z twórcą psychoanalizy swoimi spostrzeżeniami dotyczącymi rozwoju psychoseksualnego swojego dziecka.

Niespodziewanie w wieku 5 lat pojawił się u Hansa lęk przed końmi. Fobia ta miała swój początek w czasie spaceru, gdy Hans zobaczył przewracającego się konia. Psychoanalityczną terapię prowadził ojciec Hansa (obecnie terapii psychoanalitycznej nie mogą prowadzić osoby znane pacjentowi) w oparciu o wskazówki udzielone przez Freuda. W trakcie terapii zinterpretowano lęk odczuwany przez Hansa przed końmi jako przeniesiony lęk przed ojcem, któremu dziecko przypisywało zazdrość o matkę.

Na podstawie analizy małego Hansa Freud wysnuł bardzo dużo wniosków na temat seksualności dziecięcej i etapów rozwoju seksualnego dziecka.

Inni znani pacjenci Freuda edytuj

  • Anna O. = Bertha Pappenheim (1859–1936)
  • Cäcilie M. = Anna von Lieben
  • Dora = Ida Bauer (1882–1945)
  • Frau Emmy von N. = Fanny Moser
  • Fräulein Elizabeth von R.
  • Fräulein Katharina = Aurelia Kronich
  • Fräulein Lucy R.
  • człowiek od szczurów = Ernst Lanzer (1878–1914)
  • człowiek od wilków = Siergiej Pankiejew (1887–1979)

Przypisy edytuj

  1. S. Freud, Dwie nerwice dziecięce (Dzieła, t. VI), przełożył Robert Reszke, Wydawnictwo KR, Warszawa 2000, s. s. 5 i nast
  2. Przełożył Robert Reszke, w: Freud, Życie seksualne (Dzieła, t. V), Wydawnictwo KR, Warszawa 1999, s. 141-149
  3. Przełożył Robert Reszke, w: Freud, Życie seksualne (Dzieła, t. V), dz. cyt., s. 151-165
  4. Zahamowanie, symptom i lęk, przełożył Robert Reszke, w: Freud, Histeria i lęk (Dzieła, t. VII), Wydawnictwo KR, Warszawa 2001, s. 197-269
  5. Totem i tabu. Kilka zgodności w życiu psychicznym dzikich i neurotyków, przełożyli Marcin Poręba i Robert Reszke, w: Freud, Pisma społeczne, Wydawnictwo KR, Warszawa 1996, s. 241-375
  6. Aus der Geschichte einer infantilen Neurose, 1918 [1914]. Z historii nerwicy dziecięcej, przełożył Robert Reszke, w: Freud, Dwie nerwice dziecięce (Dzieła, t. VI), dz. cyt., s. 99-195