Wikipedia

Maciej Zembaty

polski poeta, scenarzysta, muzyk, bard, tłumacz

Maciej Zembaty, właśc. Jan Maciej Zembaty[1] (ur. 16 maja 1944 w Tarnowie[a][2], zm. 27 czerwca 2011 w Warszawie[3]) – polski poeta, satyryk, scenarzysta, reżyser radiowy, muzyk i tłumacz, głównie poezji Leonarda Cohena.

Maciej Zembaty
Ilustracja
Maciej Zembaty w Warszawie w maju 2009
Imię i nazwisko

Jan Maciej Zembaty

Data i miejsce urodzenia

16 maja 1944
Tarnów

Data i miejsce śmierci

27 czerwca 2011
Warszawa

Typ głosu

bas

Gatunki

poezja śpiewana

Zawód

wokalista, poeta, scenarzysta

Aktywność

1965–2011

Odznaczenia
Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski
Multimedia w Wikimedia Commons
Cytaty w Wikicytatach
Strona internetowa
Pamiątkowy wpis Macieja Zembatego do Kroniki Klubu Związków i Stowarzyszeń Twórczych, Katowice, 23-25.02.1979r.
Portret Macieja Zembatego autorstwa Zbigniewa Kresowatego
Grób Macieja Zembatego na Wojskowych Powązkach
Tablica pamiątkowa w Alei Gwiazd Satyrykonu na głównym deptaku Legnicy (ul. Najświętszej Marii Panny)

Życiorys edytuj

Dzieciństwo spędził w Wadowicach, do których, wkrótce po narodzinach, przeniósł się wraz z rodziną[a][2].

Uczył się gry na fortepianie w średniej szkole muzycznej, uczęszczał również do liceum plastycznego, w którym historii uczył go Jacek Kuroń[4][2]. Ukończył studia polonistyczne na Uniwersytecie Warszawskim. Pracę magisterską napisał na temat polskiej piosenki i gwary więziennej. Dzięki swym badaniom stał się jednym z pierwszych specjalistów od grypsery. Przez krótki czas studiował również w warszawskiej PWST oraz na wydziale reżyserskim łódzkiej filmówki[4][2].

Zadebiutował w 1965 na Festiwalu w Opolu, gdzie uzyskał wyróżnienie jury oraz nagrodę za najlepszy debiut autorski.

Był poliglotą, znającym siedem języków[jakich?], w tym z trzech tłumaczył teksty i piosenki[potrzebny przypis].

W 1972 dzięki Maciejowi Karpińskiemu[5] zetknął się z piosenkami Leonarda Cohena. W ciągu kilku miesięcy przetłumaczył ich kilkanaście, zaś w całym swoim życiu – ponad 60. Większość z nich opublikował w tomikach, zarówno w obiegu oficjalnym, jak i poza nim. Wydał także kilka płyt z własnymi aranżacjami i wykonaniami piosenek kanadyjskiego autora. Jego tłumaczenie piosenki „Partisan” stało się jednym z nieoficjalnych hymnów[6] „Solidarności”.

W 1972 we współpracy z Jackiem Janczarskim stworzył radiowe słuchowisko Rodzina Poszepszyńskich, które stało się jedną ze sztandarowych audycji rozrywkowych Polskiego Radia. Tworzone i nadawane było z dłuższymi przerwami przez 25 lat, a jego bohaterowie stali się parodią postaci znanych z innych seriali radiowych takich jak Matysiakowie i W Jezioranach.

W latach 70. związał się też z Programem Trzecim Polskiego Radia, gdzie prowadził między innymi autorską audycję Płyty nasze i naszych przyjaciół, Zgryz, był też jednym z prezenterów Zapraszamy do Trójki – pierwszej i jedynej podówczas audycji nadawanej na żywo, z telefonicznym udziałem słuchaczy.

W pierwszą rocznicę Sierpnia 1980 współtworzył Pierwszy Przegląd Piosenki Prawdziwej „Zakazane Piosenki” – imprezę będącą „antyfestiwalem sopockim” prezentującą twórców i twórczość poza peerelowską cenzurą.

Album Alleluja sprzedano w ponad 400 tys. egzemplarzy, dzięki czemu w 1986 przyznano wydawnictwu certyfikat złotej płyty. W latach 80. występował w duecie z Johnem Porterem.

W 1988 nagrał recytowany wstęp do piosenki „Galaktyczny zwiad” grupy Papa Dance.

Poza tłumaczeniami z angielskiego i własną twórczością, opublikował także kilka przekładów wierszy i piosenek autorów rosyjskich, głównie tzw. pieśni błatnych. Przez wiele lat Zembaty współpracował także z polskimi reżyserami. Zasłynął jako scenarzysta i autor muzyki do kilku filmów, m.in. Około północy (1977), Sam na sam (1977) i serialu telewizyjnego Siedem życzeń (1984). W tym ostatnim użyczył również głosu kotu o imieniu Rademenes.

Wspierał kampanię Muzyka Przeciwko Rasizmowi Stowarzyszenia „Nigdy Więcej”. Zamieścił jej logotyp na płycie Ostatnia posługa. Czarne przeboje 65–88[7].

Od listopada 2007 radio Tok FM emitowało ostatnie słuchowisko Macieja Zembatego – Przygody Wuja Alberta.

Był autorem piosenki „Ostatnia posługa”, śpiewanej na melodię marsza żałobnego Chopina.

Zembaty wrócił do pisania w 2007 roku; w tym też roku założył własny blog[8].

Zmarł w wyniku zatrzymania akcji serca[9]. 8 lipca 2011 Maciej Zembaty został pochowany na Powązkach Wojskowych w Warszawie[10][11] (kwatera D29-tuje-7)[12].

Odznaczenia edytuj

Twórczość edytuj

Książki edytuj

Dyskografia edytuj

Filmografia edytuj

Źródło: [14]

  • 1970: Czkawka (etiuda szkolna; aktor)
  • 1971: Niebieskie jak Morze Czarne (tekst piosenki)
  • 1976: Nosił wilk razy kilka (film krótkometrażowy; scenariusz)
  • 1976: Przechadzka (film animowany; współautor scenariusza)
  • 1977: Około północy (scenariusz)
  • 1977: Sam na sam (współpraca reżyserska, scenariusz)
  • 1979: Terrarium (mężczyzna na przyjęciu u Marii; nie występuje w czołówce)
  • 1984: Siedem życzeń (scenariusz, dialogi, dubbing – głos kota Rademenesa; nie występuje w czołówce)
  • 1999: Palce lizać (lektor, odc. 2–9)
  • 1999: O dwóch takich, co nic nie ukradli (tekst piosenki)
  • 2003: Biała Róża (etiuda fabularna; wykonanie piosenki)
  • 2004: Piosenką w komunę (film dokumentalny; jako on sam)

Teatr edytuj

Uwagi edytuj

  1. ↑ a b Część źródeł podaje, że artysta urodził się w Wadowicach; w rzeczywistości przeniósł się tam z rodziną wkrótce po narodzinach w Tarnowie.

Przypisy edytuj

  1. ↑ Biogram na stronach Culture.pl
  2. ↑ a b c d Maciej Zembaty - strona nieoficjalna. [dostęp 2011-06-27].
  3. ↑ Maciej Zembaty nie żyje. muzyka.interia.pl, 2011-06-27. [dostęp 2011-06-27]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-01-14)].
  4. ↑ a b Maciej Zembaty nie żyje. wyborcza.pl. [dostęp 2011-06-29].
  5. ↑ Maciej Zembaty: Mój Cohen. Wrocław: OTO "Kalambur", 1988, s. 23.
  6. ↑ Maciej Zembaty Do Cohena trzeba dojrzeć. muzyka.dziennik.pl, 2008-09-29. [dostęp 2011-07-04].
  7. ↑ Marcin Kornak, Odszedł Maciej Zembaty, „Nigdy Więcej”, 19, 2011, ISSN 1428-0884.
  8. ↑ Maciej Zembaty internetowy ponury magazynier. maciejzembaty.pl. [dostęp 2011-06-27].
  9. ↑ „Tak to jest z sercem, że ono trach i przestaje pracować”. Maciej Zembaty nie żyje [online], TVN24.pl, 28 czerwca 2011 [dostęp 2011-06-28] [zarchiwizowane z adresu 2013-05-04].
  10. ↑ Pogrzeb Macieja Zembatego na Wojskowych Powązkach [online], Dzieje.pl, 8 lipca 2011 [dostęp 2021-06-16].
  11. ↑ IAR: Maciej Zembaty spoczął na Powązkach. polskieradio.pl, 2011-07-08. [dostęp 2011-07-08]. (pol.).
  12. ↑ Wyszukiwarka cmentarna - Warszawskie cmentarze
  13. ↑ M.P. z 2011 r. nr 107, poz. 1073
  14. ↑ Film Polski, Film Polski (dwa różne rekordy w bazie danych)

Linki zewnętrzne edytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Maciej_Zembaty&oldid=73102697”