Maria Mutola

lekkoatletka mozambicka, biegaczka

Maria Lourdes Mutola (ur. 27 października 1972 w Maputo[1]) – mozambicka lekkoatletka specjalizująca się w biegach średniodystansowych (przede wszystkim na dystansie 800 m). Złota i brązowa medalistka olimpijska, trzykrotna mistrzyni świata, siedmiokrotna halowa mistrzyni świata, pięciokrotna mistrzyni Afryki, złota medalistka igrzysk afrykańskich oraz igrzysk Wspólnoty Narodów. Wielokrotna triumfatorka finału Grand Prix IAAF i igrzysk dobrej woli. Reprezentantka kraju na sześciu edycjach letnich igrzysk olimpijskich (Seul, Barcelona, Atlanta, Sydney, Ateny, Pekin).

Maria Mutola
Ilustracja
Maria Mutola podczas halowych mistrzostw świata w Walencji (2008).
Pełne imię i nazwisko

Maria Lourdes Mutola

Data i miejsce urodzenia

27 października 1972
Maputo

Wzrost

165 cm[1]

Dorobek medalowy
Reprezentacja  Mozambik
Igrzyska olimpijskie
złoto Sydney 2000 lekkoatletyka
bieg na 800 m
brąz Atlanta 1996 lekkoatletyka
bieg na 800 m
Mistrzostwa świata
złoto Stuttgart 1993 bieg na 800 m
złoto Edmonton 2001 bieg na 800 m
złoto Paryż 2003 bieg na 800 m
srebro Sewilla 1999 bieg na 800 m
brąz Ateny 1997 bieg na 800 m
Halowe mistrzostwa świata
złoto Toronto 1993 bieg na 800 m
złoto Barcelona 1995 bieg na 800 m
złoto Paryż 1997 bieg na 800 m
złoto Lizbona 2001 bieg na 800 m
złoto Birmingham 2003 bieg na 800 m
złoto Budapeszt 2004 bieg na 800 m
złoto Moskwa 2006 bieg na 800 m
srebro Maebashi 1999 bieg na 800 m
brąz Walencja 2008 bieg na 800 m
Mistrzostwa Afryki
złoto Kair 1990 bieg na 800 m
złoto Kair 1990 bieg na 1500 m
złoto Durban 1993 bieg na 800 m
złoto Dakar 1998 bieg na 800 m
złoto Tunis 2002 bieg na 800 m
srebro Annaba 1988 bieg na 800 m
srebro Bambous 2006 bieg na 800 m
srebro Addis Abeba 2008 bieg na 800 m
Igrzyska afrykańskie
złoto Kair 1991 bieg na 800 m
złoto Harare 1995 bieg na 800 m
złoto Johannesburg 1999 bieg na 800 m
Igrzyska Wspólnoty Narodów
złoto Kuala Lumpur 1998 bieg na 800 m
złoto Manchester 2002 bieg na 800 m
brąz Melbourne 2006 bieg na 800 m

Jest obok Rosjanki Natalji Nazarowej najbardziej utytułowaną halową mistrzynią świata, z dorobkiem siedmiu tytułów mistrzowskich (łącznie na halowych mistrzostwach zdobyła dziewięć medali)[2]. Jest pierwszą w historii osobą z Mozambiku, która otrzymała medal olimpijski. Potrafiła utrzymać wysoką formę przez niemal całą karierę sportową (przede wszystkim lata 1991-2008)[3][4].

Przebieg kariery edytuj

W zawodach międzynarodowych zadebiutowała w 1988 roku, wówczas jako piętnastoletnia lekkoatletka wystąpiła na mistrzostwach Afryki w Annabie i wywalczyła tytuł wicemistrzowski w konkurencji biegu na 800 m[3]. Trzy tygodnie później była uczestniczką igrzysk olimpijskich w Seulu. W tej samej konkurencji biegowej zajęła 7. miejsce w eliminacjach, uzyskując w tej fazie zmagań rezultat czasowy 2:04,36[5][6].

W 1990 roku zdobyła dwa złote medale mistrzostw Afryki w konkurencjach biegu na 800 i 1500 m, rok później zaś została mistrzynią igrzysk afrykańskich w biegu na dystansie 800 m. Była także uczestniczką lekkoatletycznych mistrzostw globu w Tokio, na których udało jej się wywalczyć 4. miejsce w finale[5][7]. Mutola przegrała tam walkę o brązowy medal o zaledwie 0,13 sekundy[3].

Startowała na rozgrywanych w Barcelonie igrzyskach olimpijskich, w ich ramach biorąc udział w konkurencjach biegowych na dystansie 800 i 1500 m. W obu startach awansowała do finału i uplasowała się odpowiednio na 5. i 9. miejscu (z czasami odpowiednio 1:57,49 i 4:02,60)[8][9].

W 1993 roku uczestniczyła w halowych mistrzostwach świata, na których zdobyła złoty medal w konkurencji biegu na 800 m[5]. Był to pierwszy z siedmiu tytułów halowej mistrzyni świata, który zdobyła Mozambijka[2]. Na dystansie 800 m okazała się również mistrzynią świata, podczas zmagań w Stuttgarcie. Dwa lata później Mozambijka obroniła tytuł halowej mistrzyni globu w biegu na 800 m, jednak na tym samym dystansie nie udało jej się tego dokonać w ramach mistrzostw świata na otwartym stadionie w Göteborgu – została bowiem zdyskwalifikowana w półfinale[5].

Na rozgrywanych w Atlancie igrzyskach olimpijskich zdobyła brązowy medal w konkurencji biegu na 800 m. W finale tej konkurencji uzyskała czas 1:58,71, z którym uplasowała się na 3. miejscu[10]. Tak wysoką pozycję wywalczyła nawet mimo zachorowania na grypę[11]. W ramach tej samej imprezy sportowej była chorążym swej reprezentacji na ceremonii otwarcia[1].

W 1997 roku brała udział w halowym czempionacie globu, do zawodów w konkurencji biegu na 800 m przystąpiła, nosząc czarną wstążkę w ramach upamiętnienia swego ojca, który zginął w wypadku mającym miejsce na kilka tygodni przed zaczęciem imprezy. Mimo tej żałoby udało się zdobyć tytuł mistrzowski[5][12]. Wywalczyła też brązowy medal rozgrywanych w Atenach mistrzostw świata, w biegu na 800 m. W tej samej konkurencji została złotą medalistką igrzysk Wspólnoty Narodów w Kuala Lumpur[5]. W 1999 roku wzięła udział w halowych mistrzostwach globu, na których nie zdołała wywalczyć złotego medalu (po raz pierwszy od 1993 roku), w finale pokonała ją reprezentantka Czech Ludmila Formanová[13]. Srebrny medal w tej samej konkurencji zdobyła też na mistrzostwach świata w Sewilli, wówczas uległa jedynie ponownie Formanovej[14].

W 2000 roku osiągnęła jeden z największych sukcesów w swej karierze – w swej koronnej konkurencji (800 m) otrzymała tytuł mistrzyni olimpijskiej, w finale zmagań uzyskała czas 1:56,15[15]. Kiedy Mutola wróciła do swego kraju, została przywitana przez tłumy, które skandowało jej imię podczas parady przez Maputo. W tym samym mieście jedną z ulic nazwano imieniem sportsmenki[11].

W 2001 roku ponownie zdobyła tytuł mistrzyni świata zarówno w hali, jak i na stadionie. Dwa lata później powtórzyła ten wyczyn, w jednym roku zdobywając tytuły mistrzyni świata w hali i na stadionie. Wszystkie te tytuły wywalczyła w konkurencji biegu na 800 m[7]. W sezonie 2003 wygrała również wszystkie sześć mityngów Golden League, za co otrzymała milion dolarów w złocie – część zarobionych tam pieniędzy postanowiła przeznaczyć na rzecz fundacji, której zadaniem jest pomoc w rozwoju młodzieży w Mozambiku[3][16].

W swoim piątym olimpijskim starcie, który wydarzył się w Atenach, nie udało jej się zdobyć krążka. W ramach tych igrzysk startowała tylko w konkurencji biegu na 800 m i awansowała do finału, zajmując w tej fazie zmagań 4. miejsce z czasem 1:56,51 (o zaledwie 0,08 sekundy przegrała walkę o brązowy medal ze Słowenką Jolandą Čeplak)[17]. Do igrzysk lekkoatletka przystąpiła po kontuzji ścięgna udowego[18].

Na mistrzostwach świata w Helsinkach w konkurencji biegu na 800 m również zajęła 4. miejsce w finale. W 2006 roku otrzymała siódmy i ostatni w karierze złoty medal halowych mistrzostw globu (w biegu na dystansie 800 m). Brała udział w mistrzostwach świata rozgrywanych w Osace i awansowała do finału biegu na 800 m, ale nie zdołała go ukończyć[5].

W 2008 roku na igrzyskach olimpijskich wywalczyła 5. miejsce w finale biegu na 800 m, z rezultatem czasowym 1:57,68[19].

Po zakończeniu kariery lekkoatletycznej zaczęła uprawiać piłkę nożną, w 2009 zaczęła rozgrywki w lidze RPA, dwa lata później zaś była reprezentantką Mozambiku w piłce nożnej[3]. W 2011 roku zaczęła też trenować reprezentantkę RPA Caster Semenyę[20][21].

Osiągnięcia edytuj

Rok Zawody Miasto Miejsce Konkurencja Wynik
1988 Mistrzostwa Afryki   Annaba   bieg na 800 m 2:06,55
Igrzyska olimpijskie   Seul 7. H bieg na 800 m 2:04,36
1990 Mistrzostwa Afryki   Kair   bieg na 800 m 2:13,54
  bieg na 1500 m 4:25,27
1991 Mistrzostwa świata   Tokio 4. bieg na 800 m 1:57,63
Igrzyska afrykańskie   Kair   bieg na 800 m 2:04,02
1992 Igrzyska olimpijskie   Barcelona 5. bieg na 800 m 1:57,49
9. bieg na 1500 m 4:02,60
Puchar Świata   Hawana   bieg na 800 m 2:00,47
  sztafeta 4 × 400 m 3:31,90
1993 Halowe mistrzostwa świata   Toronto   bieg na 800 m 1:57,55
Mistrzostwa Afryki   Durban   bieg na 800 m 1:56,36
Mistrzostwa świata   Stuttgart   bieg na 800 m 1:55,43
Finał Grand Prix IAAF   Londyn   bieg na 800 m 1:57,35
1994 Igrzyska dobrej woli   Petersburg   bieg na 800 m 1:57,63
Puchar Świata   Londyn   bieg na 800 m 1:58,27
1995 Halowe mistrzostwa świata   Barcelona   bieg na 800 m 1:57,62
Mistrzostwa świata   Göteborg DSQ SF bieg na 800 m N/A
Finał Grand Prix IAAF   Monako   bieg na 800 m 1:55,72
Igrzyska afrykańskie   Harare   bieg na 800 m 1:57,67
1996 Igrzyska olimpijskie   Atlanta   bieg na 800 m 1:58,71
1997 Halowe mistrzostwa świata   Paryż   bieg na 800 m 1:58,96
Mistrzostwa świata   Ateny   bieg na 800 m 1:57,59
Finał Grand Prix IAAF   Fukuoka   bieg na 800 m 1:56,93
1998 Igrzyska dobrej woli   Nowy Jork   bieg na 800 m 1:58,83
Mistrzostwa Afryki   Dakar   bieg na 800 m 1:57,95
Puchar Świata   Johannesburg   bieg na 800 m 1:59,88
Igrzyska Wspólnoty Narodów   Kuala Lumpur   bieg na 800 m 1:57,60
1999 Halowe mistrzostwa świata   Maebashi   bieg na 800 m 1:57,17
Mistrzostwa świata   Sewilla   bieg na 800 m 1:56,72
Finał Grand Prix IAAF   Monachium   bieg na 800 m 1:59,10
Igrzyska afrykańskie   Johannesburg   bieg na 800 m 1:59,73
2000 Igrzyska olimpijskie   Sydney   bieg na 800 m 1:56,15
2001 Halowe mistrzostwa świata   Lizbona   bieg na 800 m 1:59,74
Mistrzostwa świata   Edmonton   bieg na 800 m 1:57,17
Igrzyska dobrej woli   Brisbane   bieg na 800 m 1:58,76
Finał Grand Prix IAAF   Melbourne   bieg na 800 m 1:59,78
2002 Igrzyska Wspólnoty Narodów   Manchester   bieg na 800 m 1:57,35
Mistrzostwa Afryki   Tunis   bieg na 800 m 2:03,11
Puchar Świata   Madryt   bieg na 800 m 1:58,60
  sztafeta 4 × 400 m 3:26,84
2003 Halowe mistrzostwa świata   Birmingham   bieg na 800 m 1:58,94
Mistrzostwa świata   Paryż   bieg na 800 m 1:59,89
Światowy Finał IAAF   Monako   bieg na 800 m 1:59,59
2004 Halowe mistrzostwa świata   Budapeszt   bieg na 800 m 1:58,50
Igrzyska olimpijskie   Ateny 4. bieg na 800 m 1:56,51
2005 Mistrzostwa świata   Helsinki 4. bieg na 800 m 1:59,71
2006 Halowe mistrzostwa świata   Moskwa   bieg na 800 m 1:58,90
Igrzyska Wspólnoty Narodów   Melbourne   bieg na 800 m 1:58,77
Mistrzostwa Afryki   Bambous   bieg na 800 m 2:01,08
2007 Mistrzostwa świata   Osaka DNF bieg na 800 m N/A
2008 Halowe mistrzostwa świata   Walencja   bieg na 800 m 2:02,97
Mistrzostwa Afryki   Addis Abeba   bieg na 800 m 2:00,47
Igrzyska olimpijskie   Pekin 5. bieg na 800 m 1:57,66
Źródło: [5][7]

Rekordy życiowe edytuj

  • bieg na 400 m – 51,37 (2 sierpnia 1994, Monako)
  • bieg na 800 m – 1:55,19 (17 sierpnia 1994, Zurych)  
  • bieg na 1500 m – 4:01,50 (12 lipca 2002, Rzym)  
  • bieg na 3000 m – 9:27,37 (8 czerwca 1991, Springfield)  
  • sztafeta 4 × 400 m – 3:26,84 (21 września 2002, Madryt)
Halowe
  • bieg na 800 m – 1:57,06 (21 lutego 1999, Liévin)  
  • bieg na 1000 m – 2:30,94 (25 lutego 1999, Sztokholm)  
  • bieg na 1500 m – 4:17,93 (1 lutego 1992, Portland)  

Źródło: [5]

22 lutego 1998 roku wygrała bieg na 800 metrów podczas mityngu we francuskim Liévin z czasem 1:56,36 – o 0,04 sekundy lepszym od halowego rekordu świata Niemki Christine Wachtel. Wynik ten nie został jednak ratyfikowany przez IAAF z powodu naruszenia przepisów – zapisy telewizyjne pokazały, że Mutola biegła poza wyznaczonym torem na ostatnim wirażu[22].

Odznaczenia i wyróżnienia edytuj

Została lekkoatletką roku według magazynu Track & Field News (za 2003 rok)[23]. W 2004 roku zaś otrzymała najwyższe cywilne odznaczenie Mozambiku – Order Eduardo Mondlane'a I Klasy[24].

Przypisy edytuj

  1. a b c Maria Mutola. olympedia.org. [dostęp 2023-10-30]. (ang.).
  2. a b World Athletics Indoor Championships Belgrade 22 Statistics Handbook. worldathletics.org, 2022-03-14. s. 49-50. [dostęp 2023-10-30]. (ang.).
  3. a b c d e Kacper Bartosiak: Z futbolu do biegów… i z powrotem. Wyboiste drogi Marii Mutoli. kierunektokio.pl, 2020-08-08. [dostęp 2023-10-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2023-03-31)].
  4. Mutola zapowiada zakończenie swojej kariery do końca tego roku. bieganie.pl, 2008-01-24. [dostęp 2023-10-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2023-03-23)].
  5. a b c d e f g h i Maria de Lurdes MUTOLA | Profile | World Athletics. worldathletics.org. [dostęp 2023-10-30]. (ang.).
  6. Athletics at the 1988 Seoul Summer Games: Women's 800 metres Round One. sports-reference.com. [dostęp 2023-10-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-09-17)]. (ang.).
  7. a b c Maria Mutola. athleticspodium.com. [dostęp 2023-10-30]. (ang.).
  8. Athletics at the 1992 Barcelona Summer Games: Women's 800 metres. sports-reference.com. [dostęp 2023-10-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-09-17)]. (ang.).
  9. Athletics at the 1992 Barcelona Summer Games: Women's 1500 metres. sports-reference.com. [dostęp 2023-10-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-07-14)]. (ang.).
  10. Official Report of the Centennial Olympic Games, v.3. digital.la84.org. s. 4, 75-76. [dostęp 2023-10-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-05-08)]. (ang.).
  11. a b Maria MUTOLA Biography, Olympic Medals, Records and Age. olympics.com. [dostęp 2023-10-30]. (ang.).
  12. Mutola to support Bangalore 10K race. nagalandpost.com, 2013-05-07. [dostęp 2023-10-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2023-10-26)]. (ang.).
  13. Women 800m World Indoor Championship Maebashi (JPN) 1999 - Sunday 07.03. todor66.com. [dostęp 2023-10-30]. (ang.).
  14. Women 800m Athletics VII World Championship 1999 Sevilla (ESP) - Tuesday 24.08. todor66.com. [dostęp 2023-10-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2023-09-19)]. (ang.).
  15. Athletics. Official Report of the XXVII Olympiad - Results. digital.la84.org, 2001-07-01. s. 140, 295. [dostęp 2023-10-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-11-01)]. (ang.).
  16. Million Dollar Mutola donates Sydney 2000 gold medal winning kit to the IAAF. worldathletics.org, 2005-12-05. [dostęp 2023-10-30]. (ang.).
  17. Athletics. Official Report of the XXVIII Olympiad - Results. digital.la84.org, 2004-08-29. s. 292. [dostęp 2023-10-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-02-13)]. (ang.).
  18. Michael Phillips: Friends are disunited as Mutola accuses training partner of exploiting her injury. theguardian.com, 2004-08-24. [dostęp 2023-10-30]. (ang.).
  19. Athletics Official Results Book. Official Report of the XXIX Olympiad. digital.la84.org, 2008-08-24. s. 225. [dostęp 2023-10-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-11-01)]. (ang.).
  20. Caster Semenya hires new coach. espn.co.uk, 2011-10-24. [dostęp 2023-10-30]. (ang.).
  21. Evelyn Watta: Caster Semenya: Seven things you should know about the double Olympic champion. olympics.com, 2021-02-11. [dostęp 2023-10-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2023-01-20)]. (ang.).
  22. Lekkoatletyka w 1998. Sportpress, 1999, s. 11. ISBN 83-910012-1-0.
  23. T&FN ATHLETE OF THE YEAR TOP 10 VOTING – WOMEN. trackandfieldnews.com. [dostęp 2023-10-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2023-03-29)]. (ang.).
  24. Mutola given Mozambique's highest civilian honour. worldathletics.org, 2004-05-17. [dostęp 2023-10-30]. (ang.).

Linki zewnętrzne edytuj