McDonnell Douglas DC-10

Trzysilnikowy samolot pasażerski

McDonnell Douglas DC-10 – trzysilnikowy samolot średniego i dalekiego zasięgu, produkowany przez przedsiębiorstwo McDonnell Douglas. Porównywany do Airbusa A300, Boeinga 747 i Lockheed L-1011 TriStar. DC-10 został wyprodukowany w liczbie 446 egzemplarzy, natomiast w aktywnej służbie pozostaje 168 sztuk (38%). W United States Air Force jako latające cysterny służy 59 KC-10 Extender.

McDonnell Douglas DC-10-10
Ilustracja
McDonnell Douglas DC-10-30 linii Biman Bangladesh Airlines
Dane podstawowe
Państwo

 Stany Zjednoczone

Producent

McDonnell Douglas

Typ

pasażerski i transportowy, dalekiego zasięgu

Konstrukcja

duralowo-kompozytowa, półskorupowa, kabina hermetyzowana, podwozie chowane

Załoga

3 (2 pilotów i inżynier pokładowy)

Historia
Data oblotu

29 sierpnia 1970

Lata produkcji

1971-1989

Liczba egz.

446 w tym aktywnych 168[1]

Liczba wypadków
 • w tym katastrof

56[2]
32 (1261 ofiar śmiertelnych)[3]

Dane techniczne
Napęd

3 turbowentylatorowe General Electric CF6-6D, Pratt & Whitney JT9D-20

Ciąg

218 kN

Wymiary
Rozpiętość

47,43 m

Długość

55,55 m

Wysokość

17,70 m

Powierzchnia nośna

329,8 m²

Masa
Własna

110.710 kg

Użyteczna

41.290 kg

Startowa

186.025 kg

Osiągi
Prędkość maks.

982 km/h

Prędkość przelotowa

908 km/h

Zasięg

10.220 km

Promień działania

4.355 km

Dane operacyjne
Liczba miejsc
od 265 do 380 (zależy od wersji)
Użytkownicy
FedEx, USAF
Rzuty
Rzuty samolotu

Historia edytuj

Samolot ten był pierwszym wspólnym dziełem po połączeniu się McDonnell Aircraft Corporation i Douglas Aircraft Company w jedno przedsiębiorstwo, przeznaczonym na rynek cywilny. Powstał na zlecenie American Airlines, która zapragnęła posiadać samolot mniejszy od Boeinga 747, ale o podobnym zasięgu i mogącego startować z mniejszych lotnisk. Przedsiębiorstwo sprostało wymaganiom zleceniodawcy tworząc właśnie DC-10.

Swój pierwszy lot DC-10 odbył 29 sierpnia 1970 roku[4] i wszedł na rynek już rok później, tuż przed samolotem Lockheed L-1011 TriStar, który jest bardzo podobny pod względem parametrów. Pierwszymi odbiorcami byli United Airlines i American Airlines.

Pierwsza wersja DC-10 (seria 10, zwana domestic) dysponowała zasięgiem 6112 km. Seria 30 miała znacznie zwiększony zasięg (10010 km, a z maksymalnym ładunkiem 7415 km). Natomiast seria 40 dysponowała zasięgiem 9265 km przy normalnym załadunku i 7520 km przy maksymalnym. Jedną z najbardziej widocznych różnic było posiadanie przez serię 10 trzech kompletów podwozia, a 30 i 40 miały cztery. Dodatkowe dwa koła serie 30 i 40 otrzymały za sprawą zwiększonej ładowności.

Ostatni wyprodukowany egzemplarz zszedł z taśmy produkcyjnej w grudniu 1988 i został dostarczony na początku następnego roku.

Samoloty DC-9 i DC-10 w latach 1978-1979 były planowane do zakupu przez Polskie Linie Lotnicze „Lot”. Początkowo McDonnell Douglas był zainteresowany zakupem wyłącznie polskich obrabiarek od firmy Polish-American Machinery Corporation (Polamco). Z czasem wyrażono zainteresowanie sprzedażą samolotów dla Polski. Planowany był offset na polski węgiel i miedź. Wytwórca McDonnell Douglas zapewnił, że w razie zakupu, PLL „Lot” uzyska prawo do lądowania w Chicago, co byłoby bardzo korzystne dla Polski z racji licznej Polonii w Chicago. Przygotowano wizualizację DC-9 w barwach „Lotu” oraz porównanie wszystkich danych DC-10 z samolotem Ił-62[5]. Katastrofa samolotu DC-10 w 1979 roku negatywnie odbiła się na postrzeganiu tego samolotu[6] i ostatecznie z tego powodu nie doszło do sprzedaży samolotów DC-9 i DC-10 do Polski[7].

Przez krótki czas (czerwiec-wrzesień 1995) Polskie Linie Lotnicze LOT eksploatowały 1 egzemplarz DC-10 (nr fabryczny 46933) na trasie Warszawa-Nowy Jork. Samolot ten był wyleasingowany z Malaysia Airlines.

Ostatni komercyjny lot odbył się 24 lutego 2014 roku[8].

Warianty edytuj

 
Northwest Airlines DC-10-30

Wersje cywilne edytuj

  • DC-10-10: Oryginalna wersja produkowana od 1970. Odbiorcami byli American Airlines i United Airlines. Był wyposażony w silniki General Electric GE CF6-6.
  • DC-10-10F: Wersja przeznaczona do transportu zwiększonej ilości ładunku.
  • DC-10-15: Również znany jako DC-10 Sport. Posiadał silniki General Electric CF6-50. Produkowany od 1979.
  • DC-10-20: zobacz DC-10-40.
  • DC-10-30: Najbardziej powszechny model, zamontowano w nim silniki turbowentylatorowe General Electric CF6-50 i większe zbiorniki paliwa zwiększające zasięg, oraz dodatkową parę podwozia potrzebną po zwiększeniu ładowności. Była to druga po DC-10-40 wersja o dużym zasięgu, bardzo popularna wśród europejskich przewoźników. Produkowany od 1972. Ostatni, pasażerski, latający egzemplarz tej wersji, wykonujący loty rejsowe, należący do Biman Bangladesh Airlines samolot o znakach S2-ACR, swój ostatni lot wykonał 7 grudnia 2013 roku[9].
  • DC-10-30CF: Ładunkowo/pasażerska wersja.
  • DC-10-30ER: Wersja o zwiększonym zasięgu.
  • DC-10-30F: Ogólnoprzewozowa wersja.
  • DC-10-40: Pierwsza wersja o dużym zasięgu, zaopatrzona w silniki Pratt & Whitney JT9D. Początkowo nosił nazwę DC-10-20, został przemianowany na DC-10-40 po specjalnych wymaganiach od przedsiębiorstwa Northwest Airlines dotyczących względów marketingowych. Northwest sądził, że ich klienci uznają, że oznaczenie 40 będzie równoznaczne z wrażeniem, że konstrukcja jest bardziej zaawansowana. Produkowany od 1972.
  • DC-10 Super 60: Niezrealizowana wersja samolotu z wydłużonym kadłubem i zmodernizowanym wyposażeniem.
  • DC-10-61: Niezrealizowana wersja z wydłużonym o 12,2 m kadłubem, przeznaczona na trasy krajowe i przystosowana do przewozu 390 pasażerów.
  • DC-10-62: Niezrealizowana wersja z wydłużonym o 8,1 m kadłubem, przeznaczona na trasy międzykontynentalne i przystosowana do przewozu 350 pasażerów.
  • DC-10-63: Niezrealizowana wersja wykorzystująca kadłub samolotu DC-10-61 oraz skrzydła i silniki z wersji DC-10-62.

McDonnell Douglas później wyprodukował większy wariant nazwany MD-11. MD-11 wyposażony został w nowsze silniki i szklany kokpit; wyeliminowało to konieczność obecności inżyniera lotu na pokładzie. MD-11 wszedł na wyposażenie linii lotniczych w 1991. W dodatku niektóre DC-10 zostały ulepszone przez Boeinga i zostały nazwane MD-10. W MD-10 został poprawiony przede wszystkim kokpit. Oba te modele wprowadził na swoje wyposażenie FedEx.

Wersje wojskowe edytuj

 
KC-10 Extender, bazowany na DC-10-30

Dane techniczne poszczególnych wersji edytuj

Wersja DC-10-10 DC-10-30 DC-10-40
Rozpiętość 47,43 m 50,39 m 50,39 m
Długość 55,55 m 55,06 m 55,04 m
Wysokość 17,70 m 17,70 m 17,70 m
Powierzchnia nośna 329,8 m² 338,8 m² 338,8 m²
Masa startowa 186 025 kg 251 815 kg 251 815 kg
Masa własna 110 710 kg 122 960 kg 123 640 kg
Masa użyteczna 41 290 kg 44 010 kg 43 330 kg
Prędkość maksymalna 960 km/h 960 km/h 960 km/h
Maksymalny zasięg 10 220 km 10 500 km 11 190 km
Zasięg z maksymalnym obciążeniem 4 355 km 7 415 km 6 485 km
Pasażerowie 265 (typowo) do 380 (maksymalnie) 265 (typowo) do 380 (maksymalnie) 265 (typowo) do 380 (maksymalnie)
Silniki 3 turbowentylatorowe General Electric CF6-6D 3 turbowentylatorowe General Electric CF6-50C2 z ciągiem 226,8 kN 3 × turbowentylatorowe Pratt & Whitney JT9D-20

Katastrofy edytuj

Przypisy edytuj

  1. McDonnell Douglas DC-10 Production summary | Airfleets aviation. Airfleets.net. [dostęp 2011-06-27]. (ang.).
  2. McDonnell Douglas DC-10. [w:] ASN Aviation Safety Database [on-line]. Aviation Safety Network. [dostęp 2011-06-27]. (ang.).
  3. McDonnell Douglas DC-10 Statistics. [w:] ASN Aviation Safety Database [on-line]. Aviation Safety Network. [dostęp 2011-06-27]. (ang.).
  4. Samoloty niezapomniane modele 2013 ↓, s. 55.
  5. Marian Zacharski, Nazywam się Zacharski. Marian Zacharski. Wbrew regułom, Wydawnictwo Zysk i S-ka, Poznań 2009, ISBN 978-83-7506-342-4, str. 92-93
  6. Marian Zacharski, Nazywam się Zacharski. Marian Zacharski. Wbrew regułom, Wydawnictwo Zysk i S-ka, Poznań 2009, ISBN 978-83-7506-342-4, str. 144
  7. Marian Zacharski, Nazywam się Zacharski. Marian Zacharski. Wbrew regułom, Wydawnictwo Zysk i S-ka, Poznań 2009, ISBN 978-83-7506-342-4, str. 202
  8. Ben Mutzabaugh, The DC-10 makes its final scheduled passenger flight [online], USA TODAY [dostęp 2020-01-24] (ang.).
  9. DC-10 Farewell, „Jets”, nr January/February (2014), s. 9, ISSN 2045-6490.
  10. Niccoli 2001 ↓, s. 143.

Bibliografia edytuj

Linki zewnętrzne edytuj