Miasteczko South Park

Miasteczko South Park (ang. South Park) – amerykański komediowy serial animowany dla dorosłych stworzony przez Treya Parkera i Matta Stone’a dla telewizji Comedy Central. Głównymi bohaterami są czterej chłopcy – Eric Cartman, Stan Marsh, Kyle Broflovski i Kenny McCormick – miewający dziwne przygody w tytułowym miasteczku w stanie Kolorado. Mimo popularności, serial cieszy się niesławą ze względu na wulgarny język, czarny humor, poruszanie kontrowersyjnych tematów i ciętą satyrę na Amerykę oraz Amerykanów.

Miasteczko South Park
South Park
Ilustracja
Logo serialu
Gatunek

czarna komedia, serial animowany dla dorosłych, satyra, humorystyczny

Kraj produkcji

Stany Zjednoczone

Oryginalny język

angielski

Twórcy

Trey Parker
Matt Stone

Główne role

Trey Parker
Matt Stone
April Stewart
Mona Marshall
Adrien Beard
John Hansen
Eliza Schneider

Muzyka tytułowa

Primus

Liczba odcinków

325

Liczba serii

26

Lista odcinków
Produkcja
Produkcja

Trey Parker
Matt Stone

Reżyseria

Trey Parker

Scenariusz

Trey Parker
Matt Stone

Muzyka

Adam Berry (1997–2001)
Scott Nickoley (2001–2008)
Jamie Dunlap (od 2001)

Czas trwania odcinka

22 min

Pierwsza emisja
Kraj oryginalnej emisji

Stany Zjednoczone

Data premiery

13 sierpnia 1997

Stacja telewizyjna

Comedy Central

Pierwsza emisja

13 sierpnia 1997

Lata emisji

od 1997

Status

trwający

Format obrazu

480i (4:3 SDTV) (1997–2008)
1080i (16:9 HDTV) (od 2009)

Strona internetowa

Postacie z serialu po raz pierwszy pojawiły się w dwóch animowanych krótkich metrażach, stworzonych przez Parkera i Stone’a w 1992 i 1995 roku[1]. Drugi z nich stał się jednym z pierwszych viralowych filmów opublikowanych w Internecie, co ostatecznie doprowadziło do powstania serialu[1][2]. Pierwszy sezon, którego emisję rozpoczęto w sierpniu 1997 roku, okazał się sukcesem, a serial – mimo zmiennej oglądalności – do dziś pozostaje jednym z najpopularniejszych programów stacji Comedy Central.

Pilotażowy odcinek, Sonda analna Cartmana, zrealizowany został przy wykorzystaniu animacji wycinankowej, zaś kolejne przy wykorzystaniu oprogramowania imitującego tę technikę[3]. Głosy pod większość postaci podkładają sami Parker i Stone. Od 2000 roku większość odcinków tworzona jest w ciągu tygodnia poprzedzającego ich emisję i dostarczana telewizji na kilka godzin przed premierą, co pozwala na umieszczanie w nich aktualnych tematów[1][4]. 23 października 2013 roku po raz pierwszy w historii serialu zamiast premierowego odcinka wyemitowana została powtórka – w związku z brakiem prądu w studiu, twórcy nie zdążyli ukończyć nowego odcinka na czas[5]. Na chwilę obecną serial liczy 319 odcinków w dwudziestu sześciu sezonach i jest drugim – po Simpsonach – najdłużej emitowanym amerykańskim serialem animowanym. W lipcu 2015 roku stacja Comedy Central zamówiła kolejne trzy sezony, przedłużając tym samym emisję do 2019 roku[6].

Serial był wielokrotnie nagradzany, zdobył m.in. pięć Primetime Emmy Awards, Peabody Award oraz liczne wyróżnienia publicystów na listach najlepszych programów telewizyjnych, w tym m.in. tygodnika „TV Guide”, który umieścił go na 10. miejscu najlepszych seriali animowanych wszech czasów[7]. Na fali popularności serialu zrealizowany został pełnometrażowy film pod tym samym tytułem, który trafił do kin w czerwcu 1999 roku.

Pełne odcinki Miasteczka South Park w wersji angielskiej i hiszpańskiej udostępniane są na oficjalnej stronie internetowej serialu[8].

Opis edytuj

Miejsce akcji i bohaterowie edytuj

Serial opowiada o przygodach czterech chłopców – Stana Marsha, Kyle’a Broflovskiego, Erica Cartmana i Kenny’ego McCormicka – mieszkających w fikcyjnym miasteczku South Park, położonym w dolinie South Park w Górach Skalistych w środkowym Kolorado[9]. Miejscami odgrywającymi w serialu ważną rolę są szkoła podstawowa, przystanek autobusowy, śnieżny krajobraz oraz sklepy i inne budynki wzdłuż głównej ulicy miejscowości, wzorowane na mieście Fairplay[9][10].

Stan Marsh przedstawiany jest jako everyman[11], na oficjalnej stronie serialu opisywany jako „przeciętny amerykański czwartoklasista”[12]. Kyle jest jedynym Żydem w grupie, przez co jego postać często staje się obiektem satyry[11]. Postać Stana wzorowana jest na osobie Treya Parkera, z kolei Kyle’a – na osobie Matta Stone’a, zaś wzajemna przyjaźń chłopców, będąca w serialu często poruszanym tematem, odzwierciedla prawdziwą przyjaźń twórców[2]. Eric Cartman, z reguły nazywany jedynie z nazwiska, przedstawiany jest jako głośny, otyły i niemiły manipulant, rasista i psychopata. Często pełni funkcję antagonisty, lub w niektórych przypadkach antybohater, zaś jego antysemityzm skutkuje wieczną rywalizacją z Kyle’em, wzmacnianą silnym poczuciem moralności Kyle’a, której brak Cartmanowi[11][13]. Pochodzący z biednej rodziny Kenny nosi bluzę z ciasno nałożonym na głowę kapturem, przez co jego wypowiedzi są niezrozumiałe. Przez pierwszych pięć serii umierał w prawie każdym odcinku, powracając w następnym, co zostało wyjaśnione dopiero w 2013 roku w odcinku Szop kontra Szop i Przyjaciele, w którym Kenny wyjawia, że posiada supermoc i nie może umrzeć[14]. W szóstej serii Kenny został uśmiercony „na stałe”, zmartwychwstał jednak w finałowym odcinku serii. Od tamtego czasu uśmiercanie Kenny’ego przestało być stałym elementem serialu. W pierwszych pięćdziesięciu ośmiu odcinkach bohaterowie chodzili do trzeciej klasy szkoły podstawowej, jednak od odcinka pt. 4. klasa wyemitowanego w 2000 roku chodzą do czwartej[15][16].

Fabuła odcinków napędzana jest różnego rodzaju wydarzeniami – od zwykłych po nadprzyrodzone – mającymi miejsce w miasteczku[17]. Chłopcy często są głosem rozsądku, kiedy wydarzenie takie przyczynia się do paniki wśród dorosłych mieszkańców, przedstawianych jako niemyślący racjonalnie, łatwowierni i skorzy do przesady[9][18]. Bohaterowie często gubią się wobec sprzeczności i hipokryzji swoich rodziców i innych dorosłych[10][19].

Tematyka edytuj

 
Ostrzeżenie poprzedzające każdy odcinek.

Każdy odcinek rozpoczyna się humorystycznym ostrzeżeniem, informującym o tym, że wszystkie postaci – nawet te prawdziwe – są fikcyjne, głosy celebrytów słabo udawane, a program zawiera rubaszny humor, wobec czego nie powinien być przez nikogo oglądany[20][21].

Miasteczko South Park było pierwszym programem w stałej emisji, który otrzymał kategorię wiekową TV-MA[22] i w zamierzeniu był produkcją skierowaną dla dorosłych widzów[23][24][25]. Główni bohaterowie oraz inne dzieci używają wulgarnego języka, chociaż podczas emisji telewizyjnej są one cenzurowane[10]. Według Parkera i Stone’a używanie wulgaryzmów ma obrazować to, jak naprawdę rozmawiają ze sobą młodzi ludzie, kiedy w pobliżu nie ma dorosłych[26][27].

Twórcy serialu bardzo często uciekają się do karnawalizacji i absurdu[28], przemocy[29][30] i podtekstów seksualnych[31][32], polegając na powtarzających się cyklicznie gagach[1], odniesieniach do popkultury oraz satyrycznym przedstawianiu celebrytów[33].

Wczesne odcinki nastawione były na szokowanie i operowały bardziej slapstickowym humorem[34]. Chociaż już wtedy okazjonalnie wykorzystywano elementy satyry na amerykańskie społeczeństwo, wraz z rozwojem serialu coraz bardziej wysuwała się ona na pierwszy plan, bohaterowie w dalszym ciągu używają jednak kloacznego humoru, co według twórców ma przypominać dorosłym widzom „jak to było, kiedy miało się osiem lat”[11]. Z czasem Parker i Stone zaczęli rozwijać inne postaci, poświęcając im większą uwagę w poszczególnych odcinkach[11] oraz rozpoczęli pisanie scenariuszy odnoszących się do religii, polityki i innych tematów postrzeganych jako drażliwe, wyszydzając zarówno liberałów, jak i konserwatystów[10]. Twórcy opisali samych siebie jako „wypośrodkowanych gorszycieli”[17], których głównymi celami są „bycie zabawnymi” i „rozśmieszanie ludzi”[35], stwierdzając, że żaden temat ani grupa nie stanowi wyjątku i może stać się obiektem satyry oraz szyderstwa[36][37][38][39].

Zdaniem twórców serial w dalszym ciągu koncentruje się na byciu dzieckiem i tym, jak wygląda ich życie w amerykańskiej szkole podstawowej[40], zaś elementy satyry wprowadzone zostały w celu nadania mu „moralnego środka”, żeby nie polegać bezustannie na wulgarności i szokowaniu, co mogłoby znudzić widza[35]. Z reguły chłopcy i/lub inne postaci wyciągają wnioski z wydarzeń, które miały miejsce w odcinku, podsumowując je krótkim monologiem. We wcześniejszych seriach przemowy takie zaczynały się od słów „Wiecie, czegoś się dzisiaj nauczyłem...” lub podobnych[41].

Geneza edytuj

 
Trey Parker (po lewej) i Matt Stone w 2007 roku

W 1992 roku, niedługo po spotkaniu na kierunku filmowym University of Colorado at Boulder, Parker i Stone stworzyli krótkometrażowy film animowany The Spirit of Christmas[1]. Zrealizowany został on przy użyciu wycinanki i animacji poklatkowej, pojawiły się w nim prototypy postaci znanych z Miasteczka South Park, w tym m.in. postać przypominająca Cartmana, nazywana Kennym, oraz nieposiadające imion postaci przypominające Kenny’ego, Stana i Kyle’a. Brian Graden, przyjaciel Parkera i Stone’a pracujący dla Fox Broadcasting Company, poprosił ich o stworzenie kolejnego krótkiego metrażu jako kartki bożonarodzeniowej. Stworzony w 1995 roku drugi The Spirit of Christmas stylistyką znacznie bardziej przypominał późniejszy serial[42]. Żeby uniknąć mylenia obu filmów, pierwszy nazywany bywa Jezus kontra bałwan, a drugi Jezus kontra Mikołaj. Graden wysłał filmik do swoich znajomych, którzy następnie powielili go, także w Internecie, dzięki czemu stał się jednym z pierwszych filmów viralowych[1][2].

Wraz z rosnącą popularnością Jezus kontra Mikołaj, twórcy zaczęli prowadzić rozmowy na temat przekształcenia krótkometrażówki w serial telewizyjny. Fox odmówił, nie chcąc emitować produkcji, w której pojawia się m.in. mówiący kałMr. Hankey. Parker i Stone zwrócili się ku MTV i Comedy Central. Parker optował za drugą opcją, obawiając się, że MTV przekształci serial w program dla dzieci[43]. Doug Herzog, jeden z kierowników Comedy Central, po obejrzeniu filmiku zezwolił na zrealizowanie serialu[1][44].

Parker i Stone zgromadzili niewielką ekipę, z którą w ciągu trzech miesięcy stworzyli pilotażowy odcinek Sonda analna Cartmana[45]. Po słabej ocenie widowni testowej, zwłaszcza kobiet, projektowi groziła kasacja, jednak ze względu na rosnącą popularność krótkometrażówek w Internecie stacja zgodziła się na zrealizowanie sześciu odcinków[35][43]. Pilot wyemitowany został 13 sierpnia 1997 roku.

Proces produkcji edytuj

Podczas gdy pierwszy odcinek tworzony był metodą wycinanki i animacji poklatkowej, wszystkie następne zrealizowane zostały przy pomocy oprogramowania symulującego taką metodę. W odróżnieniu od pilota, którego stworzenie zajęło trzy miesiące[46], i innych animowanych sitcomów, z reguły ręcznie rysowanych przez firmy outsourcingowe z Korei Południowej, co zajmuje od ośmiu do dziewięciu miesięcy[1], poszczególne odcinki Miasteczka South Park tworzone są znacznie szybciej. Pierwsze serie tworzone były w około trzy tygodnie[3], a od kiedy ekipa rozrosła się do siedemdziesięciu osób, z reguły tworzone są od trzech do czterech dni[47][48][49]. Większość ekipy produkcyjnej pracuje w biurze South Park Studios w kalifornijskim Culver City[46]. Parker i Stone od samego początku są producentami serialu. Współproducentką ostatnich odcinków pierwszej serii była Anne Garefino[50]. Przez pięć pierwszych serii komunikację pomiędzy South Park Studios a nowojorską główną siedzibą Comedy Central koordynowała Debbie Liebling, starszy kierownik ds. produkcji z 20th Century Fox[51].

Scenariusze tworzone są dopiero w momencie rozpoczęcia prac nad serią[52]. Produkcja odcinka rozpoczyna się w czwartki, od posiedzenia, podczas którego Parker i Stone naradzają się z konsultantami co do scenariusza. Wśród scenarzystów dawniej znajdowały się m.in. Pam Brady i Nancy Pimental[53]. Gościnnie funkcję konsultanta ds. scenariusza pełnił Norman Lear, idol twórców, który współpracował z nimi w 2003 roku przy odcinkach Zdjęci z anteny i Za, a nawet przeciw[52]. Podczas produkcji 12. i 13. serii konsultantem i koproducentem był Bill Harder, scenarzysta Saturday Night Live.

Po naradzie Parker pisze scenariusz odcinka, a po jego ukończeniu sztab animatorów, montażystów, techników i inżynierów dźwięku rozpoczyna pracę nad nim, co z reguły zajmuje 100–120 godzin. Od czwartej serii, wyemitowanej w 2000 roku, Parker pełni większość funkcji związanych z reżyserią, z kolei Stone koordynuje produkcję i zajmuje się kwestiami finansowymi. W środy gotowy odcinek przesyłany jest drogą internetową do centrali Comedy Central, niekiedy nawet na kilka godzin przed planowaną emisją[4].

Twórcy uważają, że proces tworzenia odcinka zamykający się w siedmiu dniach pozwala na większą spontaniczność w procesie twórczym, co skutkuje zabawniejszym serialem[1]. Pozwala to również Miasteczku South Park komentować bądź wyszydzać bieżące wydarzenia znacznie szybciej, niż innym satyrycznym animacjom[11]. Jednym z najwcześniejszych przykładów takiego podejścia jest odcinek Pięcioraczki z 2000 roku, nawiązujący do interwencji amerykańskiej Straży Granicznej wobec kubańskiego imigranta Eliána Gonzáleza, mającej miejsce na cztery dni przed emisją odcinka[54]. Odcinek Najlepszy przyjaciel z 2005 roku odnosił się do sprawy Terri Schiavo i został wyemitowany niecałe dwanaście godzin przed jej śmiercią[55]. W Świętach w Kanadzie (2003), ostatnim odcinku siódmej serii, pojawia się odniesienie do pojmania Saddama Husajna, mającego miejsce na trzy dni przed emisją[56]. Odcinek Odnośnie wczorajszej nocy... wyemitowany został niecałą dobę po wyborze Baracka Obamy na prezydenta Stanów Zjednoczonych i zawierał fragmenty jego oryginalnej przemowy[57].

15 października 2013 roku, w związku z brakiem prądu w studiu, twórcy po raz pierwszy w historii serialu nie zdążyli ukończyć odcinka, którego emisja planowana była na następny dzień, w związku z czym premiera Goth Kids 3: Dawn of the Posers została przeniesiona na 23 października[5].

Dystrybucja edytuj

Poza Stanami Zjednoczonymi serial emitowany jest w niektórych krajach Europy i Ameryki Łacińskiej na kanałach powiązanych z Comedy Central lub MTV Networks, należących do koncernu Viacom[58]. W Polsce serial pierwotnie nadawany był przez Canal+, który w latach 1999–2012 wyemitował piętnaście serii. W 2001 roku pierwszą serię wyemitowała Wizja Jeden, zaś w latach 2006–2010 pierwsze serie emitowane były na MTV. Od 2012 do 2019 serial emitowany na antenie VH1, Od 2006 roku serial nadaje również Comedy Central, od kwietnia 2012 roku będący jedynym kanałem emitującym Miasteczko South Park w Polsce. Na mocy porozumienia z Comedy Central, na kilku rynkach serial emitowany jest przez lokalnych operatorów. W Australii przez The Comedy Channel, SBS One (serie 1–13 w wersji ocenzurowanej, 14–15 nieocenzurowane) i SBS2 (nieocenzurowana 16. seria)[59], z kolei w Kanadzie w wersji angielskiej przez The Comedy Network, a następnie Much[60]. W Irlandii serial emituje telewizja TG4[61], w Szkocji STV[62], w Wielkiej Brytanii Comedy Central i MTV, chociaż pierwotnie emitowano go na Channel 4, zaś w Serbii B92[63].

Inne produkty edytuj

Poza serialem i filmem kinowym, na rynku ukazał się również szereg produktów związanych z Miasteczkiem South Park. W 1998 roku wydany został album Chef Aid: The South Park Album, będący kompilacją piosenek z serialu oraz coverów wykonywanych przez postaci z niego[64][65]. W 1999 ukazała się płyta Mr. Hankey’s Christmas Classics, zawierająca utwory z odcinka Świąteczne piosenki pana Hankeya oraz inne piosenki bożonarodzeniowe[66]. W tym samym roku wydano singelChocolate Salty Balls” promujący Chef Aid: The South Park Album, który trafił na pierwsze miejsce list przebojów w Wielkiej Brytanii[67].

W 1998 roku na rynku ukazała się pierwsza gra komputerowa stworzona na kanwie serialu – strzelanka pierwszoosobowa South Park autorstwa Acclaim Entertainment. Rok później wydano South Park: Chef's Luv Shack, będącą zbiorem minigierek i łamigłówek, zaś w 2000 grę wyścigową South Park Rally. Parker i Stone, których udział w tworzeniu wzmiankowanych gier ograniczył się do podkładania w nich głosów, w późniejszym czasie publicznie skrytykowali Acclaim za ich słabą jakość[68]. Pierwszą grą, w której tworzeniu aktywny udział wzięli Parker i Stone, była South Park: Kijek Prawdy z 2014 roku[69]. 17 października 2017 roku została wydana gra South Park: The Fractured but Whole[70].

Kontrowersje edytuj

Często przedstawiana w serialu tematyka, a także humor i ukazanie religii w sposób komiczny nie raz wywołała kontrowersje wśród krytyków i debatę w ciągu dwudziestu sześciu sezonów. Stone i Parker często wykorzystują serial do wyśmiewania szerokiej gamy tematów, a także obu stron spornych kwestii[71].

Odcinki edytuj

Obsada edytuj

Rola Głos w wersji oryginalnej Głos w wersji polskiej (Comedy Central)[72] Głos w wersji polskiej (Wizja Jeden)
Eric Cartman Trey Parker Maciej Kowalik Mieczysław Morański
Stan Marsh Bartosz Obuchowicz Jacek Bończyk
Herbert Garrison Miłogost Reczek / Krzysztof Dracz (serie 20.-21. i 23.) Jerzy Mazur
Randy Marsh Wojciech Paszkowski / Przemysław Glapiński (seria 22.) Arkadiusz Jakubik
Ojciec Maxi Mirosław Konarowski
Clyde Donovan Grzegorz Kwiecień Janusz Zadura
Jimmy Valmer brak danych
Dyrektor PP postać nie występuje
Funkcjonariusz Barbrady Grzegorz Pawlak Paweł Szczesny
Pan Mackey Janusz Wituch
Gerald Broflovski Matt Stone brak danych
Kyle Broflovski Mateusz Narloch Brygida Turowska
Kenny McCormick Maciej Kowalski Miriam Aleksandrowicz
Timmy Burch brak danych
Leopold „Butters” Stotch Jacek Kopczyński
Stephen Stotch
Jimbo Kern Janusz Zadura
Jezus Wojciech Paszkowski Adam Bauman
Sheila Broflovski Mona Marshall Brygida Turowska Elżbieta Kopocińska
Wendy Testaburger April Stewart Anna Apostolakis
Sharon Marsh brak danych
Liane Cartman Monika Szalaty Olga Bończyk
Jerome „Chef” McElroy Isaac Hayes / Peter Serafinowicz Jakub Wieczorek Jacek Czyż
Ike Broflovski Franchesca Clifford / Jesse Howell / Anthony Cross-Thomas / Nico Agnone / Milan Agnone / Toby Morton / Eli Harris / Jack Shih / Spencer Lacey Ganus / Dimitri Mendoza / Connor Villard / Jessie Thomas / Sebastian Yu / Matt Stone / Betty Boogie Parker Elżbieta Kopocińska
Bebe Stevens Jennifer Howell / Mary Kay Bergman

Zobacz też edytuj

Przypisy edytuj

  1. a b c d e f g h i Devin Leonard, South Park creators haven't lost their edge [online], CNN, 27 października 2006 [dostęp 2016-02-04] (ang.).
  2. a b c Jeffrey Ressner and James Collins, Gross and Grosser [online], „Time”, 23 marca 1998 [dostęp 2016-02-04] [zarchiwizowane z adresu 2010-01-02] (ang.).
  3. a b Mike Tanner, It Ain't Easy Making South Park Cheesy [online], „Wired”, 3 września 1997 [dostęp 2016-02-04] [zarchiwizowane z adresu 2009-07-20] (ang.).
  4. a b 6 Days to Air: The Making of South Park. Arthur Bradford 2011-10-09.
  5. a b Michał Pisarski, „South Park” odcięty od prądu [online], newsweek.pl, 22 października 2013 [dostęp 2016-02-03] [zarchiwizowane z adresu 2016-02-05] (pol.).
  6. Marcin Pietrzyk, „Miasteczko South Park” wiecznie żywe [online], Filmweb.pl, 9 lipca 2015 [dostęp 2016-02-04] (pol.).
  7. Rick Sands, TV Guide Magazine's 60 Greatest Cartoons of All Time [online], „TV Guide”, 24 września 2013 [dostęp 2016-02-04] (ang.).
  8. Watch Full Episodes of South Park [online] [dostęp 2016-02-04] (ang.).
  9. a b c Eric Griffiths: Young offenders. „New Statesman”, 2007-06-21. [dostęp 2016-02-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-02-06)]. (ang.).
  10. a b c d Virginia Heffernan: Critic's Notebook; What? Morals in 'South Park'?. „The New York Times”, 2004-04-28. [dostęp 2016-02-04]. (ang.).
  11. a b c d e f Jaime J. Weinman: South Park grows up. Macleans.ca, 2008-03-12. [dostęp 2016-02-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-03-21)]. (ang.).
  12. Character Guide: Stan Marsh. South Park Studios. [dostęp 2016-02-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-10-05)]. (ang.).
  13. Julie Rovner: Eric Cartman: America’s Favorite Little $@#&*%. NPR, 2008-04-05. [dostęp 2015-02-04]. (ang.).
  14. Szop kontra Szop i Przyjeciele. Trey Parker, Matt Stone. Miasteczko South Park. Comedy Central Polska. 5 kwietnia 2013. Odcinek 13., seria 13. Transkrypcja:
    Ja ciągle ginę, a wy, dupki, nigdy nie pamiętacie. Ciągle nic, tylko ginę i ginę, by obudzić się we własnym łóżku jakby nic! Czy wiesz, jak to jest oberwać nożem, być zastrzelonym, zdekapitowanym, rozerwanym, spalonym i przejechanym?! To nie jest fajne, Kyle! To zakurwiście boli i nie chce przejść!
  15. FAQ: When will the boys be in the fifth grades?. South Park Studios, 2005-01-11. [dostęp 2016-04-02]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-03-08)]. (ang.).
  16. FAQ: Are the boys still in 4th grade?. South Park Studios, 2008-10-08. [dostęp 2016-02-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-03-08)]. (ang.).
  17. a b Rebecca Raphael: Who is Andrew Philip Kyle?. „New Voices”, 1998-05-22. [dostęp 2016-02-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-08-15)]. (ang.).
  18. William Cohen: Respect Its Authoritah!. „The Cornell Review”, 2005-11-04. [dostęp 2016-02-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-04-02)]. (ang.).
  19. Randy Fallows: The Theology of South Park. The Institute for the Study of American Popular Culture, styczeń 2002. [dostęp 2016-02-04]. (ang.).
  20. Barry S. Fagin: Goin' Down to South Park: How kids can learn from 'vile trash'. Reason.com, maj 2000. [dostęp 2016-02-04]. (ang.).
  21. Show Disclaimer – South Park Studios. South Park Studios. [dostęp 2016-02-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-07-27)]. (ang.).
  22. Christopher Antonacci: South Park stirs up controversy, laughs. www.collegian.psu.edu, 1997-12-12. [dostęp 2016-02-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2004-09-21)]. (ang.).
  23. Bill Carter: Comedy Central makes the most of an irreverent, and profitable, new cartoon hit. „The New York Times”, 1997-10-10. [dostęp 2016-02-04]. (ang.).
  24. Richard Huff: South Park's still top dog on basic cable. [w:] „New York” [on-line]. www.nydailynews.com, 1998-04-16. [dostęp 2016-02-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-07-30)]. (ang.).
  25. Sylvia Rubin: TV 's Foul-Mouthed Funnies. „San Francisco Chronicle”, 1998-01-26. [dostęp 2016-02-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-03-16)]. (ang.).
  26. Abbie Bernstein: South Park – Volume 2. AVRev.com, 1998-10-27. [dostęp 2016-02-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-05-15)]. (ang.).
  27. Jake Trapper and Dan Morris: Secrets of 'South Park'. ABC News, 2006-09-22. [dostęp 2016-02-04]. (ang.).
  28. Toni Johnson-Woods: Blame Canada!: South Park and Popular Culture. New York: Continuum, 2007, s. 89-103. ISBN 978-0-8264-1731-2.
  29. Terence Blacker: Crude, violent – but quite brilliant – Arts & Entertainment – The Independent. www.independent.co.uk, 1999-01-05. [dostęp 2016-02-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-11-15)]. (ang.).
  30. The growth of trash TV concerns media watchers. 1998-05-05. [dostęp 2016-02-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-05-23)]. (ang.).
  31. Belinda Acosta: Screens: TV Eye. [w:] „The Austin Chronicle” [on-line]. www.austinchronicle.com, 2001-08-17. [dostęp 2016-02-04]. (ang.).
  32. John Kiesewetter: South Park' way crude for kids. www.enquirer.com, 1998-05-20. [dostęp 2016-02-04]. (ang.).
  33. Dennis Lim: Television: Lowbrow and proud of it. independent.co.uk, 1998-03-29. [dostęp 2016-02-04]. (ang.).
  34. David Kligman: South Park: Funny, crude ... and a trendy favorite. 1998-03-01. [dostęp 2016-02-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-05-23)]. (ang.).
  35. a b c Melanie McFarland: Social satire keeps 'South Park' fans coming back for a gasp, and a laugh. „Seattle Post-Intelligencer”, 2006-10-01. [dostęp 2015-02-04]. (ang.).
  36. Frank Rich: Conservatives ♥ 'South Park'. „The New York Times”, 2005-05-01. [dostęp 2016-04-02]. (ang.).
  37. Dennis Lim: Television: Lowbrow and proud of it. independent.co.uk, 1998-03-29. [dostęp 2016-04-02]. (ang.).
  38. Melanie McFarland: Oh my God, 'South Park' killed a decade!. „Seattle Post-Intelligencer”, 2006-09-29. [dostęp 2016-02-04]. (ang.).
  39. Brian C. Anderson: We're Not Losing the Culture Wars Anymore. Manhattan Institute, 2003. [dostęp 2016-02-04]. (ang.).
  40. Saunders: At 10,F 'South Park' still bites. „Rocky Mountain News”, 2006-07-17. [dostęp 2016-02-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-01-04)]. (ang.).
  41. Robert Arp: South Park and Philosophy: You Know, I Learned Something Today. Malden: Blackwell Publishing, 2007, s. 58. ISBN 978-1-4051-6160-2.
  42. Michael Gregoris: The evolution of South Park. www.gazette.uwo.ca, 2007-11-09. [dostęp 2016-02-05]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-06-11)]. (ang.).
  43. a b Matt Stone, Trey Parker, Larry Divney 'Speaking Freely' transcript. 2002-03-02. [dostęp 2016-02-05]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-01-17)]. (ang.).
  44. Halbfinger, David M.: 'South Park' Creators Win ad Sharing in Deal. „The New York Times”, 2007-08-27. [dostęp 2016-02-05]. (ang.).
  45. Driver, Dustin: South Park Studios: No Walk in the Park. Apple Inc.. [dostęp 2016-02-05]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-08-16)]. (ang.).
  46. a b Matt Cheplic: 'As Crappy As Possible': The Method Behind the Madness of South Park. Penton Media, 1998-05-01. [dostęp 2009-04-28]. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-03-29)]. (ang.).
  47. Lisa Zeidner: A Study Guide for 'South Park'. „The New York Times”, 2000-11-19. [dostęp 2016-02-14]. (ang.).
  48. FAQ: How much time did it actually take to make all the actions and drawings of the kids in their anime phase?. South Park Studios, 2004-03-19. [dostęp 2016-02-14]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-12-28)]. (ang.).
  49. FAQ: I've read around that South Park episodes can be made in 5 days, but what is the speed record for producing an episode, and which one was it?. South Park Studios, 2004-11=15. [dostęp 2012-01-17]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-12-28)]. (ang.).
  50. Suzanne Mantell: The wrangler. bcm.bc.edu, jesień 2006. [dostęp 2016-02-14]. (ang.).
  51. Michael Fleming: Fox folding Atomic label. variety.com, 2009-04-19. [dostęp 2016-02-14]. (ang.).
  52. a b Jesse McKinley: Norman Lear Discovers Soul Mates in 'South Park'. „The New York Times”, 2003-04-10. [dostęp 2016-02-14]. (ang.).
  53. John Sellers: A Fun Woman: Nancy Pimental. „Esquire”, 2002-06-01. [dostęp 2016-02-14]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-03-05)]. (ang.).
  54. Stephen M. Silverman: South Park Salutes Elian. www.people.com, 2000. [dostęp 2016-02-14]. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-06-02)]. (ang.).
  55. Kate Aurthur: 'South Park' Echoes the Schiavo Case. „The New York Times”, 2005-04-05. [dostęp 2016-02-14]. (ang.).
  56. FAQ: December 2003. southparkstudios.com, 2003-12-19. [dostęp 2016-02-14]. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-05-04)]. (ang.).
  57. Fickett, Travis: How South Park Pulled off „About Last Night...”. IGN, 2008-11-06. [dostęp 2016-02-14]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-07-13)]. (ang.).
  58. Pooja Pillai: Comedy, censored. www.indianexpress.com, 2009-05-12. [dostęp 2016-02-14]. (ang.).
  59. SBS Special Broadcasting Service. www.perthsites.com. [dostęp 2016-02-14]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-02-26)]. (ang.).
  60. Only in Canada, You Say?. ctvmedia.ca, 2007-09-12. [dostęp 2016-02-14]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-02-16)]. (ang.).
  61. Catherine O’Mahony: TG4 gives South Park early evening slot: ThePost.ie. archives.tcm.ie, 2007-10-07. [dostęp 2016-02-14]. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-08-12)]. (ang.).
  62. Jane Graham: Brace yourself Scotland: STV has some depressingly cliched programme ideas. guardian.co.uk, 2009-06-22. [dostęp 2016-02-14]. (ang.).
  63. Ed Waller: South Park heads north. www.c21media.net, 2009-04-28. [dostęp 2016-02-14]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-07-23)]. (ang.).
  64. Errol Nazareth: „Chef” Hayes cooks crazy stew. [w:] jam! Showbiz: Music [on-line]. Canadian Online Explorer. [dostęp 2016-02-04]. (ang.).
  65. David Browne: Shower Hooks. „Entertainment Weekly”, 1999-01-08. [dostęp 2016-02-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-03-05)]. (ang.).
  66. M.V. Moorhead: Mr. Hankey's Christmas Classics. Phoenix New Times, 1999-12-23. [dostęp 2016-02-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-05-11)]. (ang.).
  67. One Hit Wonders. The Official Charts Company. [dostęp 2016-02-04]. (ang.).
  68. PlayStation 2 Premiere. treyparker.info, 2000-10-18. [dostęp 2016-02-04]. (ang.).
  69. Adam W. Kepler: Finally, Cartman Can Come Out to Play. „The New York Times”, 2014-03-03. [dostęp 2016-02-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-03-23)]. (ang.).
  70. South Park: The Fractured But Whole zapowiedziane; zobacz zwiastun. GRY-Online.pl, 2015-06-15. [dostęp 2016-02-04]. (pol.).
  71. Raphael Rebecca, Who is Kyle Broslofski? [online], New Voices, 22 maja 1998 [dostęp 2022-01-22] [zarchiwizowane z adresu 2012-08-15] (ang.).
  72. Miasteczko South Park 1999-20??. polski-dubbing.pl. [dostęp 2016-02-04].

Linki zewnętrzne edytuj