Michał Kantakuzen Şeytanoğlu

Michał Kantakuzen zwany Şeytanoğlu (gr. Μιχαήλ Καντακουζηνός, ur. 1510, zm. 3 marca 1578) – grecki magnat, znany z ogromnego bogactwa i wpływów politycznych.

Życiorys

Nic nie wiadomo o jego pochodzeniu i wczesnym okresie życia. Choć nosił nazwisko jednego z najznakomitszych rodów późnego Bizancjum, trzeba pamiętać, że wielu bogatych Greków w tym czasie przyjmowało bizantyńskie nazwiska i twierdziło, że wywodzi się ze znanych rodów. Michał Kantakuzen zawdzięczał bogactwo monopolom solnym w Anchialos, rybołówstwu i handlowi futrami z Moskwą. Jego roczny dochód był szacowany na 60000 dukatów. Po zniszczeniu osmańskiej floty w bitwie pod Lepanto w 1571 roku, był w stanie zbudować i wyposażyć 60 galer z własnej kieszeni. Jego politycznym protektorem był wielki wezyr Sokollu Mehmed Pasza. Ze względu na bezwzględność i drapieżność w interesach Kantakuzen był nazywany „Şeytanoğlu” („syn diabła”). Michał odgrywał istotną rolę w handlu stanowiskami kościelnymi w patriarchacie Konstantynopola oraz w Mołdawii i na Wołoszczyźnie. Dzięki niemu patriarchami Konstantynopola zostali: Joazaf II i Metrofan III. Michał doprowadził również do upadku Piotra Młodego, hospodara wołoskiego.

Kantakuzen mieszał w Anchialos, gdzie wybudował wspaniały pałac, który kosztował 20000 dukatów. Jego ekstrawagancja wzbudzała zawiść i wrogość nie tylko wśród Greków, ale i wśród Turków. W lipcu 1576 roku został aresztowany, a jego własność została skonfiskowana. Udało mu się uratować życie. Został uwolniony tylko dzięki interwencji Mehmeda Paszy. Odzyskał majątek, ale został ponownie oskarżony o spiskowanie przeciwko sułtanowi. 3 marca 1578 roku został powieszony na bramie swojego pałacu w Anchialos. Jego majątek został zlicytowany. Był m.in. posiadaczem dużej biblioteki, która została zakupiona przez jeden z klasztorów na Górze Athos.

Michał był dwukrotnie żonaty. Imię jego pierwszej żony nie jest znane. Miał z nią przynajmniej jedną córkę. Jego druga żoną była córką księcia Wołoszczyzny Mirczy. Miał z nią trzech synów: Andronika (ur. 1553), Demetriusza (ur. 1566) i Jana (ur. 1570). Andronik odzyskał część majątku ojca. Został jednym z powierników Michała Walecznego.

Bibliografia

• Fernand Braudel, Morze Śródziemne i świat śródziemnomorski w epoce Filipa II, t. 2, przeł. Marcin Król i Maria Kwiecińska, Gdańsk: Wydawnictwo Morskie 1977.
• Dzieje gospodarcze i społeczne imperium osmańskiego 1300-1914, red. Halil İnalcık, Donald Quataert, przeł. Justyn Hunia, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego 2008.
• Nicolae Iorga, Byzance après Byzance. Continuation de l’Histoire de la vie byzantine, Bucarest: Association Internationale d’Etudes du sud-Est Européen 1971.
• Donald M. Nicol, The Byzantine Family of Kantakouzenos (Cantacuzenus), ca 1100–1460: a genealogical and prosopographical study, Washington DC: Dumbarton Oaks 1968.
• Steven Runciman, Wielki Kościół w niewoli. Studium historyczne patriarchatu konstantynopolitańskiego od czasów bezpośrednio poprzedzających jego podbój przez Turków aż do wybuchu greckiej wojny o niepodległość, przeł. Jan Stanisław Łoś, Warszawa: Pax 1973.