Wikipedia

Michel Adanson

francuski przyrodnik

Michel Adanson (ur. 7 kwietnia 1727 w Aix-en-Provence, zm. 3 sierpnia 1806 w Paryżu) – francuski przyrodnik szkockiego pochodzenia.

Michel Adanson
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

7 kwietnia 1727
Aix-en-Provence, Francja

Data i miejsce śmierci

3 sierpnia 1806
Paryż

Zawód, zajęcie

przyrodnik

Multimedia w Wikimedia Commons

Życiorys edytuj

Adanson urodził się w Aix-en-Provence. Jego rodzina przeniosła się do Paryża w 1730. Po opuszczeniu Collège Sainte-Barbe był zatrudniony w gabinetach R. A. F. Réaumura i Bernarda de Jussieu, jak również w Jardin des Plantes w Paryżu. Uczęszczał na wykłady w Jardin du Roi oraz Collège Royal w Paryżu od 1741 do 1746 roku. Pod koniec 1748 roku, finansowany przez dyrektora Francuskiej Kompanii Wschodnioindyjskiej, wyjechał na ekspedycję badawczą do Senegalu. Pozostał tam przez pięć lat, zbierając i opisując wiele zwierząt i roślin. Zbierał także wszystkie towary handlowe, kreślił mapy kraju, prowadził systematyczne obserwacje meteorologiczne i astronomiczne, a także przygotowywał gramatykę i słowniki języków używanych na brzegach rzeki Senegal[1].

Po powrocie do Paryża w 1754, na podstawie badań zgromadzonego materiału napisał Histoire naturelle du Senegal (1757)[1]. Sprzedaż książki była jednak niezadowalająca i po bankructwie wydawcy oraz zwrocie kosztów subskrybentom, Adanson oszacował, że koszt wydania książki wyniósł go 5000 liwrów, co rozpoczęło okres nędzy, w której żył przez resztę życia[2]. Praca ta ma szczególne znaczenie ze względu na esej na temat muszli, zamieszczony na końcu pracy, w którym Adanson zaproponował swoją uniwersalną metodę, system klasyfikacji odmienny od systemów Buffona i Linneusza. Opracował on klasyfikację wszystkich zorganizowanych istot na podstawie poszczególnych organów. Ponieważ każdy organ rodzi nowe relacje, ustanawia więc określoną liczbę niezależnych układów. Istoty posiadające największą liczbę podobnych organów grupowane są w jednym wielkim dziale, a relacja była uznawana za bardziej oddaloną proporcjonalnie do odmienności narządów[1].

W 1763 roku Adanson opublikował Familles naturelles des plantes. W pracy tej rozwinął system, który opisano powyżej, z który to w swojej przynależności do naturalnych relacji botanicznych, bazował na systemie Josepha Pittona de Tournefort i był w pewnym stopniu przewidziany niemal sto lat wcześniej przez Johna Raya. Sukces tej pracy był utrudniony przez innowacyjność zastosowanych w niej terminów, które były ośmieszane przez obrońców popularnego systemu płciowego Linneusza; jakkolwiek system ten przyczynił się do otwarcia drogi do ustanowienia, za pośrednictwem głównego dzieła Antoine'a Laurenta de Jussieu Genera plantarum (1789), naturalnego sposobu klasyfikacji roślin[1].

W 1774 roku Adanson przedstawił do rozpatrzenia Francuskiej Akademii Nauk obszerną pracę, obejmującą wszystkie znane istoty i substancje. Składała się ona z 27 dużych tomów rękopisu, obrazujących ogólne relacje całej tej materii i jej dystrybucji; 150 kolejnych tomów obejmowało spis, w układzie alfabetycznym, 40 tys. gatunków, słownictwo liczące 200 tys. słów, wraz z ich wyjaśnieniami oraz wiele odrębnych wspomnień i przemyśleń autora, 40 tys. rycin i 30 tys. okazów z trzech królestw przyrody. Komitet, któremu zostało powierzone zbadanie tej ogromnej ilości informacji, mocno rekomendował, by Adanson podzielił je i opublikował jedynie pierwotne dane, pomijając kompilacje. Ten stanowczo jednak odrzucił tę radę, w efekcie czego potężne dzieło, nad którym ciągle pracował, nigdy nie zostało opublikowana[1].

Adanson był jednym z pierwszych zwolenników dziedziczenia nabytych cech i ograniczonego poglądu na ewolucję[3][4] Historyk nauki Conway Zirkle zauważył, że „Adanson był poprzednikiem Lamarcka w Jardin Royal, a Lamarckowi nieznane były publikacje Adansona. Adanson opisał nie tylko ewolucję w Familles de plantes, wydanej w 1763 roku, kiedy Lamarck był dwudziestoletnim młodzieńcem, ale także zasugerował, że zmiany specyficznych cech powstały dzięki dziedziczeniu nabytych cech”[3].

W artykule Histoire and Memoires de l'Academie Royale des Sciences z 1769 roku Adanson użył terminu „mutacje” w odniesieniu do drobnych zmian, które mogą spowodować powstanie nowych cech u poszczególnych osobników[5]. Pomimo że historycy uznali go za „prekursora ewolucjonizmu”, Adanson odrzucił koncepcję gatunku, preferując skupienie się na poszczególnych osobnikach i negując przemiany całych gatunków[6][7].

Jego nazwisko upamiętnia rodzaj Adansonia (baobab).

Adans. to symbol Adansona, umieszczany przy łacińskich nazwach gatunków, które sklasyfikował[8].

Przypisy edytuj

  1. ↑ a b c d e Chisholm, Hugh, ., Adanson, Michel, [w:] Encyclopædia Britannica, wyd. 11th ed., t. 1, Cambridge: Cambridge University Press, s. 183 (ang.).
  2. ↑ Adanson, Michel Adanson : the Bicentennial of Michel Adanson's Familles des Plantes. Part one. The Hunt botanical library Carnegie Institute of Technology. Pittsburgh, 1963:49.
  3. ↑ a b Zirkle, Conway. (1935). The Inheritance of Acquired Characters and the Provisional Hypothesis of Pangenesis. The American Naturalist 69: 417-445.
  4. ↑ Cornell, John F. (1983). From Creation to Evolution: Sir William Dawson and the Idea of Design in the Nineteenth Century. Journal of the History of Biology 16: 137-170.
  5. ↑ Adanson: Adanson, the man, by J. P. Nicolas. Adanson and his Familles des plantes, by F. A. Stafleu. The Adanson collection of botanical books and manuscripts, by W. D. Margadant. Hunt Botanical Library, Carnegie Institute of Technology, 1963. p. 168
  6. ↑ Ernst Mayr, The Growth of Biological Thought: Diversity, Evolution, and Inheritance, Cambridge, Mass.: Belknap Press, 1982, s. 260, ISBN 978-0674364462, OCLC 7875904.
  7. ↑ Delumeau, Jean; O'Connell, Matthew. (2000). History of Paradise: The Garden of Eden in Myth and Tradition. University of Illinois Press. p. 222. ISBN 978-0252068805
  8. ↑ Adans. IPNI. Data dostępu: 2017-03-19
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Michel_Adanson&oldid=72644114”