Mikołaj Radziwiłłowicz
Mikołaj Radziwiłłowicz „Stary” (lit. Mikalojus Radvilaitis) herbu Trąby, znany także jako Mikołaj I Radziwiłł (ur. ok. 1440, zm. 16 lipca 1509) – kanclerz wielki litewski i wojewoda wileński od 1492 roku, kasztelan trocki od 1488 roku, namiestnik bielski i smoleński. Był senatorem I RP oraz starostą nowogródzkim[1].
| Mikołaj I Radziwiłł | |
.jpg) Portret Mikołaja Radziwiłłowicza. Kopia wcześniejszej pracy z lat 30. XIX wieku | |
 Trąby | |
| Mikołaj Radziwiłłowicz h. Trąby | |
| Rodzina | |
|---|---|
| Data urodzenia |
1440 (około) |
| Data śmierci |
16 lipca 1509 |
| Ojciec | |
| Żona |
|
| Dzieci |
z Zofią Anną Monwind: |
| Rodzeństwo |
siostra |
Biografia edytuj
.jpg)
W towarzystwie samego Kazimierza Jagiellończyka i jego synów, Mikołaj piął się w hierarchii urzędniczej Wielkiego Księstwa Litewskiego – od urzędu namiestnika smoleńskiego przez kasztelanię trocką aż po funkcję kanclerza wielkiego litewskiego. To właśnie Mikołajowi Radziwiłłowiczowi następne pokolenia Radziwiłłów zawdzięczają położenie podwalin pod przyszłą potęgę rodu. Dzięki królewskim nadaniom i innym nabytkom terytorialnym Mikołajowi udało się zgromadzić dobra, które w przyszłości stały się rdzeniem radziwiłłowskiego latyfundium, m.in. Kiejdany i Birże[2]. Nie bez znaczenia dla przetrwania rodu kluczową rolę odegrało pozostawienie przez trzykrotnie żonatego Mikołaja Radziwiłłowicza - pięciorga dzieci, w tym czterech synów, z czego Jan, Jerzy i Mikołaj zapoczątkowali trzy oddzielne linie rodu[2][3].
- Linia na Goniądzu i Medelach – wywodząca się od Mikołaja II Radziwiłła[4].
- Linia na Nieświeżu, Klecku i Ołyce – wywodząca się od Jana I Mikołaja Radziwiłła[4].
- Linia na Birżach i Dubinkach – wywodząca się od Jerzego I Radziwiłła[4].
Jednak największą karierę zrobiła jego córka Anna I Radziwiłł. Wyznacznikiem potęgi domu Radziwiłłowskiego było jej wydanie za księcia mazowieckiego Konrada III Rudego. O to małżeństwo zabiegał sam książę Konrad, który potrzebował finansowego i politycznego wsparcia w konflikcie z Jagiellonami o utrzymanie suwerenności Mazowsza. Z kolei dla rodu Radziwiłłów była to szansa na związanie się z domem panującym. Po śmierci męża w 1503 r. aż do swojej śmierci skutecznie broniła suwerenności krainy Mazowsza przed Jagiellonami[2].
Podjął udane kroki w stosunku do króla Aleksandra Jagiellończyka w celu nominowania swojego syna Wojciecha na duchownego do jednej z diecezji w państwie. Decyzję władcy poparł papież Aleksander VI. W latach 1508-1519 Wojciech był już biskupem wileńskim[5].
Dzięki wszystkim tym zabiegom Radziwiłłowie stali się jednym z najpotężniejszych ówcześnie żyjących rodów, mających wpływy w większość poważnych struktur państwa[4].
24 lipca 1499 roku podpisał w Wilnie akt odnawiający unię polsko-litewską[6].
Mikołaj Radziwiłłowicz przyjął na stałe nazwisko Radziwiłł[3]. Zmarł 16 lipca 1509 roku[1].
Życie prywatne edytuj
Był synem Radziwiłła Ościkowicza, miał siostrę z innego małżeństwa swego ojca[1]. Około roku 1460 wziął ślub z Zofią Anną Moniwidówną, miał z nią piątkę dzieci, Wojciecha, Jerzego, Jana, Mikołaja i córkę Annę – która została żoną księcia mazowieckiego Konrada III Rudego[1]. Był jeszcze dwukrotnie żonaty, z Zofią Zasławską h. Ostrogski i Fedorą Zofią Rohatyńską najprawdopodobniej herbu Biberstein[1][7][8][9].
Zobacz też edytuj
Przypisy edytuj
- ↑ a b c d e Mikołaj Radziwiłłowicz h. Trąby [online], Sejm-Wielki.pl [dostęp 2021-01-02].
- ↑ a b c Podwaliny pod potęgę Radziwiłłów [online], www.rp.pl [dostęp 2021-01-02] (pol.).
- ↑ a b Edmund Radziszewski, Radziwiłłowie Wielkopolscy [online], 2009.
- ↑ a b c d Sławomir Górzyński i inni, Radziwiłłowie herbu Trąby [online], 1996 [dostęp 2021-01-02] [zarchiwizowane z adresu 2007-01-28].
- ↑ Wołanie z Wołynia - Волання з Волині [online], www.wolaniecom.parafia.info.pl [dostęp 2021-01-02].
- ↑ Akta unji Polski z Litwą, 1385-1791, wydali Stanisław Kutrzeba i Władysław Semkowicz, Kraków 1932, s. 127.
- ↑ Fedora (Zofia) "herbu ? (Biberstein?)" Pacewicz (Pac) (z d. Rohatyńska), zmarła 1512 [online], www.myheritage.pl [dostęp 2021-01-02].
- ↑ Fedora Zofia Rohatyńska [online], geni_family_tree [dostęp 2021-01-02] (pol.).
- ↑ Zofia Radziwiłłowicz [online], geni_family_tree [dostęp 2021-01-02] (pol.).
Linki zewnętrzne edytuj
- Mikołaj Radziwiłł (Radziwiłłowicz) herbu Trąby Internetowy Polski Słownik Biograficzny