Mosuo

grupa etniczna

Mosuo (chiń. 摩梭; pinyin Mósuō) – grupa etniczna w Chinach, zamieszkująca w prowincjach Junnan i Syczuan. Mosuo nie są uznawani przez władze ChRL za odrębną mniejszość narodową i pomimo istotnych różnic kulturowych są zaliczani do Naxi. Posługują się dialektem na, blisko spokrewnionym z językiem naxi, nie mają jednak własnego pisma. Kultura ta jest znana od ok. IV w n.e. Liczba ludności Mosuo wynosi około 40 tys., z czego 30 tys. żyje w prowincji Junnan w miejscach takich jak okolice jeziora Lugu Hu, Yongning, Labo, Yanokuba i Xinyingpan, pozostałe 10 tys. mieszka w prowincji Syczuan[1].

Kobieta Mosuo w pobliżu jeziora Lugu.
Tkaczka Mosuo
Mosuanki
Młoda dziewczyna Mosuo
Kobieta Mosuo

Zwyczaje edytuj

W odróżnieniu od Naxi, większość społeczeństwa Mosuo charakteryzuje matrylinearny system pokrewieństwa i dziedziczenia. 60% Mosuo żyje w matrylinearnych gospodarstwach domowych yidu, pozostałe 40% żyje w społecznościach mieszanych, matrylinearno-patrylinearnych lub całkowicie patrylinearnych[2].

Klan edytuj

Gospodarstwa domowe yidu wywodzą się z już nieistniejących, ale wciąż pamiętanych, podklanów zwanych siri (te z kolei wywodzą się z klanów er). Rodziny pamiętają swoje siri, co ma znaczenie w obchodach świąt — rodziny z tego samego siri razem obchodzą święta poświęcone przodkom, mają też wspólny cmentarz[3].

Na czele matrylinearnego gospodarstwa domowego — yidu, stoi dabu — matka lub inna kobieta z rodziny, wybrana ze względu na wykształcenie i zdolności. Dabu jest odpowiedzialna za zapewnienie rodzinie wyżywienia i innych zasobów oraz za podejmowanie decyzji w ważnych sprawach rodzinnych.

Każde gospodarstwo domowe ma od około 8 do 20-30 członków. Wszyscy mieszkają razem, w jednym, dużym domu. Oprócz matki — dabu dom zamieszkują: jej rodzeństwo (zarówno bracia, jak i siostry), jej córki i synowie oraz dzieci córek, jak również babcia — łącznie 3 do 4 pokoleń. Członkowie rodziny nigdy, poza trzema rzadkimi wyjątkami, nie wyprowadzają się z domu rodzinnego. Te wyjątki to: założenie przez córkę nowego domu, gdy rodzina jest zbyt duża; wyprowadzenie się córki do rodziny, w której brakło kobiet; wyprowadzenie się syna do rodziny, w której brakło mężczyzn[2].

Podział ról edytuj

W matrylinarnej społeczności Mosuo panuje ścisły podział ról na kobiece i męskie. Kobiety odpowiedzialne są prowadzenie domu (dabu) oraz wszelkie prace domowe. Mężczyźni wykonują cięższe prace i pracują zarobkowo oraz są odpowiedzialni za wszystkie sprawy związane z pogrzebami. Bracia matki odpowiedzialni za życie religijne i obchody świąt.

Wszystkie siostry pełnią rolę matek dzieci swoich i swoich sióstr. Kobieta zapytana, ile ma dzieci zawsze odpowie liczbą odpowiadającą liczbie dzieci swoich i wszystkich jej sióstr[3].

Niepełnosprawni są uważani za wysłanników boga i mają swoje specjalne miejsce w społeczności Mosuo.

Wszystkie dobra materialne, w tym pieniądze zarobione przez mężczyzn, są własnością całego klanu. Każdy z jego członków wnosi wkład pracy stosownie do swoich umiejętności i korzysta z dóbr odpowiednio do swoich potrzeb. W ten sposób również osoby chore czy za stare, by pracować, mają zapewnioną opiekę i wyżywienie.

Obyczaje pogrzebowe edytuj

Każda rodzina ma miejsce na cmentarzu swojego siri. Mosuo palą swoich zmarłych, po czym umieszczają prochy w woreczkach z konopi i zakopują odzwierciedlając miejsce siedzenia zmarłej lub zmarłego w sercu domu, kiedy jeszcze żyli. Starsi członkowie klanu są umieszczani w górnej części, młodsza generacja w dolnej, przy czym kobiety umieszcza się po prawej a mężczyzn po lewej.

Małżeństwo edytuj

Najbardziej niezwykłym aspektem kultury Mosuo jest praktyka tzw. „chodzonego małżeństwa“ (chiń. 走婚 zou hun), który jest dominującym systemem małżeńskim wśród Mosuo żyjących w okolicach jeziora Lugu Hu a także w Syczuanie w okolicy Zuosuo i Yonging. Związek ten polega na tym, że zarówno mężczyzna, jak i kobieta na stałe mieszkają w swoich domach rodzinnych, a mężczyzna zaakceptowany przez kobietę odwiedza ją po kolacji i zostaje u niej na noc, po czym wraca do swojego domu rano. Dzieci powstałe z takiego związku są dziećmi kobiety i są wychowywane przez jej rodzinę, a więc przez jej siostry, braci i innych mieszkańców domu, rozstanie się kochanków nie ma więc wpływu na ich sytuację. Para nie jest złączona żadnymi więzami ekonomicznymi. „Chodzone małżeństwo” oparte jest wyłącznie na miłości i wzajemnej atrakcyjności[4].

Religia edytuj

Obecnie wielu Mosuo praktykuje buddyzm tybetański, lecz istnieje również tradycyjna religia Daba[5].

Przypisy edytuj

  1. Danshilacuo, Hengde/ He Mei. „Mosuo Family Structures.” Societies of Peace. Matriarchies Past, Present and Future. Ed. Goettner-Abendroth, Heidi. Toronto, Kanada: Inanna, 2009. 248-255.
  2. a b Danshilacuo, Hengde/ He Mei. „Mosuo Family Structures.” Societies of Peace. Matriarchies Past, Present and Future. Ed. Goettner-Abendroth, Heidi. Toronto, Kanada: Inanna, 2009. 248-255.
  3. a b Ruxian, Yuan. „The Kinship System of the Mosuo in China.” Societies of Peace. Matriarchies Past, Present and Future. Ed. Goettner-Abendroth, Heidi. Toronto, Kanada: Inanna, 2009. 230-239.
  4. Gatusa, Lamu. „Matriarchal Marriage Patterns of the Mosuo People of China.” Societies of Peace. Matriarchies Past, Present and Future. Ed. Goettner-Abendroth, Heidi. Toronto, Kanada: Inanna, 2009. 240-247.
  5. Gatusa, Lamu. „Matriarchal Marriage Patterns of the Mosuo People of China.” Societies of Peace. Matriarchies Past, Present and Future. Ed. Goettner-Abendroth, Heidi. Toronto, Kanada: Inanna, 2009. 240-247.

Bibliografia edytuj

  • Heide Göttner-Abendroth: Societies of peace: Matriarchies past present and future. Toronto: Inanna Publications, s. 230-255. ISBN 0-9782233-5-7.

Linki zewnętrzne edytuj