Wikipedia

Museo Chiaramonti

sekcja Muzeów Watykańskich

Museo Chiaramonti – dział Muzeów Watykańskich powstały w latach 1806–1807.

Museo Chiaramonti
Oddział Muzeów Watykańskich
Ilustracja
Wnętrze tzw. Braccio Nuovo
Państwo

 Watykan

Data założenia

1806–1807

Zakres zbiorów

muzeum sztuki, muzeum archeologiczne

Położenie na mapie Watykanu
Mapa konturowa Watykanu, blisko centrum na prawo u góry znajduje się punkt z opisem „Museo Chiaramonti”
Położenie na mapie Włoch
Mapa konturowa Włoch, w centrum znajduje się punkt z opisem „Museo Chiaramonti”
Położenie na mapie Lacjum
Mapa konturowa Lacjum, blisko centrum na lewo znajduje się punkt z opisem „Museo Chiaramonti”
Położenie na mapie Rzymu
Mapa konturowa Rzymu, blisko centrum na lewo znajduje się punkt z opisem „Museo Chiaramonti”
Ziemia41°54′19,01″N 12°27′18,42″E/41,905281 12,455117
Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa

Kolekcja obejmuje rzeźby antyczne: popiersia portretowe, posągi oraz pomniki nagrobne.

Historia edytuj

Museo Chiaramonti edytuj

Kolekcja prezentowana jest w loggi, którą wzniesiono pomiędzy Palazzetto di Belvedere i Pałacem Apostolskim. Loggię zaprojektował i częściowo nadzorował jej powstanie Donato Bramante. Decyzję o powstaniu muzeum podjął papież Pius VII z rodu Chiaramontich, stąd nazwa. Po podpisaniu 19 lutego 1797 roku traktatu w Tolentino (fr. paix de Tolentino) Państwo Kościelne musiało przekazać na rzecz Francji napoleońskiej główne arcydzieła antycznej sztuki rzeźbiarskiej z Museo Pio-Clementino. Po kongresie wiedeńskim w 1815 roku i działalności dyplomatycznej Antoniego Canovy udało się je prawie wszystkie odzyskać. Zaczęto też skupować rzeźby w antykwariatach rzymskich i od prowadzących wykopaliska na obszarze Państwa Kościelnego. Organizację muzeum rozpoczęto w 1806 roku. Otwarto je dla publiczności w 1807 roku[1].

Nad przygotowaniem ekspozycji czuwał Antonio Canova. Kurator chciał zaprezentować harmonijnie w jednej ekspozycji rzeźbę, architekturę oraz malarstwo (w tym wypadku w postaci fresków). Freski zdobiące sale muzealne powstały dzięki fundacji samego Canovy. Wykonali je młodzi artyści, m.in. Francesco Hayez[2]. Cykl przedstawia zasługi papieża dla sztuki i zabytków rzymskich. Zgodnie z ideami francuskiego architekta i krytyka sztuki Antoine Quatremère de Quincy, chciano dzieła przedstawić w miejscu ich oryginalnego pochodzenia, razem z innymi z tego samego okresu historycznego, ale niejednokrotnie prezentującymi słabsze walory artystyczne[1].

  •  
    Powrót do Rzymu dzieł sztuki skradzionych przez Napoleona, Francesco Hayez
  •  
    Antonio Canova, John Jackson

Braccio Nuovo edytuj

Pius VII zlecił wybudowanie na terenie dziedzińca Belwederu (wł. Cortile del Belvedere) nowego budynku, w którym można by eksponować część kolekcji Museo Chiaramonti. Prace prowadził od 1817 do swej śmierci w roku 1820 architekt papieski Raffaele Stern. Po 1820 prace kontynuował Pasquale Belli. Z punktu widzenia stylistycznego budynkowi nadano charakter neoklasycystyczny. Braccio Nuovo oddano w lutym 1822 roku. W komisji przygotowującej ekspozycję zasiadali, m.in.: Antonio Canova, historyk sztuki i archeolog Filippo Aurelio Visconti oraz rzeźbiarz Antonio D’Este[3].

Zamierzeniem organizatorów ekspozycji było oddanie możliwie jak najwierniejsze charakteru wnętrz antycznych, by rzeźby prezentowane były w kontekstach, w których powstawały i do których pierwotnie należały. Architekci użyli kolorowych marmurów pochodzących z budowli z epoki rzymskiej. Również marmurowe płyty w posadzce służą za obramowanie rzymskich mozaik. Stiukowe fryzy na wzór starożytnych wykonał włoski rzeźbiarz Francesco Massimiliano Laboureur. Budynek stanowi galerię o długości 68 metrów. W środkowej części z jednej strony znajduje się hemicykl, z drugiej schody prowadzące na Dziedziniec Szyszki (wł. Cortile della Pigna)[3].

W Braccio Nuovo prezentowane są popiersia portretowe imperatorów, rzymskie repliki słynnych greckich oryginałów oraz rzeźby słynnych postaci starożytności[3].

  •  
    Demonstracja projektu Bracio Nuovo Piusowi VII (fresk), Domenico De Angelis (przypisywane)
  •  
    Braccio Nuovo od strony północnej
  •  
    Wnętrze Braccio Nuovo

Galleria Lapidaria edytuj

Kolekcja epigraficzna obejmująca napisy w kamieniu ze zbiorów Muzeów Watykańskich od 1808 roku eksponowana jest w południowej loggii łączącej Palazzetto di Belvedere z Pałacem Apostolskim. Galeria nazywana była Ambulacrum Iulianum, co było nawiązaniem do osoby papieża Juliusza II. Loggię zaprojektował Donato Bramante[4].

Usystematyzowane gromadzenie i prezentowanie kolekcji rozpoczęto za Klemensa XIV (pontyfikat 1769–1774). Kolekcję wzbogacono zakupami za Piusa VI i Piusa VII. Część artefaktów pochodzi też z darów prywatnych od włoskich kolekcjonerów. Uporządkowaniem kolekcji zajął się epigrafik Luigi Gaetano Marini, od 1800 roku kustosz Biblioteki Watykańskiej. Zbiory to inskrypcje wyryte w kamieniu na: cokołach, ołtarzach, sarkofagach i płytach nagrobnych pochodzących z I w. p.n.e. do VI w. n.e. Część zbiorów wyposażona jest w didaskalia w języku łacińskim przygotowane przez Mariniego[4].

  •  
    Galleria Lapidaria
  •  
    Galleria Lapidaria

Kolekcja edytuj

Zbiory w Museo Chiaramonti edytuj

Ekspozycja podzielona jest na sekcje (wł. scomparti) oznaczone cyframi rzymskimi. Na ekspozycji prezentowane są, m.in.[2]:

  • (I) Sarkofag Caiusa Iuniusa Euhodusa, 161–170, z mitem o Alkestis i Admecie na reliefie[5]
  • (II) Głowa hermy Hefajstosa, 1. poł. II w.[2]
  • (II) Głowa Hery w diademie[a]
  • (III) Popiersie portretowe Trajana
  • (III) Popiersie portretowe Hadriana, II w.
  • (III) Popiersie portretowe Augusta
  • (III) Popiersie portretowe Antoninusa Piusa[b]
  • (IV) Higieja
  • (IV) Statuetka Asklepiosa[c], II w.
  • (V) Posąg Antoninusa Piusa
  • (VI) Popiersie Serapisa w modiusie
  • (VI) Popiersie Peryklesa w hełmie korynckim
  • (VI) Popiersie filozofa greckiego, I w.
  • (VI) Sarkofag dziecięcy
  • (IX) Herkules z Telefosem[d], II w.[6]
  • (X) Ollarium rodziny Publiusa Noniusa Zethusa[e], I w.
  • (XII) Fragment sarkofagu ze sceną mielenia, 225–250
  • (XIII) Dionizos z satyrem i panterą, II w.
  • (XIII) Hermes w petasosie
  • (XIII) Ganimedes z orłem[f], II w.
  • (XIV) Mitra zabijający byka, relief
  • (XIV) Podwójna herma z głowami sylenów, I w.
  • (XIV) Herma Dionizosa, I w.
  • (XVI) Diana[g], II w.
  • (XVI) Głowa Ateny Partenos[h]
  • (XVII) Sylen z panterą[i], II w.
  • (XVII) Atena[j], II w.
  • (XIX) Marius[k], I w. p.n.e.
  • (XXI) Eros z łukiem[l], I–II w.
  • (XXXI) Trzy Gracje, relief[2]
  • (XXXII) Posąg Daka, I–II w.[2]
  • (XXXV) Okryta głowa męska[m], I w. p.n.e.[2]
  • (XXXVI) Odpoczywający atleta, I w. p.n.e.[2]
  • (XXXVII) Herkules z maczugą[2]
  • (XL) Polihymnia[n][2]
  • (XL) Artemida łowczyni[o][2]
  • (LVIII) Zima[p] (odrestaurowany posąg)[7]
  • (LIX) Jesień[q] (odrestaurowany posąg)[7]
  •  
    Głowa Hery w diademie
  •  
    Popiersie portretowe Antoninusa Piusa
  •  
    Higieja
  •  
    Fragment ekspozycji
  •  
    Herkules z Telefosem, II w.
  •  
    Ollarium rodziny Publiusa Noniusa Zethusa, I w.
  •  
    Fragment sarkofagu ze sceną mielenia, 225–250
  •  
    Podwójna herma z głowami sylenów, I w.
  •  
    Głowa Ateny Partenos
  •  
    Sylen z panterą
  •  
    Zima
  •  
    Jesień

Zbiory w Braccio Nuovo edytuj

W Braccio Nuovo prezentowane są posągi oraz popiersia portretowe na niskich kolumnach i półkach. Mozaika podłogowa przedstawiająca Ulissesa i syreny, pochodząca z willi rzymskiej z II wieku odkrytej w Tor Marancia. Na posadzce w półokrągłej sali mozaika z Dianą efeską[2]. Oprócz figur antycznych eksponowane jest też popiersie portretowe papieża Piusa VII[r] autorstwa Antoniego Canovy z 1820–1822 roku. Wykonane specjalnie dla Braccio Nuovo[8].

W ekspozycji, m.in.[2]:

  •  
    Fragment ekspozycji
  •  
    Kariatyda attycka
  •  
    Sylen z małym Dionizosem
  •  
    Pudicitia Mattei
  •  
    Protom Meduzy
  •  
    Paw
  •  
    Nil
  •  
    August z Prima Porta
  •  
    August z Prima Porta, fragment
  •  
    Posąg Doryfora
  •  
    Atena Giustiniani
  •  
    Odpoczywający satyr

Zbiory w Lapidarium edytuj

Zbiór obejmuje kolekcję epigraficzną liczącą 4125 inskrypcji. Pogańskie pochodzą z nekropolii poza murami i eksponowane są z jednej strony, chrześcijańskie, w przeważającej części pochodzące z katakumb, po drugiej. W ekspozycji znajdują się też fragmenty sarkofagów, kolumn itp. Zbiory udostępniane są zwiedzającym po wcześniejszym zgłoszeniu. Cały materiał epigraficzny został udostępniony w katalogu internetowym Muzeów Watykańskich. W kolekcji, m.in.[2]:

  • Nr inw. 5474 – marmurowa tabliczka z kolumbarium z napisem nagrobnym Aulusa Vitelliusa Hermesa, zamówiona przez żonę, wielkość 13 × 36 cm, I–II wiek[21]
  • Nr inw. 5475 – marmurowa tablica upamiętniająca prace drogowa przy Via Appia ufundowana przez senat rzymski, pocz. I w., wielkość 180 × 103 cm[22]
  • Nr inw. 6060 – marmurowa tablica z napisem nagrobnym Stercorii i monogramem ⳩, druga połowa IV w., wielkość 28 × 50 cm[23]
  • Nr inw. 6080 – marmurowa tablica z napisem nagrobnym Anastasii i monogramem ⳩ pośrodku, druga połowa IV w., wielkość 16 × 57 cm[24]
  • Nr inw. 6093 – marmurowa tablica z napisem nagrobnym Iustiny, gołąb z gałązką po lewej, wielkość 27 × 88 cm, IV w.[25]
  • Nr inw. 6098 – marmurowa tablica z napisem nagrobnym małego Titianusa z dwoma ptakami po bokach wazonu i kółkiem po preciwnej, rozmiar 17 × 60 cm[26]
  • Nr inw. 6106 – marmurowa tablica z napisem nagrobnym Septimia Vitalisa i Sabiniane Aselli, z monogramem ⳩, druga połowa IV w., wielkość 25 × 52 cm[27]
  • Nr inw. 6107 – marmurowa tablica z napisem nagrobnym małej Victoriny, z monogramem ⳩ w centrum i greckimi literami alfa i omega, druga połowa IV w., wielkość 24 × 96 cm[28]
  • Nr inw. 9468 – marmurowa stela (łac. ara) z napisem nagrobnym małej Pinny Poppei, wystawiony przez ojca Titusa Pinniusa Corinthusa, wykonany pod koniec I w., zwieńczenie łukowe z wyrzeźbionym orłem z rozpostartymi skrzydłami, palmowate akroteriony, wielkość 75 × 35 × 25 cm[29]
  • Nr inw. 9469 – marmurowa stela (ara) z napisem nagrobnym Castricii Veientilli, wystawiona przez męża Marcusa Valeriusa Felixa na terenie podarowanym przez Caiusa Iulius Praetutianusa, zdobiona łukowym zwieńczeniem, I–II wiek, wielkość 100 × 39 × 34 cm[30]
  • Nr inw. 9471 – marmurowa stela (ara) z napisem nagrobnym Quintusa Dasumiusa Ianuariusa z pocz. II wieku, zwieńczona łukiem z rzeźbionym wieńcem i akroterionami, wielkość 71 × 35 × 19 cm[31]
  • Nr inw. 9479 – marmurowa płyta nagrobna wyzwoleńców Luciusa Vetiliusa Nestora, złotnika i Vetilii Chrysarium, wielkość 45 × 85 cm, I–II wiek, uszkodzona od góry[32]
  •  
    Inskrypcja poświęcona Tytusowi Sabinusowi z III w. (Nr inw. MV.6938.0.0)

Uwagi edytuj

  1. ↑ Nr inw. 1210.
  2. ↑ Nr inw. 1236.
  3. ↑ Nr inw. 1248.
  4. ↑ Nr inw. 1314.
  5. ↑ łac. Ollarium – zbiornik (pojemnik) na naczynia z prochami zmarłych.
  6. ↑ Nr inw. 1376.
  7. ↑ Nr inw. 1432.
  8. ↑ Nr inw. 1434.
  9. ↑ Nr inw. 1441.
  10. ↑ Nr inw. 1439. Marmurowy posąg w typie Artemidy drezdeńskiej, odrestaurowany jako Atena. Rzymska kopia z II wieku wg greckiego oryginału przypisywanego Praksytelesowi; głowa to restauracja autorstwa Carlo Albaciniego.
  11. ↑ Nr inw. 1488. Rzeźbę odrestaurował Alexander Trippel.
  12. ↑ Nr inw. 1509.
  13. ↑ Głowę okrywano przy składaniu ofiary.
  14. ↑ Głowa z innego posągu. Rzymska kopia oryginału greckiego z II w. p.n.e., może za Filiskosem z Rodos.
  15. ↑ Nr inw. 1841. Głowa z innego posągu.
  16. ↑ Nr inw. 663.
  17. ↑ Nr inw. 2166.
  18. ↑ Nr inw. 2301.
  19. ↑ Nr inw. 2296; głowę wyrzeźbił Bertel Thorvaldsen.
  20. ↑ Nr inw. 2292.
  21. ↑ Nr inw. 2284; przedstawia alegorię Skromności lub Mnemosyne, matkę Muz; głowa i prawa dłoń zrekonstruowane.
  22. ↑ Nr inw. 2283; popiersie odrestaurowane.
  23. ↑ Nr inw. 2281.2.1 i inne; trzy autentyczne ze świątyni Wenus w Rzymie, jedna kopia.
  24. ↑ Nr inw. 5117.0.0 i 5120.0.0; dwa pawie z pozłacanego brązu, które prawdopodobnie stanowiły dekorację ogrodu w Mauzoleum Hadriana.
  25. ↑ Nr inw. 2300; marmurowy posąg pochodzi ze świątyni Izydy i Serapisa w Rzymie, odnaleziony w 1513 roku. W kolekcji był też posąg Tybru, obecnie w Luwrze.
  26. ↑ Nr inw. 2290.
  27. ↑ Nr inw. 2215.
  28. ↑ Nr inw. 2223.
  29. ↑ Nr inw. 2219.

Przypisy edytuj

  1. ↑ a b Museo Chiaramonti. museivaticani.va. [dostęp 2022-07-06]. (wł.).
  2. ↑ a b c d e f g h i j k l m Roma. Wyd. 12. Mediolan: Touring club italiano, 2016, s. 684–687, seria: Guida d’Italia. ISBN 978-88-365-6798-0. (wł.).
  3. ↑ a b c Braccio Nuovo. museivaticani.va. [dostęp 2022-07-06]. (wł.).
  4. ↑ a b Galleria Lapidaria. museivaticani.va. [dostęp 2022-07-06]. (wł.).
  5. ↑ Marble sarcophagus of Metilia Acte, Roman, c. 161-170 CE. vroma.org. [dostęp 2022-07-06]. (ang.).
  6. ↑ Ercole e Telefo bambino. museivaticani.va. [dostęp 2022-07-06]. (wł.).
  7. ↑ a b Wolfgang Helbig: Guide to the Public Collections of Classical Antiquities in Rome: The Vatican museum. Square of the capitol. The Capitoline museum. Palazzo dei conservatori. The Lateran museum. James Fullarton Muirhead (tłum.). K. Baedeker, 1895, s. 38. [dostęp 2022-07-06]. (ang.).
  8. ↑ Busto di papa Pio VII. catalogo.museivaticani.va. [dostęp 2022-07-07]. (wł.).
  9. ↑ Statua di Cariatide. catalogo.museivaticani.va. [dostęp 2022-07-07]. (wł.).
  10. ↑ Statua di Sileno con Dioniso bambino. catalogo.museivaticani.va. [dostęp 2022-07-07]. (wł.).
  11. ↑ Statua femminile panneggiata. catalogo.museivaticani.va. [dostęp 2022-07-07]. (wł.).
  12. ↑ Busto moderno vestito di pelle ferina, con testa di Dioniso. catalogo.museivaticani.va. [dostęp 2022-07-07]. (wł.).
  13. ↑ Protome di Medusa. catalogo.museivaticani.va. [dostęp 2022-07-07]. (wł.).
  14. ↑ Pavone. catalogo.museivaticani.va. [dostęp 2022-07-07]. (wł.).
  15. ↑ Nilo. catalogo.museivaticani.va. [dostęp 2022-07-07]. (pol.).
  16. ↑ Augusto di Prima Porta. catalogo.museivaticani.va. [dostęp 2022-07-07]. (wł.).
  17. ↑ Augusto di Prima Porta. museivaticani.va. [dostęp 2022-07-07]. (wł.).
  18. ↑ Statua del Doriforo. catalogo.museivaticani.va. [dostęp 2022-07-07]. (wł.).
  19. ↑ Statua di Athena, detta Atena Giustiniani. catalogo.museivaticani.va. [dostęp 2022-07-07]. (wł.).
  20. ↑ Statua di Satiro in riposo. catalogo.museivaticani.va. [dostęp 2022-07-07]. (wł.).
  21. ↑ Lastrina di colombario con iscrizione sepolcrale di A. Vitellius. catalogo.museivaticani.va. [dostęp 2022-07-07]. (wł.).
  22. ↑ Lastra con iscrizione commemorativa. catalogo.museivaticani.va. [dostęp 2022-07-07]. (wł.).
  23. ↑ Lastra con iscrizione sepolcrale di Stercoria. catalogo.museivaticani.va. [dostęp 2022-07-07]. (wł.).
  24. ↑ Lastra con iscrizione sepolcrale di Anastasia. catalogo.museivaticani.va. [dostęp 2022-07-07]. (wł.).
  25. ↑ Lastra con iscrizione sepolcrale di Iustina. catalogo.museivaticani.va. [dostęp 2022-07-07]. (wł.).
  26. ↑ Lastra con iscrizione sepolcrale del piccolo Tetianus. catalogo.museivaticani.va. [dostęp 2022-07-07]. (wł.).
  27. ↑ Lastra con iscrizione sepolcrale di Septimia Vitalis e Sabiniane Asella. catalogo.museivaticani.va. [dostęp 2022-07-07]. (pol.).
  28. ↑ Lastra con iscrizione sepolcrale della piccola Victorina. catalogo.museivaticani.va. [dostęp 2022-07-07]. (wł.).
  29. ↑ Ara con iscrizione sepolcrale della piccola Pinna Poppaea. catalogo.museivaticani.va. [dostęp 2022-07-07]. (wł.).
  30. ↑ Ara con iscrizione sepolcrale di Castricia Veientilla. catalogo.museivaticani.va. [dostęp 2022-07-07]. (wł.).
  31. ↑ Ara con iscrizione sepolcrale di Quintus Dasumius Ianuarius. catalogo.museivaticani.va. [dostęp 2022-07-07]. (wł.).
  32. ↑ Lastra con iscrizione sepolcrale. catalogo.museivaticani.va. [dostęp 2022-07-07]. (wł.).

Linki zewnętrzne edytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Museo_Chiaramonti&oldid=71343377”