Nikanor (Grujić)
Nikanor, imię świeckie Milutin Grujić (ur. 1 grudnia 1810 w Lipovie, zm. 8 kwietnia 1887 w Pakracu) – serbski biskup prawosławny, teolog, literat. Publikował pod pseudonimem Serb-Milutin.
| Milutin Grujić | |
| Biskup pakracki | |
| |
| Kraj działania | |
|---|---|
| Data i miejsce urodzenia |
1 grudnia 1810 |
| Data i miejsce śmierci |
8 kwietnia 1887 |
| Biskup pakracki | |
| Okres sprawowania |
1864–1887 |
| Wyznanie | |
| Kościół |
Patriarchat Karłowicki |
| Śluby zakonne |
1841 |
| Diakonat |
19 grudnia 1841 |
| Prezbiterat |
26 maja 1846 |
| Chirotonia biskupia |
11 czerwca 1861 |
| Data konsekracji |
11 czerwca 1861 |
|---|---|
| Miejscowość | |
| Miejsce | |
| Konsekrator | |
| Współkonsekratorzy |
Życiorys edytuj
Był synem Prokopija Grujicia, prawosławnego duchownego, proboszcza parafii w Lipovie, i jego małżonki, matuszki Agryipiny. Ukończył gimnazjum w Mohaczu, a następnie studia w zakresie filozofii i prawa w Peszcie. Następnie podjął naukę w seminarium duchownym w Sremskich Karlovcach, podczas której został posłusznikiem w monasterze Kuveždin. W 1841 został postrzyżony na mnicha, zaś 19 grudnia 1841 został hierodiakonem, w tym samym roku ukończył naukę w seminarium i został w nim zatrudniony jako wykładowca. Pozostał na stanowisku przez trzy lata[1]. W 1843 został jednym z urzędników konsystorza metropolii karłowickiej i bliskim współpracownikiem metropolity Józefa. 26 maja 1846 przyjął święcenia kapłańskie, zaś od początku r. 1848 był przełożonym monasteru Kuveždin[1].
Brał aktywny udział w serbskim ruchu narodowym. 1 maja 1848 uczestniczył w zwołanym przez metropolitę Józefa soborze duchowieństwa i świeckich w Sremskich Karlovcach, nazwanym następnie Zgromadzeniem Serbskim[1]. W tym samym roku otrzymał godność archimandryty. Do 1853 był przełożonym monasteru Kuveždin, następnie przeszedł do monasteru Krušedol, gdzie także kierował wspólnotą. 11 czerwca 1861 przyjął chirotonię biskupią i został wikariuszem eparchii pakrackiej[1]. Trzy lata później został jej ordynariuszem. W Pakracu wyremontował zrujnowaną rezydencję biskupią, utworzył na terenie eparchii 36 nowych serbskich szkół parafialnych[1]. Słynął jako znakomity kaznodzieja, napisał również szereg listów pasterskich[1].
Na początku lat 60. XIX w. cieszył się ogromnym szacunkiem wśród wiernych serbskich; był najpopularniejszym wśród nich członkiem episkopatu Patriarchatu Karłowickiego. Stracił jednak tę popularność, gdy w 1872 zgodził się zostać administratorem wakującego Patriarchatu. Na miejsce to został powołany reskryptem cesarskim; w tym samym dokumencie Franciszek Józef I nie uznawał wyboru biskupa budzińskiego Arseniusza na nowego patriarchę. W rezultacie w powtórzonych wyborach na patriarchę przegrał z dotychczasowym metropolitą siedmiogrodzkim Prokopem[1]. Do śmierci pozostał na katedrze pakrackiej[1].
Twórczość edytuj
Od młodości zajmował się twórczością literacką. Tworzył w języku serbskim wiersze sentymentalne oraz patriotyczne, często inspirując się motywami ludowymi[1]. Po stłumieniu powstania węgierskiego zaczął również tworzyć i wydawać pod pseudonimem teksty polityczne, krytykujące austriacki absolutyzm[1]. Swoje teksty wydawał jako Serb-Milutin (ser. Srb-Milutin)[2]. Jego najważniejszym dziełem był poemat epicki Sveti Sava Nemanjić, poświęcony św. Sawie, wydany w 1861[1]. Napisał także autobiografię, którą w 1904 wydał biskup Hilarion (Zeremski)[1].
Poddał zdecydowanej krytyce przekład Nowego Testamentu autorstwa Vuka Karadžicia, występował również przeciwko jego reformie języka serbskiego[1].