Nikiel Raneya – drobno sproszkowany nikiel, należący do grupy katalizatorów szkieletowych umożliwiających zajście reakcji hydrogenacji (uwodornienia). Powstaje w wyniku trawienia stopów niklu z innymi pierwiastkami (np. miedzią, kobaltem, żelazem, glinem lub krzemem), gdzie ten drugi pierwiastek wymywa się kwasem lub ługiem. Zastosowanie wymaga użycia wyższych temperatur (powyżej 100 °C) i ciśnienia (50–200 atm)[1].

Suchy nikiel Raneya
Reakcja hydrogenacji benzenu do cykloheksanu za pomocą niklu Raneya

Został opracowany i opatentowany w latach 1924–1926 przez amerykańskiego inżyniera Murraya Raneya jako katalizator służący do uwodorniania olei roślinnych. W oryginalnej metodzie wytwarzania katalizatora z 1924 r. Raney roztwarzał stop niklu z krzemem 1:1 (ww.) w wodnym roztworze NaOH, którą następnie zmienił w 1925 r. na roztwarzanie stopu niklu z glinem 1:1 (ww.), uzyskując bardziej wydajny katalizator[2].

Przypisy edytuj

  1. Reakcja uwodornienia, [w:] Podręczny słownik chemiczny, Romuald Hassa (red.), Janusz Mrzigod (red.), Janusz Nowakowski (red.), Katowice: Videograf II, 2004, s. 331-332, ISBN 83-7183-240-0.
  2. M.S. Wainwright: Preparaton of Solid Catalysts. Gerhard Ertl, Helmut Knözinger, Jens Weitkamp (redaktorzy). Weinheim: Wiley-VCH Verlag, 1999, s. 28–29. ISBN 978-3-527-62068-5.