Niko Pirosmani

Niko Pirosmani, właśc. Niko Pirosmanaszwili (gruz. ნიკო ფიროსმანაშვილი, ur. 5 maja w 1862 w Mirzaani w Kachetii, zm. 9 kwietnia 1918 w Tyflisie, obecnie Tbilisi) – gruziński malarz-prymitywista.

Niko Pirosmani

ნიკო ფიროსმანაშვილი

Niko Pirosmani, autoportret
Imię i nazwisko	Niko Pirosmanaszwili
Data i miejsce urodzenia	5 maja 1862 Mirzaani, Kachetia
Data i miejsce śmierci	9 kwietnia 1918 Tyflis (obecnie Tbilisi)
Narodowość	gruzińska
Dziedzina sztuki	malarstwo
Epoka	prymitywizm

Życiorys

Urodził się w rodzinie chłopów kachetyjskich. W 1872 wstąpił na służbę u bogatych mieszczan tyfliskich, nauczył się czytać i pisać po gruzińsku i rosyjsku. Został malarzem samoukiem. W 1890 rozpoczął pracę jako konduktor na kolei, w 1893 otworzył wraz ze wspólnikiem mleczarnię, która jednak zbankrutowała, a Pirosmani stał się bezdomnym. Utrzymywał się z malowania szyldów sklepowych. Pod koniec życia zainteresowali się nim malarze, m.in. Ilja Zdaniewicz i jego brat Kiriłł. W 1913 kilka obrazów Pirosmanaszwilego pokazano na wystawie malarstwa ludowego w Moskwie. Zmarł jednak w nędzy. Został pochowany na cmentarzu św. Nino.

Twórczość

Uczta

Tematyka obrazów była zależna od upodobań klientów – kupców i restauratorów, którym Pirosmanaszwili płacił obrazami za żywność. Dominowały obrazy wystawnych uczt oraz popularnych postaci, jak tancerka Margarita. Malował też martwe natury, przedstawiające towary sprzedawane w odwiedzanych przez niego sklepikach, oraz fantastyczne krajobrazy z egzotycznymi zwierzętami. Malował często na czarnej ceracie, tworzącej tło obrazu, czasami na płótnie, kartonie lub blasze żelaznej.

Jego twórczość została doceniona dopiero po śmierci. Udało się zgromadzić wiele obrazów rozproszonych po sklepikach i jadłodajniach. Obrazy gruzińskiego samouka są porównywane do dzieł najwybitniejszych prymitywistów, jak Celnika Rousseau. Największą kolekcję dzieł posiada Państwowe Muzeum Sztuk Pięknych w Tbilisi.

W 2022 ukazała się biografia Piromasniego Czarna cerata Pirosmaniego. Życie i twórczość gruzińskiego artysty autorstwa Lecha Kończaka.

Bibliografia

• Szałwa Amiranaszwili: Sztuka gruzińska, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1973.
• BohdanB. Baranowski BohdanB., KrzysztofK. Baranowski KrzysztofK., Historia Gruzji, Wrocław [etc.]: Ossolineum, 1987, ISBN 83-04-02345-8, OCLC 835876783 .brak strony (książka)