Nowy Waliszów
Nowy Waliszów (niem. Neuwaltersdorf) – wieś w Polsce położona w województwie dolnośląskim, w powiecie kłodzkim, w gminie Bystrzyca Kłodzka.
| wieś | |
 Dwór w Nowym Waliszowie | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Wysokość |
430-540[2] m n.p.m. |
| Liczba ludności (III 2011) |
440[3] |
| Strefa numeracyjna |
74 |
| Kod pocztowy |
57-511[4] |
| Tablice rejestracyjne |
DKL |
| SIMC |
0851488 |
Położenie na mapie gminy Bystrzyca Kłodzka  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego  | |
Położenie na mapie powiatu kłodzkiego  | |
 50°18′45″N 16°44′11″E/50,312500 16,736389[1]
| |
Położenie edytuj
Nowy Waliszów jest dużą wsią łańcuchową o długości około 4 km, leżącą na wschód od Bystrzycy Kłodzkiej, pomiędzy pasmem Krowiarek a Wysoczyzną Idzikowa, na wysokości około 430-540 m n.p.m.[2]
Podział administracyjny edytuj
W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa wałbrzyskiego.
Historia edytuj
Pierwsza wzmianka o wsi pochodzi z 1336 r. jako „das obirste Walthersdorff” i do 1945 r. nosiła nazwę Neuwaltersdorf. Wieś należała wtedy do dóbr Pannwitzów[5]. W dokumencie z roku 1384 odnotowano istnienie we wsi kościoła[5]. W tym czasie część wsi była dziedzicznym wolnym sołectwem[5]. W latach 1618-1620 w miejscowości doszło do rozruchów, kiedy wojska cesarskie siłą usunęły protestanckiego pastora. Mieszkańcy sprowadzili go z powrotem i potrzebna była ponowna interwencja[5]. W roku 1748 wieś należała do rodziny von Fröbel[5]. W 1840 roku były tu 223 domy, kościół, folwark, wapiennik, 4 młyny wodne, tartak, browar i gorzelnia[2]. Po II wojnie światowej Neuwaltersdorf przypadł Polsce, przemianowano go na Nowy Waliszów. Ludność niemiecka została przesiedlona.
Zabytki edytuj
Do rejestru zabytków wpisane są następujące obiekty z terenu wsi:
- Kościół św. Mikołaja w Nowym Waliszowie, filialny, należący do parafii pw. św. Wawrzyńca w Starym Waliszowie. Został wzniesiony w początkach XVI wieku, na miejscu poprzedniej, XIV-wiecznej świątyni[5]. Budynek jednonawowy, z 30-metrową wieżą, wydzielonym prezbiterium, o sklepieniu krzyżowo-żebrowym[6]
- budynek bramny z XVIII wieku
- kaplica przydrożna przy posesji nr 9, z XVIII wieku,
- zespół dworski z XVI-XIX wieku, obejmujący:
Przypisy edytuj
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 90436
- ↑ a b c Słownik geografii turystycznej Sudetów. redakcja Marek Staffa. T. 16: Masyw Śnieżnika i Góry Bialskie. Warszawa: Wydawnictwo PTTK „Kraj”, 1993, s. 225-229. ISBN 83-7005-341-6.
- ↑ GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 847 [zarchiwizowane 2022-10-26].
- ↑ a b c d e f g h Waldemar Brygier, Tomasz Dudziak: Ziemia Kłodzka. Pruszków: Oficyna Wydawnicza "Rewasz", 2010, s. 390. ISBN 978-83-89188-95-3.
- ↑ Adam Bałabuch, Stanisław Chomiak, Marek Korgul, Wiesław Mróz, Stanisław Szupieńko, Sławomir Wiśniewski, Jan Zyzak: Schematyzm Diecezji Świdnickiej. Świdnica: Świdnicka Kuria Biskupia, 2005. ISBN 83-921533-0-8.
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych, nry rej.: 1022/WŁ z 14.05.1984, 464/1969 z 22.12.1971, 463/1338 z 3.08.1965, 463/2033 z 25.05.1972, 462/2088 z 25.05.1972.
Bibliografia edytuj
- Słownik geografii turystycznej Sudetów. Marek Staffa (redakcja). T. 16: Masyw Śnieżnika i Góry Bialskie. Warszawa: Wydawnictwo PTTK „Kraj”, 1993, ISBN 83-7005-341-6
- Waldemar Brygier, Tomasz Dudziak, Iwona Chomiak, Ziemia Kłodzka, Pruszków: Oficyna Wydawnicza "Rewasz", 2010, ISBN 978-83-89188-95-3, OCLC 751422625.
- Wilmsdorf, Neu 4.) pow. bystrzycki, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XIII: Warmbrun – Worowo, Warszawa 1893, s. 492.