Ojnomaos
Ojnomaos (gr.m Οἰνόμαος Oinómaos, łac. Oenomaus) – w mitologii greckiej król Pisy w Elidzie.
| |
| mityczny król Pisy | |
| Dane biograficzne | |
| Ojciec |
Ares lub Hyperochos |
|---|---|
| Matka | |
| Dzieci | |
Ojcem Ojnomaosa był syn Zeusa, Ares[1], choć podawano tu i Hyperochosa[2]. Co do matki zdania są rozmaite, mówi się o Harpinnie[3] lub Eurytoe (w obu przypadkach mając na myśli córkę bóstwa rzecznego Asoposa[4]) albo i Sterope, będącej jedną z Plejad[3].
| Zeus | Hera | ||||||||||||||||
| Ares | Harpinna / Eurytoe / Sterope | ||||||||||||||||
| Ojnomaos | Sterope / Eurytoe / Euarete | ||||||||||||||||
Nie ma natomiast zgody co do żony władcy. Wymieniane są imiona Sterope, Eurytoe, Euarete[4].
Ojnomaos był królem Pisy w Elidzie[6], leżącej niedaleko Olimpii[7].
Król ten znany jest ze swej córki Hippodamei[6], pięknej dziewczyny o złotych włosach[7]. Jednakże monarcha usłyszał kiedyś przepowiednię, że śmierć przyjdzie nań z ręki zięcia[6]. Co więcej, Ojnomaos sam pożądał swej córki, co stanowiłoby kazirodztwo i spotkało się z jej oporem[1]. Odrzucony Ojnomaos starał się uniemożliwić córce wstąpienie w związek małżeński. Pretendent do ręki królewny musiał wygrać z władcą wyścig na rydwany. Metę ustanowiono na Przesmyku Korynckim[6], w Koryncie tam, gdzie znajdował się ołtarz Posejdona[4]. Zalotnik brał Hippodameję na swój rydwan i uciekał. Jeśliby dojechał Przesmyku Korynckiego niedogoniony, mógłby wtedy poślubić dziewczynę. Jeśli jednak król go dogoni, zalotnik umrze[1]. Władca mówił otwarcie, że jeśli ktoś z nim przegra, to utnie mu głowę[7]. Podstęp Ojnomaosa polegał po pierwsze na tym, że zalotnika rozpraszała piękna dziewczyna w jego rydwanie, a ponadto obciążała ona dodatkowo rydwan[4]. Co więcej, Ojnomaos otrzymał od Aresa nadzwyczajne [6], boskie konie, których prześcignąć nie mógł żaden zwykły koń[2], i oręż[1]. To gwarantowało mu zwycięstwo. Dawał więc nawet swym przeciwnikom fory, modląc się i składając ofiary[6], dokładniej mówiąc dawał Zeusowi barana[2], gdy ruszali, dopiero potem wsiadając na rydwan, doganiał nieszczęsnego zalotnika, któremu obcinał głowę, którą następnie przybijał nad drzwiami swego domostwa[6] albo i rzucał pod drzwi, pragnąc w ten sposób wysłać czytelny sygnał do następnych konkurentów[4]. Ojnomaos zgładził w ten właśnie sposób 12 pretendentów[6]. Imiona ich są następujące: Mermnos, Hippotoos, Eurylochos, Automedont, Pelops (pochodzący z Opuntu, niebędący synem Tantala z Sipylos), Akarnan, Eurymachos, Lasjos, Chalkon, Trikoronos, Alkatoos (syn Portaona), Aristomachos, Krotalos[2].
O pragnieniu małżeństwa z córką Ojmaosa mówił głośno Polidektes z Serifos[8], do walki z królem stanął jednak w końcu Pelops[7], pochodzący od Tantala z Sipylos[9]. Chłopak był nie tylko ulubieńcem Posejdona[6], obdarowanym przezeń skrzydlatymi rumakami[6] i rydwanem, który potrafił sunąć po wodzie bez zamoczenia się[1], ale dzięki swej wielkiej urodzie[1] wzbudził miłość w córce Ojnomaosa[6]. Córka zdradziła swego ojca. Poprosiła o pomoc woźnicę królewskiego, pochodzącego od Hermesa Myrtilosa, który również był w niej zakochany[1], i to od dawna[4]. Był w związku z tym gotów dla niej do poświęceń[1]. Możliwe też, że Pelops albo i sama Hippodameja za pomoc obiecali mu jedną noc z królewną[4]. Myrtilos majstrował przy zatyczkach kół rydwanu Ojnomaosa. Jedna z wersji mówi, iż je po prostu wyjął (wedle Parandowskiego jeden ćwiek z tylnego koła[7]), inna zaś podaje, że zatyczki z brązu zamienił na woskowe, co opisuje Ferekydes z Aten[1]. Jeszcze inna nie mówi o zatyczkach, działanie Myrtilosa upatrując w przyczynieniu się do pęknięcia osi wozu Ojnomaosa[2]. Rozpoczęto wyścig. W jego trakcie wosk stopił się i koła rydwanu króla odpadły. Monarcha stracił życie[10], wypadając z rydwanu i ponosząc śmierć na miejscu[7] bądź też wleczony za końmi, zaplątany w lejce[2], bądź też poniósł śmierć bezpośrednio z ręki Pelopsa. Umierał, przeklinając zdradę Myrtilosa[1].
Jego następcą na tronie Pisy został sprawca jego śmierci, jego zięć Pelops[11].
Przypisy edytuj
- ↑ a b c d e f g h i j Kubiak 1997 ↓, s. 500.
- ↑ a b c d e f g Grimal 2008 ↓, s. 261.
- ↑ a b Schmidt 2006 ↓, s. 226.
- ↑ a b c d e f g h Grimal 2008 ↓, s. 145.
- ↑ Grimal 2008 ↓, s. Tablica 2.
- ↑ a b c d e f g h i j k Pietrzykowski 1983 ↓, s. 224.
- ↑ a b c d e f Parandowski 1979 ↓, s. 204.
- ↑ Parandowski 1979 ↓, s. 200.
- ↑ Kubiak 1997 ↓, s. 205.
- ↑ Pietrzykowski 1983 ↓, s. 224-225.
- ↑ Kubiak 1997 ↓, s. 500-501.
Bibliografia edytuj
- Pierre Grimal: Słownik mitologii greckiej i rzymskiej. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich – Wydawnictwo we Wrocławiu, 2008. ISBN 978-83-04-04673-3.
- Zygmunt Kubiak: Mitologia Greków i Rzymian. Warszawa: Świat Książki, 1997. ISBN 83-7129-585-5.
- Jan Parandowski: Mitologia. Warszawa: Czytelnik, 1979. ISBN 83-07-00233-8.
- Michał Pietrzykowski: Mitologia starożytnej Grecji. Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, 1983, seria: Mitologie świata. ISBN 83-221-0111-2.
- Joël Schmidt: Słownik mitologii greckiej i rzymskiej. Katowice: Książnica, 2006, seria: Słowniki encyklopedyczne „Książnicy”. ISBN 978-83-7132-841-1.