Olbrachcice (Czechy)
Olbrachcice[2] (cz. ⓘAlbrechtice, niem. Albersdorf) – wieś gminna i gmina w kraju morawsko-śląskim, w powiecie Karwina w Czechach, nazwa gminy katastralnej brzmi Albrechtice u Českého Těšína (Olbrachcice koło Czeskiego Cieszyna). Przez miejscowość przepływa rzeka Stonawka (cz. Stonávka), lewy dopływ Olzy. Olbrachcice znajdują się w granicach historycznego regionu Śląska Cieszyńskiego i tzw. Zaolzia.
| gmina | |||||
| |||||
| |||||
| Państwo | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Kraj | |||||
| Powiat | |||||
| Kraina | |||||
| Starosta |
Jindřich Feber | ||||
| Powierzchnia |
12,69 km² | ||||
| Populacja (2018) • liczba ludności |
| ||||
| • gęstość |
313.4 os./km² | ||||
| Kod pocztowy |
735 43 | ||||
| Szczegółowy podział administracyjny | |||||
| Liczba obrębów ewidencyjnych |
5 | ||||
| Liczba części gminy |
1 | ||||
| Liczba gmin katastralnych |
1 | ||||
Położenie na mapie kraju morawsko-śląskiego  | |||||
Położenie na mapie Czech  | |||||
 49°47′N 18°31′E/49,783056 18,521944
| |||||
| Strona internetowa | |||||
Od strony północnej sąsiadują ze Stonawą, na północnym wschodzie z Karwiną (z Łąkami), na południowym wschodzie z Kocobędzem i Czeskim Cieszynem (ze Stanisłowicami), na południu z Cierlickiem (Cierlickiem Dolnym), na zachodzie z Hawierzowem (Żywocicami) i Suchą Górną.
Nazwa edytuj
Pierwsze wzmianki o wsi wymieniają ją w 1447 r. jako Albrothsdorff[3] lub Albrechtycze[4]. Następnie nazwa pojawia się w formach m.in. Olbrechtisdorf i Albrechtisdorf (1452), z Olbrechticz (1453), villa dicta Olbrachczicze (1490), auf Olbrachtitz (1497), auf Albrechtowitz (1571), Olbrachcice (1652), w Hornich Olbrachticzych (1670), Albrechtsdorff (1722), Albersdorff (1729) czy Albrechtice (1736). Jest to nazwa patronimiczna, pochodząca od imienia Olbrecht, Olbracht (z niem. Albrecht ← Adal-berht, Adalbrecht)[4].
Historia edytuj
Miejscowość została po raz pierwszy wzmiankowana w 1447 r.[5] pośród innych parafii archiprezbiteratu (dekanatu) w Cieszynie w spisie świętopietrza, sporządzonym przez archidiakona opolskiego Mikołaja Wolffa[3].
Miejscowa parafia katolicka musiała więc powstać wcześniej. W 1766 stary kościół drewniany został zastąpiony nowym kościołem drewnianym pw. śś. Piotra i Pawła.
W 1869 miejscowość liczyła 1015 mieszkańców[6], a w 1910 r. 1335 mieszkańców[7].
Po podziale Śląska Cieszyńskiego miejscowość znalazła się w granicach Czechosłowacji, zaś w październiku 1938 została zaanektowana przez Polskę, a podczas II wojny światowej przez nazistowskie Niemcy. Po wojnie przywrócona Czechosłowacji. W 1950 liczyła 1602 mieszkańców, lecz w następnych dekadach liczba ta systematycznie rosła aż do 4071 w 2001.[6]
Ludność edytuj
Według austriackiego spisu ludności z 1910 roku Olbrachcice miały 1335 mieszkańców, z czego 1322 było zameldowanych na stałe, 1316 (99,5%) było polsko- a 6 (0,5%) niemieckojęzycznymi, 899 (67%) było katolikami, 424 (31,8%) ewangelikami, 11 (0,8%) wyznawcami judaizmu a 1 osoba była innej religii lub wyznania[7].
W 2001 r. obok mieszkających tu Czechów 23,5% liczby mieszkańców stanowili Polacy, 3,6% Słowacy, 0,9% Morawianie, 0,7% Ślązacy, 0,2% Ukraińcy. Osoby wierzące stanowiły 53,3%, z czego katolicy 71,8%.[8]
We wsi funkcjonuje Miejscowe Koło Polskiego Związku Kulturalno-Oświatowego, zrzeszające 350 osób[9] i dysponujące od 30 września 1995 własną siedzibą[10] (pierwotną gospodą, a w późniejszym okresie salą kinową). W ramach Koła funkcjonują Klub kobiet oraz zespoły dziecięce Drops (6-11 lat) i Dropsik (4-5 lat)[11] i odbywają się takie imprezy, jak Bal Ostatkowy, Śledziówka, Kwiatek dla Pań (Dzień Kobiet), Klub Propozycji (prelekcje z podróży), Smażenie jajecznicy, Koncert Jesienny, Wigilijka czy Wycieczka do Polski (w czerwcu 1-dniowa, a we wrześniu 2-dniowa)[12].
Urodzeni w miejscowości edytuj
Z Olbrachcicami związana była rodzina Michejdów. W miejscowości urodzili się:
- Tadeusz Michejda – polski architekt,
- burmistrz Cieszyna Jan Michejda,
- Franciszek Michejda – polski działacz narodowy na Śląsku Cieszyńskim, pastor ewangelicki,
- adwokat i uczestnik polskiego ruchu oporu w czasie II wojny światowej Władysław Michejda.
Zabytki edytuj
W miejscowości znajduje się drewniany kościół świętych Piotra i Pawła z 1766 i zabytkowy krzyż przydrożny.
We wsi znajduje się również najstarsza czynna szkoła z polskim językiem nauczania na Zaloziu, istniejąca od roku 1828 – Polska Szkoła Podstawowa i Przedszkole w Olbrachcicach[13].
Galeria edytuj
-
Położenie gminy katastralnej -
Kościół katolicki pw. Świętych Apostołów Piotra i Pawła -
Kościół luterański (wyb. 1946-1948) -
Cmentarz ewangelicki -
Pawilon handlowy z 1983 -
Przystanek autobusowy -
Dwujęzyczne tablice -
Kościół przed 1932
_01.jpg)
Przypisy edytuj
- ↑ Český statistický úřad: Počet obyvatel v obcích České republiky k 1.1.2018. 2018-01-01. [dostęp 2018-05-22]. (cz.).
- ↑ Nazewnictwo geograficzne świata. Zeszyt 11. Europa, Część I, 2009 Publikacja w formacie PDF
- ↑ a b Registrum denarii sancti Petri in archidiaconatu Opoliensi sub anno domini MCCCCXLVII per dominum Nicolaum Wolff decretorum doctorem, archidiaconum Opoliensem, ex commisione reverendi in Christo patris ac domini Conradi episcopi Wratislaviensis, sedis apostolice collectoris, collecti. „Zeitschrift des Vereins für Geschichte und Alterthum Schlesiens”. 27, s. 369-372, 1893. Breslau: H. Markgraf. (niem.).
- ↑ a b Robert Mrózek: Nazwy miejscowe dawnego Śląska Cieszyńskiego, wyd. Uniwersytet Śląski, Katowice 1984 ISBN 82-00-00622-2, s. 130-131
- ↑ Śląsk Cieszyński w średniowieczu (do 1528). Idzi Panic (redakcja). Cieszyn: Starostwo Powiatowe w Cieszynie, 2010, s. 307. ISBN 978-83-926929-3-5.
- ↑ a b Český statistický úřad: Historický lexikon obcí ČR 1869 – 2005 – 1. díl. 20 sierpnia 2008. s. 718-719. [dostęp 2010-10-03]. (cz.).
- ↑ a b Ludwig Patryn (ed): Die Ergebnisse der Volkszählung vom 31. Dezember 1910 in Schlesien, Troppau 1912.
- ↑ Sčítaní lidu, domů a bytů 2001. [dostęp 2010-10-03]. (cz.).
- ↑ Olbrachcice – PZKO [online] [dostęp 2021-11-01] (pol.).
- ↑ 20-lecie Domu PZKO w Olbrachcicach [online], zwrot.cz, 13 października 2015 [dostęp 2021-11-01] (pol.).
- ↑ Inicjatywy PZKO: Rada Kultury i Oświaty Zarządy Głównego PZKO [online], zwrot.cz, 13 grudnia 2019 [dostęp 2021-11-01] (pol.).
- ↑ Mk PZKo Olbrachcice
- ↑ Strony internetowe PSP Olbrachcice [online], old.pspolbrachcice.cz [dostęp 2024-02-12].
Bibliografia edytuj
- Józef Londzin: Kościoły drewniane na Śląsku Cieszyńskim. Cieszyn: Dziedzictwo błog. Jana Sarkandra, 1932, s. 227-237. OCLC 297540848.
- Veronika Matroszová: Albrechtice – Olbrachcice. Albrechtice-Karviná: 2006.