Order Zasługi Cywilnej (Bułgaria)
Order Zasługi Cywilnej (buł. Орден За гражданска заслуга) – bułgarskie odznaczenie państwowe ustanowione w 1891.
 Awers insygniów Krzyża Wielkiego | |
 Baretka | |
| Ustanowiono | |
|---|---|
| Wielkość |
75-76 mm (I klasa) |
| Kruszec | |
 Awers I Klasy | |
 Awers II Klasy | |
Baretka | |
| Ustanowiono |
2004 (odnowienie) |
|---|---|
| Powyżej | |
| Równorzędne | |
| Poniżej | |
Historia edytuj
Order Zasługi Cywilnej został ustanowiony 2 sierpnia 1891 przez księcia Bułgarii Ferdynanda I[1]. Ostatecznie został zniesiony przez komunistów rządzących w Ludowej Republice Bułgarii w latach 50. XX wieku[2]. Nie znalazł się na liście orderów domowych króla Symeona III Koburga (zawiera ona jedynie trzy ordery: Cyryla i Metodego, św. Aleksandra i Czerwonego Krzyża)[3][4].
W 2004 order został odnowiony jako odznaczenie Republiki Bułgarii, a nadawany jest przez prezydenta Bułgarii[5].
Order Zasługi Cywilnej jest przyznawany za wybitną służbę i zasługi w cywilnym życiu narodu[1]. Order dzieli się na sześć klas dla mężczyzn i trzy dla kobiet[6] (w wersji prezydenckiej jedynie na dwie). Ordery I, II i III klasy wersji królewskiej mogły być nadawane w wersji brylantowej, jako wyraz szczególnego uznania panującego wobec odznaczonego[1].
Podział wersji królewskiej:
- I klasa – Krzyż Wielki (od 1933[2])
- II klasa – Wielki Oficer
- III klasa – Komandor
- IV klasa – Oficer
- V klasa – Kawaler
- VI klasa – Krzyż Srebrny
- Krzyż dla Kobiet:
- I Klasy
- II Klasy
- III Klasy[6].
Podział wersji republikańskiej od 2004:
Opis odznaki edytuj
Odznaką Orderu Zasługi Cywilnej (przyznawanego przez monarchię bułgarską i króla Symeona II) jest pozłacany srebrny krzyż pizański z białej emalii. Pośrodku krzyża umieszczony jest medalion z czerwonej emalii ze stylizowanym monogramem Ferdynanda I i otoczką z białej emalii, na której znajduje się złoty napis po bułgarsku: ЗА ГРАЖДАНСКА ЗАСЛУГА (Za zasługę cywilną). Pomiędzy ramionami krzyża znajdują się gałązki dębowe z zielonej emalii, a nad odznaką orderu znajduje się złota korona (odznaczenia V i VI klasy istnieją zarówno z koroną jak i bez)[1]. Na rewersie odznaki widnieje napis 2 АВГУСТЪ 1891 (2 sierpnia 1891) i bułgarski lew z saską tarczą herbową nawiązującą do kraju pochodzenia fundatora (Sachsen-Coburg-Gotha).
Wersja orderu przyznawanego przez prezydenta Bułgarii różni się nieznacznie od wersji królewskiej. Na awersie inicjał królewski został zastąpiony bułgarskim lwem, zaś na rewersie orderu, zamiast daty fundacji i godła Bułgarii, znajduje się przepaska w bułgarskich barwach narodowych i napis РЕПУБЛИКА БЪЛГАРИЯ (Republika Bułgarii). Oba krzyże w wersji prezydenckiej zwieńczone są koroną, nieco różniącą się od tej sprzed 1946. Dla I klasy jest to korona złota, dla II zaś srebrna[7].
Gwiazda orderu przysługuje odznaczonym orderem I i II klasy (wersja królewska). Jest nią ośmioramienna gwiazda z czterema promienistymi ramionami z pozłacanego srebra ułożonymi na przemian z czterema ramionami ze srebra. Pośrodku gwiazdy znajduje się odznaka Orderu Zasługi Cywilnej. Wstążka orderu ma kolor biały z zieloną i karmazynową bordiurą wzdłuż obu brzegów.
Odznaczeni edytuj
Przypisy edytuj
- ↑ a b c d Dimitri Romanoff: The Orders, Medals and History of the Kingdom of Bulgaria. Rungsted Kyst: Balkan Heritage, 1982, s. 93-95. ISBN 87-981267-0-9.
- ↑ a b Народен Орден “За Гражданска Заслуга”. [w:] Великият магистър на българските ордени [on-line]. kingsimeon.bg. [dostęp 2016-07-04]. (bułg.).
- ↑ Dynastic orders. [w:] Provisional List of Orders [on-line]. icocregister.org (International Commission for Orders of Chivalry), 2002. [dostęp 2016-07-05]. (ang.).
- ↑ Dynastic orders. [w:] Provisional List of Orders [on-line]. icocregister.org (International Commission for Orders of Chivalry), 2006. [dostęp 2016-07-05]. (ang.).
- ↑ Закон за Ордените и Медалите на Република България. lex.bg, 2011-04-19. [dostęp 2016-07-04]. (bułg.).
- ↑ a b Wiesław Bończa-Tomaszewski: Kodeks orderowy. Przepisy obowiązujące posiadaczy orderów, odznaczeń, medali i odznak. Warszawa-Kraków: Główna Księgarnia Wojskowa, Drukarnia Narodowa, 1939, s. 307.
- ↑ a b Orders and medals. [w:] Institution [on-line]. president.bg. [dostęp 2016-07-04]. (ang.).
Bibliografia edytuj
- Robert Werlich: Orders and Decorations of All Nations: Ancient and Modern, Civil and Military, Waszyngton 1965.