Parlament Grecji

Parlament Grecji
Βουλή των Ελλήνων
Państwo	Grecja
Rodzaj	jednoizbowy
Rok założenia	1843
	Kierownictwo
Przewodniczący	Konstandinos Tasulas (ND)
Wiceprzewodniczący	Nikitas Kaklamanis (ND), Charalampos Atanasiu (ND), Atanasios Buras (ND), Dimitrios Witsas (Syriza), Odysseas Konstantinopulos (Ruch na rzecz Zmian), Jeorjos Lambrulis (KKE), Apostolos Awdelas (Greckie Rozwiązanie), Sofia Sakorafa (MeRA25)
	Struktura
Liczba członków	300
Stowarzyszenia polityczne	Rząd (158) ND (158); Opozycja (142) Syriza (47); Kinal (32); KKE (21); Spartanie (12); Greckie Rozwiązanie (12); Zwycięstwo (10); Kurs Wolności (8);
Ordynacja	proporcjonalna
Ostatnie wybory	25 czerwca 2023
	Siedziba
	Gmach parlamentu; Ateny
	Strona internetowa

Parlament Grecji (jęz. grec. Βουλή των Ελλήνων; transkrypcja: Wuli ton Ellinon) – jednoizbowy parlament grecki mieszczący się w byłym pałacu królewskim, położonym przy placu Syntagma w Atenach. Liczy 300 deputowanych, wybieranych na 4-letnią kadencję. W latach 1844–1863 i 1927–1935 był dwuizbowy i składał się z Izby Reprezentantów i Senatu^[1].

Etymologia edytuj

Słowo „βουλή”, w obecnej formie, znane jest Grekom już od starożytności. Oznaczało miejsce wspólnego zastanawiania się, radzenia i wskazywało konkretne procedury decyzyjne. Budynek spotkań ważnych urzędników państwowych – buleuterion – istniał m.in. na starożytnej agorze, klasycznych Aten. W XIX wieku, słowu βουλή nadano znaczenie oficjalne „Parlament”^[2].

Historia edytuj

Pierwsza siedziba parlamentu w Atenach

Pierwszy parlament grecki działał już podczas greckiego powstania narodowego w latach 20. XIX w. a Grecja była wtedy republiką. Jednym z warunków uznania jej niepodległości przez mocarstwa, w 1830 r., stała się zmiana ustroju na monarchię, a parlament nie był następnie zwoływany przez króla Otton I Wittelsbacha. Oficjalnie został ustanowiony w 1843 r. w wyniku Rewolucji 3 Września, która zmusiła władcę do nadania konstytucji. W 1911 r. przyjęto poprawki do konstytucji, które znacznie zwiększyły uprawnienia parlamentu. W roku 1936, w porozumieniu z królem Jerzym II, dyktator Joanis Metaksas zawiesił działanie parlamentu. Po wyborach 1946 r. wznowiono aktywność parlamentarną, jednak warunkowaną realiami wojny domowej. Po trwającej sześć lat dyktaturze wojskowych (1967–1973), w szczególności deklarującej Grecję republiką, 8 grudnia 1974 przeprowadzono referendum, w którym 69,18% obywateli opowiedziało się za zniesieniem monarchii i ustanowieniem rzeczywistej demokracji parlamentarnej.

Wybory edytuj

288 deputowanych wybieranych jest w ordynacji proporcjonalnej w 48 wielomandatowych okręgach wyborczych. Pozostałych 12 deputowanych pochodzi z listy krajowej obejmującej swoim zasięgiem cały kraj. Do parlamentu wchodzą przedstawiciele partii i koalicji politycznych, które w skali kraju przekroczyły próg wyborczy wynoszący 3%. W celu stabilności rządów wprowadzono modyfikację ordynacji polegającą na tym, iż ugrupowanie, które osiągnęło w wyborach 41% głosów otrzymywało automatycznie dodatkowo 40 miejsc w izbie, przy czym 260 rozdzielanych było w systemie proporcjonalnym. Miało to na celu zapewnienie stabilności rządów.

Na mocy ustawy z 2016 r., od 2023 roku zrezygnowano jednak z "bonusu" w postaci 40 miejsc przydzielanych ugrupowaniu, które osiągnęło w wyborach 41% głosów, przywracając ordynację w pełni proporcjonalną. Dodano jednak zapis, z którego wynika, że jeśli taki sposób przeliczania wyników na miejsca nie pozwoli na utworzenie rządu, to prezydent powoła rząd tymczasowy, który w ciągu kolejnego miesiąca zorganizuje ponowne wybory zgodnie z poprzednią ordynacją i "bonusem" 40 miejsc.^[3]

Kandydat na posła musi być obywatelem greckim i mieć ukończone 25 lat^[4].

Organizacja edytuj

Prezydium edytuj

Przewodniczący – kieruje pracami i obradami izby, wybierany na pierwszym posiedzeniu nowo wybranego parlamentu (od 2019 funkcję tę pełni Konstandinos Tasulas),
Wiceprzewodniczący – w liczbie 7, wybierani na pierwszym posiedzeniu, zastępują przewodniczącego w jego obowiązkach i współpracują z nim w zakresie organizacji pracy izby,
Dziekani – w liczbie 3,
Sekretarze – w liczbie 6,

Komisje parlamentarne edytuj

Komisje stałe:
- Komisja ds. kultury i edukacji Wewnętrznych
- Komisja ds. Obrony i Spraw Zagranicznych
- Komisja ds. Gospodarczych
- Komisja ds. Socjalnych
- Komisja ds. Administracji Publicznej, Porządku Publicznego i Sprawiedliwości
- Komisja ds. Produkcji i Handlu

Komisje nadzwyczajne – są tworzone na wniosek rządu przez Przewodniczącego Parlamentu. Dzielą się na trzy kategorie:
- Komisje nadzwyczajne stałe – nie mają ustalonego czasu istnienia, są powoływane na początku kadencji i zajmują się prawodawstwem:
  - Komisja ds. Greków za granicą
  - Komisja ds. Instytucji i Przejrzystości
  - Komisja ds. Oceny Technologii Medycznych
  - Komisja ds. Równości i Praw Człowieka
- Komisje nadzwyczajne wewnętrzne – są tworzone na początku każdej zwyczajnej sesji i zajmują się stałymi wewnętrznymi problemami, związanymi z funkcjonowaniem parlamentu oraz jego kontrolą:
  - Komisja ds. Zlecenia stałe Parlamentu
  - Komisja ds. Finansów Parlamentu
  - Komisja ds. Biblioteki Parlamentarnej
  - Komisja ds. Stosunków z Innymi Parlamentami
- Komisje śledcze – są tworzone na wniosek 1/5 deputowanych po przegłosowaniu wniosku na forum parlamentu zwyczajną większością głosów.

Parlament Grecji w Atenach

Główne kompetencje edytuj

stanowienie prawa
wybór Prezydenta
udzielenia lub cofnięcie wotum zaufania dla rządu lub poszczególnych ministrów
zatwierdzenia budżetu państwa
zmiana lub rewizja konstytucji
wdrożenie procedury impeachmentu wobec Prezydenta

Zobacz też edytuj

Przypisy edytuj

↑ T. Czekalski, Grecja, Warszawa 2003, s. 97.
↑ Za wielkim słownikiem języka greckiego ΛΕΞΙΚΟ ΤΗΣ ΝΕΑΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ, wyd. Γ, dom wydawniczy Mpampinioti (Babiniotis), Ateny 2008.
↑ Greece changes electoral law, then changes it back [online], www.electoral-reform.org.uk [dostęp 2023-06-01] (ang.).
↑ K. A. Wojtaszczyk, Współczesne systemy polityczne, Warszawa 1992.

Linki zewnętrzne edytuj

Oficjalna strona parlamentu

[1] T. Czekalski, Grecja, Warszawa 2003, s. 97.

[2] Za wielkim słownikiem języka greckiego ΛΕΞΙΚΟ ΤΗΣ ΝΕΑΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ, wyd. Γ, dom wydawniczy Mpampinioti (Babiniotis), Ateny 2008.

[3] Greece changes electoral law, then changes it back [online], www.electoral-reform.org.uk [dostęp 2023-06-01] (ang.).

[4] K. A. Wojtaszczyk, Współczesne systemy polityczne, Warszawa 1992.

[1]

[2]

[3]

[4]