Wikipedia

Pasmo Przedbabiogórskie

pasmo górskie w Beskidach Zachodnich

Pasmo Przedbabiogórskie – pasmo górskie w Beskidach Zachodnich, położone na granicy polsko-słowackiej. Według regionalizacji Polski autorstwa Jerzego Kondrackiego należy do Beskidu Makowskiego[2]. Tradycyjnie dzielone jest na trzy odrębne pasma: Grupę Mędralowej, Pasmo Jałowieckie i Pasmo Solnisk[4][5], a według niektórych źródeł termin ten jest równoznaczny z Pasmem Jałowieckim[6].

Pasmo Przedbabiogórskie
Ilustracja
Widok na Jałowiec z Hali Janoszkowej
Państwo

 Polska
 Słowacja

Najwyższy szczyt

Mędralowa (1169 m n.p.m.)

Długość

28 km[a][1]

Powierzchnia

180 km²[2][3]

Jednostka dominująca

Beskid Makowski, Beskidy Zachodnie, Zewnętrzne Karpaty Zachodnie, Karpaty

Sąsiednie pasma

Pasmo Babiogórskie,
Pasmo Laskowskie,
Pasmo Pewelskie,
Grupa Żurawnicy,
Pasmo Koskowej Góry

Położenie na mapie Beskidu Żywieckiego, Małego i Makowskiego
Mapa Beskidu Żywieckiego, Małego i Makowskiego z zaznaczoną granicą Polski, w centrum znajduje się czarny trójkącik z opisem „Pasmo Przedbabiogórskie”
Położenie na mapie Karpat
Mapa konturowa Karpat, blisko górnej krawiędzi nieco na lewo znajduje się czarny trójkącik z opisem „Pasmo Przedbabiogórskie”
Ziemia49°40′N 19°30′E/49,666667 19,500000
Multimedia w Wikimedia Commons
Widok ze stoków Kiczory
Widok z Wytrzyszczona na Lachów Groń
Hala Trzebuńska z widokiem na Grupę Mędralowej

Różnice w podziałach geograficznych edytuj

Pasmo Przedbabiogórskie jest przedmiotem sporu dotyczącego przynależności do mezoregionu[7]. Jerzy Kondracki, twórca jednej z najpowszechniejszych regionalizacji fizycznogeograficznych Polski, w Geografii regionalnej Polski wydanej w 1965 roku zaklasyfikował Pasmo Przedbabiogórskie do Beskidu Makowskiego, a w późniejszych poprawkach swojego podziału nie uwzględnił żadnych zmian związanych z tym regionem[2]. Mimo to, nowsze regionalizacje fizycznogeograficzne Karpat[8], a także najnowsza, opublikowana w 2018 roku przez czasopismo Geographia Polonica zbiorcza praca polskich naukowców nad podziałem geograficznym Rzeczypospolitej[9], wskazują na przynależność Pasma Przedbabiogórskiego do Beskidu Żywiecko-Orawskiego[10]. Wśród przewodników oraz map turystycznych przeważają te przyporządkowujące pasmo do Beskidu Żywieckiego[5][11][12][13].

Topografia edytuj

Przebieg pasma edytuj

Pasmo Przedbabiogórskie składa się z trzech zwartych, równoległych względem siebie grzbietów górskich. Podzielone są one wąskimi dolinami rzek górskich, a także wysoko leżącymi przełęczami. Łączna długość trzech głównych grzbietów wynosi około 45 km, a długość całego kompleksu tych pasm, mierzona między skrajnymi punktami Pasma Przedbabiogórskiego nie przekracza 30 km[1]. Pasmo ciągnie się od przełęczy Głuchaczki (830 m n.p.m.) na południowym zachodzie Grupy Mędralowej, w kierunku północno-wschodnim do doliny Skawy, wyznaczającej północną granicę Pasma Jałowieckiego. Główny grzbiet pasma biegnie krętą linią od przełęczy Głuchaczki m.in. przez Mędralową, Magurkę, przełęcz Klekociny (864 m n.p.m.), Czerniawę Suchą i Jałowiec, na którym rozgałęzia się na dwa osobne grzbiety otaczające od południa, wschodu i zachodu dolinę Stryszawki. Orograficznie prawy, główny grzbiet (Pasmo Jałowieckie) biegnie przez przełęcz Opaczne (879 m n.p.m.), Kolędówkę, Kiczorę, przełęcz Przysłop (661 m n.p.m.) i Magurkę, następnie opadając łagodnymi stokami do doliny Skawy. Lewy, krótszy grzbiet (Pasmo Solnisk) biegnie przez przełęcz Cichą (775 m n.p.m.), Kobylą Głowę, Opuśniok, Solniska i inne wierzchołki, po ujście Lachówki do Stryszawki[5][14].

Ponadto w obrębie Grupy Mędralowej wyróżnia się boczne pasmo, opadające z Mędralowej Zachodniej w kierunku ujścia Przybyłki do Koszarawy oraz grzbiet rozdzielający doliny Wełczy i Czatożanki. Natomiast do Pasma Jałowieckiego należy również łańcuch niewysokich wzniesień (wszystkie poniżej 800 m n.p.m.), który rozciąga się na południowy wschód od głównego grzbietu tego pasma, a także grupa szczytów położonych między obszarami zabudowań Stryszawy i Suchej Beskidzkiej. Pojedynczymi wzniesieniami, które nie leżą w przebiegu głównego grzbietu Pasma Przedbabiogórskiego są Lachów Groń w Paśmie Jałowieckim oraz Czarna Góra w Paśmie Solnisk[13].

Granice edytuj

Zachodnia granica Pasma Przedbabiogórskiego biegnie od przełęczy Głuchaczki na północ, wzdłuż potoku Przybyłka, oddzielając Grupę Mędralowej od skupiska szczytów otaczających Jaworzynę. Następnie, od ujścia Przybyłki granica przebiega wzdłuż doliny Koszarawy, która oddziela Grupę Mędralowej i Pasmo Jałowieckie od Pasma Laskowskiego. Natomiast zachodnią i północną granicę Pasma Solnisk wyznacza potok Lachówka, mający swoje źródła po północnej stronie nienazwanej przełęczy między Wytrzyszczonem w Paśmie Laskowskim a Czarną Górą w Paśmie Solnisk, niedaleko górnego biegu rzeki Koszarawy. Początkowo potok ten oddziela Pasmo Przedbabiogórskie od północnych wzniesień Pasma Laskowskiego, następnie przechodzących w jeden z bocznych grzbietów Pasma Pewelskiego. Granicę północną tworzą doliny Stryszawki i Skawy, separujące Pasmo Przedbabiogórskie od Grupy Żurawnicy i Pasma Koskowej Góry. Południowo-wschodnią granicę wyznacza Skawica, oddzielająca boczne grzbiety Pasma Jałowieckiego i Grupy Mędralowej od Pasma Policy, a następnie na krótkim odcinku również potok Czatożanka, którego dolina rozdziela wzniesienia Grupy Mędralowej i Masywu Babiej Góry. Południowa granica biegnie przez leżącą na polsko-słowackiej granicy Przełęcz Jałowiecką Północną (998 m n.p.m.), później na terenie Słowacji wzdłuż doliny Polhoranki, którędy dociera do ponownie granicznej przełęczy Głuchaczki[2][14][13].

Zestawienie najwyższych szczytów edytuj

Lp. Nazwa Wysokość
(m n.p.m.) 		Pasmo
1. Mędralowa[15] 1169 Grupa Mędralowej
2. Kolisty Groń[b][16] 1150 Grupa Mędralowej
3. Magurka[17] 1114[c] Grupa Mędralowej
4. Jałowiec[18] 1111[d] Jałowieckie
5. Czerniawa Sucha[e][19] 1062[f] Jałowieckie
6. Czerniawa Sucha Zachodnia[e][20] 1051 Jałowieckie
7. Lachów Groń[21] 1045[g] Jałowieckie
8. Beskidek[e][22] 1045[h] Jałowieckie
9. Mała Mędralowa[23] 1042 Grupa Mędralowej
10. Mędralowa Zachodnia[i][24] 1026 Grupa Mędralowej
11. Jaworzyna[25] 997[j] Grupa Mędralowej

Szlaki turystyki pieszej edytuj

  Lachowice – Solniska – Jałowiec – średni czas wędrówki szlakiem 3.15 h, długość trasy 7,9 km, suma różnicy wzniesień 800 m,
  Mędralowa – Przełęcz Jałowiecka – Markowe Szczawiny – średni czas wędrówki szlakiem 2.15 h, długość trasy 8,3 km, suma różnicy wzniesień 250 m,
  Mędralowa – Przełęcz Jałowiecka – Babia Góra – średni czas wędrówki szlakiem 3.00 h, długość trasy 9000 m, suma różnicy wzniesień 950 m,
  Czerniawa Sucha – Jałowiec – Przełęcz Przysłop – średni czas wędrówki szlakiem 2.45 h, długość trasy 9000 m, suma różnicy wzniesień 780 m,
  Zawoja Czatoża – Przełęcz Jałowiecka – średni czas wędrówki szlakiem 0.30 h, długość trasy 2500 m, suma różnicy wzniesień 280 m,

(na podstawie przewodnika turystycznego[26]).

Baza noclegowa edytuj

Uwagi edytuj

  1. ↑ Przybliżona długość grani głównej pasma.
  2. ↑ Niższy, wschodni wierzchołek Mędralowej z dawnym przejściem granicznym.
  3. ↑ Na mapie topograficznej polskiego Geoportalu szczyt Magurki znajduje się powyżej poziomicy 1122,5 m n.p.m.
  4. ↑ Punkt pomiarowy umieszczony został nieco poniżej najwyższego punktu; na mapie topograficznej polskiego Geoportalu szczyt Jałowca znajduje się powyżej poziomicy 1112,5 m n.p.m.
  5. ↑ a b c Jeden z wierzchołków masywu Czerniawy Suchej.
  6. ↑ Na mapie topograficznej polskiego Geoportalu szczyt Czerniawy Suchej znajduje się nieznacznie powyżej poziomicy 1062,5 m n.p.m.
  7. ↑ Lachów Groń ma dwa wierzchołki: południowo-wschodni na wysokości 1045,1 m n.p.m. i północno-zachodni, mierzący 1045,0 m n.p.m.
  8. ↑ Oficjalna wysokość pomiarowa szczytu Beskidka wynosi 1044,7 m n.p.m., jednak na mapie topograficznej polskiego Geoportalu znajduje się on powyżej poziomicy 1047,5 m n.p.m.
  9. ↑ Mało wybitny wierzchołek, de facto miejsce na południowo-zachodnim stoku masywu Mędralowej.
  10. ↑ Na mapie topograficznej polskiego Geoportalu szczyt Jaworzyny znajduje się nieco powyżej poziomicy 1000 m n.p.m.

Przypisy edytuj

  1. ↑ a b Geoportal - długość grani głównej. geoportal.gov.pl. [dostęp 2021-03-08]. (pol.).
  2. ↑ a b c d Jerzy Kondracki: Geografia regionalna Polski. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 1998. ISBN 83-01-12479-2.
  3. ↑ Geoportal - powierzchnia. geoportal.gov.pl. [dostęp 2021-03-08]. (pol.).
  4. ↑ Stanisław Figiel, Piotr Krzywda: Beskid Żywiecki. Oficyna Wydawnicza „Rewasz”, 2006. ISBN 83-89188-59-7.
  5. ↑ a b c Beskid Śląski i Żywiecki. Mapa 1:50 000. Kraków: Wyd. „Compass”, 2011. ISBN 978-83-7605-084-3.
  6. ↑ Jałowieckie, Pasmo, [w:] Encyklopedia PWN [dostęp 2021-02-27].
  7. ↑ Beskid Makowski. szlak.info. [dostęp 2021-03-08]. (pol.).
  8. ↑ Jarosław Balon: Regionalizacja fizycznogeograficzna Karpat Zachodnich – studium metodologiczne. W: Wiesław Ziaja, Miłosz Jodłowski: Struktura środowiska przyrodniczego a fizjonomia krajobrazu]. Kraków: Instytut Geografii i Gospodarki Przestrzennej Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2014, s. 85-106. ISBN 978-83-64089-02-2.
  9. ↑ Jerzy Solon et al. Physico-geographical mesoregions of Poland: Verification and adjustment of boundaries on the basis of contemporary spatial data. „Geographia Polonica”. 2 (91). s. 143–170. 
  10. ↑ Geoserwis GDOŚ. [dostęp 2021-03-08]. (pol.).
  11. ↑ Stanisław Figiel, Piotr Krzywda, Urszula Janicka-Krzywda, Paweł Franczak: Beskid Żywiecki. Przewodnik. Pruszków: Oficyna Wydawnicza „Rewasz”, 2018.
  12. ↑ Beskid Żywiecki. Przewodnik z mapami. Jelenia Góra: Wydawnictwo Turystyczne Plan, 2018.
  13. ↑ a b c Mapa Compass - Beskid Żywiecki. Wydawnictwo COMPASS Sp. z o.o.. [dostęp 2021-02-27].
  14. ↑ a b Beskid Żywiecki. Mapa turystyczna 1:50 000. Warszawa: Expressmap Polska Sp. z o.o., 2011, seria: Comfort! map.
  15. ↑ Geoportal - Mędralowa [online], mapy.geoportal.gov.pl [dostęp 2021-02-28].
  16. ↑ Geoportal - Kolisty Groń [online], mapy.geoportal.gov.pl [dostęp 2021-02-28].
  17. ↑ Geoportal - Magurka [online], mapy.geoportal.gov.pl [dostęp 2021-02-28].
  18. ↑ Geoportal - Jałowiec [online], mapy.geoportal.gov.pl [dostęp 2021-02-28].
  19. ↑ Geoportal - Czerniawa Sucha [online], mapy.geoportal.gov.pl [dostęp 2021-02-28].
  20. ↑ Geoportal - Czerniawa Sucha Zachodnia [online], mapy.geoportal.gov.pl [dostęp 2021-02-28].
  21. ↑ Geoportal - Lachów Groń [online], mapy.geoportal.gov.pl [dostęp 2021-02-28].
  22. ↑ Geoportal - Beskidek [online], mapy.geoportal.gov.pl [dostęp 2021-02-28].
  23. ↑ Geoportal - Mała Mędralowa [online], mapy.geoportal.gov.pl [dostęp 2021-02-28].
  24. ↑ Geoportal - Mędralowa Zachodnia [online], mapy.geoportal.gov.pl [dostęp 2021-02-28].
  25. ↑ Geoportal - Jaworzyna [online], mapy.geoportal.gov.pl [dostęp 2021-02-28].
  26. ↑ Krzywda Piotr: Grupa Babiej Góry, Policy i Jałowca. Przewodnik turystyczny. Wydawnictwo PTTK „Kraj”, Warszawa, 2001
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Pasmo_Przedbabiogórskie&oldid=66550074”