Paweł Wieczorkiewicz

polski historyk

Paweł Piotr Wieczorkiewicz (ur. 2 lipca 1948 w Warszawie, zm. 23 marca 2009 tamże[1][2]) – polski historyk, sowietolog, marynista, profesor nauk humanistycznych (2004).

Paweł Wieczorkiewicz
Państwo działania

 Polska

Data i miejsce urodzenia

2 lipca 1948
Warszawa

Data i miejsce śmierci

23 marca 2009
Warszawa

profesor nauk humanistycznych
Specjalność: historia Związku Sowieckiego
Alma Mater

Uniwersytet Warszawski

Doktorat

1976
Uniwersytet Warszawski

Habilitacja

1993

Profesura

2004

Instytut

Instytut Historyczny UW

Stanowisko

wicedyrektor

Okres zatrudn.

od 1996 do 2002

Przyczyna śmierci

choroba nowotworowa

Miejsce spoczynku

Powązki warszawskie

Zawód, zajęcie

historyk

Alma Mater

Uniwersytet Warszawski

Partia

PZPR (1971–1990)

Odznaczenia
Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski

Życiorys edytuj

Syn prof. Bronisława Wieczorkiewicza[3] (1904–1974) oraz Haliny Marczak-Oborskiej (1919–1982)[4][5]. Jego dziadkiem od strony matki był Michał Marczak[6].

Absolwent XI Liceum Ogólnokształcącego im. Mikołaja Reja w Warszawie. W 1971 ukończył studia na Wydziale Historycznym Uniwersytetu Warszawskiego (temat pracy magisterskiej: „Rosyjska cesarska marynarka wojenna 1905–1914”)[7]. Na tej uczelni uzyskał też doktorat (1976, temat: „Polityka rosyjska wobec Królestwa Polskiego w latach 1909–1914”) oraz habilitację (1993, za pracę „Wielka Czystka a Armia Czerwona”)[8]. W 2004 otrzymał tytuł naukowy profesora nauk humanistycznych[9].

W latach 1985–1992 był kolejno zastępcą skarbnika, a następnie generalnym skarbnikiem Zarządu Głównego Polskiego Towarzystwa Historycznego[10]. Członek Rady Wydziału Historycznego UW, Rady Naukowej Polonicum UW oraz Rady Naukowej Wydziału Krajów Rozwijających się UW. W latach 1996–2002 wicedyrektor Instytutu Historycznego UW. Był również członkiem Senatu Akademii Humanistycznej i Rady Naukowej Wydziału Historycznego tej uczelni. Przez wiele lat zajmował się także dziejami wojskowości, zwłaszcza zaś – marynarki wojennej. Współpracownik „Morza”, „Wojskowego Przeglądu Historycznego” oraz „Nowej Techniki Wojskowej”. Wieloletni członek władz Polskiego Towarzystwa Historycznego, współpracownik Wojskowego Biura Badań Historycznych.

W 1971 został członkiem Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. Pod koniec lat 70. był II sekretarzem POP PZPR na Wydziale Historii UW. W czasie stanu wojennego nie wystąpił z partii, uważając to za pusty gest, wolał pomagać innym, np. Janowi Żarynowi. Mimo tego opowiadał się za pełną lustracją, ale ostrożnym potępianiem oraz rozróżnieniem na tych, co współpracowali lub donosili na kolegów dobrowolnie i tych zmuszonych do tego[11][12].

Autor tekstów, zarówno historycznych jak i dotyczących aktualnej debaty publicznej, w takich gazetach, czasopismach i radiu, jak np.: Rzeczpospolita, Życie Warszawy, Super Express, Mówią Wieki, Polska Zbrojna, Morze, Wojskowy Przegląd Historyczny, Nowa Technika Wojskowa, Wprost, Nasz Dziennik, Nowe Państwo, Gość Niedzielny, Polskie Radio.

Prowadził w stacji telewizyjnej „Kino Polska” cykl Poprawka z Historii, w którym opowiadał o historycznym podłożu przedstawianych filmów. Był także komentatorem i ekspertem w programie TVP Historia.

Był mężem Lidii Milki-Wieczorkiewicz, dyplomatki. Zmarł w nocy z 22 na 23 marca 2009 po ponad dwuletnich zmaganiach z chorobą nowotworową[13][14]. 31 marca 2009 został pochowany na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie[15] (kw. A15-2-25)[16].

Poglądy edytuj

 
Grób prof. Pawła Wieczorkiewicza na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach

Prezentował zdecydowane i nie zawsze akceptowane powszechnie poglądy.

Będąc znawcą Związku Radzieckiego (konsekwentnie używającym tylko nazwy „Sowieckiego”), przeciwstawiał się usprawiedliwianiu komunizmu, Armię Czerwoną uznawał za okupacyjną, zbrodnie komunistyczne zrównywał z nazistowskimi. Publicznie przyznawał, że nie pogodził się ze stratą przez Polskę Lwowa i Wilna. Jednocześnie powstanie warszawskie określał jako zbrodnię, za którą decydenci AK zasłużyli według niego na rozstrzelanie[17][18]. Krytykował też akcję „Burza”, a także polskich przywódców: marszałka Śmigłego-Rydza i generała Sikorskiego. Podejrzewał, że generał Władysław Anders w trakcie uwięzienia na Łubiance został agentem radzieckim. Jeden z najbardziej kontrowersyjnych jego poglądów dotyczył jednak stosunków polsko-niemieckich. Uważał on, że Polska powinna była pójść na układ z Trzecią Rzeszą (w kontekście propozycji Hitlera złożonej Beckowi w Berchtesgaden w styczniu 1939), zgodzić się na włączenie Gdańska do Niemiec oraz przyłączyć się po ich stronie do wojny z ZSRR.

O Davidzie Irvingu i poprawności politycznej powiedział: „To najlepszy i najwybitniejszy znawca historii II wojny światowej. Badacz, dla którego miarodajne są źródła, a nie poglądy historiografii, opinie kolegów, czy wrzask mediów. Człowiek, któremu z racji ogromnych zasług - zebrania lub odtajnienia i udostępnienia kluczowych dokumentów III Rzeszy, czapką buty czyścić by trzeba. Historyk tej miary, że ma prawo napisać i powiedzieć wszystko. A, że do tego głosi prawdę i niektóre jego poglądy są odległe od tak ukochanego przez polską prasę wysokonakładową bajdurzenia w stylu „politycznej poprawności”. Narobił sobie oczywiście wpływowych wrogów. Posadzili go, pod najbardziej idiotycznym pretekstem Austriacy, których widoczna nadreprezentacja w najbardziej ludobójczych służbach III Rzeszy nakazywała by zdecydowanie więcej powściągliwości i godności. A czy można? W końcu Giordano Bruno wylądował na stosie[19][20].

Nagrody i odznaczenia edytuj

Wybrane publikacje edytuj

Filmografia edytuj

Przypisy edytuj

  1. Andrzej Gowarzewski: Encyklopedia piłkarska Fuji. T. 37. R. 2009-2010, str. 28
  2. Paweł Piotr Wieczorkiewicz [online], Sejm-Wielki.pl [dostęp 2019-07-17].
  3. Paula Golonka: Prawdziwe warsiaskie cwaniaki. „Polskie Radio”, 28.01.2011.
  4. Natalia (właściwie Halina) Marczak po raz pierwszy wyszła za mąż w 1943 r. za śmiertelnie rannego poetę Wacława Bojarskiego
  5. Powstańcze Biogramy - Halina Marczak-Oborska [online], www.1944.pl [dostęp 2019-07-17] (ang.).
  6. Jerzy Eisler: „In Memoriam : Paweł Wieczorkiewicz (2 VII 1948 - 23 III 2009)”, „Kwartalnik Historyczny” R. 116, 2009, Nr 3, s.307-309.
  7. Tomasz Wituch, Bogdan Stolarczyk: Studenci Instytutu historycznego Uniwersytetu Warszawskiego 1945-2000. Kraków: 2010
  8. Prof. dr hab. Paweł Piotr Wieczorkiewicz, [w:] baza „Ludzie nauki” portalu Nauka Polska (OPI) [dostęp 2009-03-31].[martwy link]
  9. Nominacje profesorskie w Pałacu Prezydenckim. prezydent.pl, 2004-01-16. [dostęp 2016-01-30].
  10. Zmarł prof. Paweł Wieczorkiewicz - Histmag.org [online], histmag.org [dostęp 2019-04-05].
  11. Jerzy Zalewski: Wywiad z prof. Pawłem Wieczorkiewiczem. Seria: Pod prąd. Odcinek 53. TV Puls
  12. Sławomir Cenckiewicz. Jak Szaweł stał się Pawłem. „Arcana”. 102, s. 101-114, 2011. Kraków. ISSN 1233-6882. 
  13. Paweł Wieczorkiewicz nie żyje. „Rzeczpospolita”, 23.03.2009
  14. Jerzy Eisler, Wieczorkiewicz był moim przyjacielem [online], Dziennik.pl, 25 marca 2009 [zarchiwizowane z adresu 2009-03-28].
  15. Pamięci prof. Pawła Wieczorkiewicza. polskieradio.pl, 2009-04-01. [dostęp 2013-07-14]. (pol.).
  16. Wyszukiwarka cmentarna - Warszawskie cmentarze
  17. Rafał Jabłoński: Obłąkana koncepcja Powstania (rozmowa). „Życie Warszawy”, 29.07.2005
  18. Piotr Szymaniak, Maciej Miłosz: Niedocenieni bohaterowie (rozmowa o Powstaniu Warszawskim). „Życie Warszawy”, 31.07.2008
  19. Bogdan Reszka: Polityczna poprawność, a prawda historyczna. „Templum Novum”, 03.2006. [dostęp 2013-03-14]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-01-09)].
  20. Sławomir Cenckiewicz, Jak Szaweł stał się Pawłem. Sławomir Cenckiewicz o Pawle Wieczorkiewiczu. Arcana nr 102 wersja elektroniczna.
  21. Nagroda Przeglądu Wschodniego XX Edycja (2012). studium.uw.edu.pl. [dostęp 2014-01-03].
  22. Prezydent pożegnał prof. Pawła Wieczorkiewicza. prezydent.pl, 2009-03-31. [dostęp 2016-01-30].
  23. Polska. Dzieje polityczne ostatnich dwustu lat [online], Lubimyczytać.pl [dostęp 2019-07-17] (pol.).
  24. Łańcuch śmierci. Czystka w Armii Czerwonej 1937 – 1939 [online], Lubimyczytać.pl [dostęp 2019-07-17] (pol.).
  25. Kampania 1939 roku [online], Lubimyczytać.pl [dostęp 2019-07-17] (pol.).
  26. 100 postaci, które tworzyły historię Polski [online], Lubimyczytać.pl [dostęp 2019-07-17] (pol.).
  27. Dylematy historii : nos Kleopatry czyli co by było, gdyby... [online], Lubimyczytać.pl [dostęp 2019-07-17] (pol.).
  28. Historia Rosji [online], Lubimyczytać.pl [dostęp 2019-07-17] (pol.).
  29. Historia polityczna Polski 1935-1945 [online], Lubimyczytać.pl [dostęp 2019-07-17] (pol.).
  30. Kto rzadził Polską? Nowy poczet władców - od początków do XXI wieku [online], Lubimyczytać.pl [dostęp 2019-07-17] (pol.).
  31. Przez Polskę Ludową na przełaj i na przekór [online], Lubimyczytać.pl [dostęp 2019-07-17] (pol.).
  32. Łańcuch historii [online], Lubimyczytać.pl [dostęp 2019-07-17] (pol.).
  33. a b c d PAWEŁ WIECZORKIEWICZ [online], filmpolski.pl [dostęp 2019-07-17] (pol.).
  34. Mariusz A. Roman: Odkrywał przed nami arkana historii. www.prawica.net. 30.03.2009
  35. Wojciech Reszczyński: Po filmie “Towarzysz Generał”. „Nasz Dziennik”: 2009
  36. "Łańcuch historii" - dyskusja wokół książki prof. Pawła Wieczorkiewicza z udziałem Sławomira Cenckiewicza. slawomircenckiewicz.pl, 5 grudnia 2012. [dostęp 2014-01-02].

Linki zewnętrzne edytuj

Ogólne edytuj

Artykuły edytuj

Rozmowy, wywiady, debaty edytuj