Pełcznica (rzeka)
Pełcznica (Czarnula[3], niem. Polsnitz, Freiburger Wasser) – rzeka górska w południowo-zachodniej Polsce w woj. dolnośląskim w Sudetach Środkowych, w Górach Wałbrzyskich, Kotlinie Wałbrzyskiej i Pogórzu Wałbrzyskim.
 Pełcznica | |
| Kontynent | |
|---|---|
| Państwo | |
| Województwo | |
| Lokalizacja | |
| Rzeka | |
| Długość | 39,95 km |
| Spadek |
8,95‰ |
| Powierzchnia zlewni |
68 km² |
| Źródło | |
| Miejsce | podnóże zachodniego zbocza wzniesienia Borowa po północnej stronie przysiółka Kamionka[1]. |
| Wysokość |
558 m n.p.m. |
| Współrzędne | |
| Ujście | |
| Recypient | Strzegomka |
| Miejsce |
na zachód od Skarżyc |
| Wysokość |
200,1 m n.p.m.[2] |
| Współrzędne | |
Położenie na mapie powiatu świdnickiego  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego  | |
Rzeka o długości 39,95 km[4], prawy dopływ Strzegomki[5], jest ciekiem IV rzędu należącym do dorzecza Odry, zlewiska Morza Bałtyckiego.
Rzeka płynie w województwie dolnośląskim. Jej źródła znajdują się powyżej Wałbrzycha, w Górach Wałbrzyskich, u podnóża zachodniego zbocza wzniesienia Borowa, po północnej stronie przysiółka Rybnicy Leśnej- Kamionka[1], w pobliżu dzielnicy Glinik Stary, około 558 m n.p.m. Przepływa przez Wałbrzych i Świebodzice, przy czym wałbrzyski odcinek jest częściowo skanalizowany – tzn. na całym odcinku zabudowy miejskiej koryto rzeki stanowi kanał kryty o długości ok. 5,4 km, który kończy się w dzielnicy Stary Zdrój[6]. Pomiędzy Wałbrzychem a Świebodzicami tworzy Przełom Pełcznicy. Wpada do Strzegomki na jej 43–44 kilometrze, w pobliżu wsi Skarżyce. Koryto rzeki kamienisto-żwirowe słabo spękane i na ogół nieprzepuszczalne z małymi progami kamiennymi, na których w górnym biegu w kilku miejscach występują niewielkie progi. W większości swojego biegu płynie obok drogi, wśród terenów zabudowanych i pól uprawnych. Zasadniczy kierunek biegu rzeki jest północno-wschodni. Jest to rzeka górska odwadniająca ze swymi dopływami zachodnią część Gór Wałbrzyskich oraz odprowadza część wód z Kotliny Wałbrzyskiej i Pogórza Wałbrzyskiego. Rzeka charakteryzuje się niewyrównanymi spadkami podłużnymi i zmiennymi wodostanami, znajduje się na niej szereg progów redukujących spadek.
_~21mwocrg.jpg)
Większymi dopływami są potoki: Sobięcinka, Poniatówka, Lubiechowski Potok (Lubiechowska Woda) i Szczawnik.
Obecnie Pełcznica toczy wody od I do III klasy czystości. W latach 1946–1996 była zwana przez mieszkańców Wałbrzycha i okolic „Czarną Rzeką”, „Czarną”, „Smródką”, a w Świebodzicach – „Czarnulą”. Powodem było katastrofalne zanieczyszczenie szlamem z odstojników, poflotacyjnych węgla z wałbrzyskich kopalń[7].
Przypisy edytuj
- ↑ a b źródło
- ↑ Pełcznica na mapie Geoportalu Polskiej Infrastruktury Informacji Przestrzennej. Główny Geodeta Kraju. [dostęp 2017-06-06].
- ↑ Pełcznica na mapie Geoportalu Polskiej Infrastruktury Informacji Przestrzennej (wynik wyszukiwania), Główny Geodeta Kraju, za: Nazwy geograficzne Rzeczypospolitej Polskiej (gazeter) PPWK - Warszawa 1991; Mapa topograficzna w skali 1:10 000; Protokół z posiedzenia KNMiOF w dniach 8–9 listopada 2004; Rozporządzenie Ministra Administracji Publicznej z dnia 11 lutego 1949 r., M.P. [dostęp 2017-06-06].
- ↑ Pełcznica na mapie Geoportalu Krajowego Zarządu Gospodarki Wodnej >> Moduł: Obszary Dorzeczy (wynik wyszukiwania). Krajowy Zarząd Gospodarki Wodnej. [dostęp 2017-06-06].
- ↑ Nazewnictwo geograficzne Polski. Tom 1. Hydronimy. Część 1. Wody płynące, źródła, wodospady, Ewa Wolnicz-Pawłowska, Jerzy Duma, Janusz Rieger, Halina Czarnecka (oprac.), Warszawa: Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 2006 (seria Nazewnictwo Geograficzne Polski), s. 204, ISBN 83-239-9607-5.
- ↑ Program Ochrony Środowiska Miasta Wałbrzych str. 27
- ↑ Ocena stanu jakości rzek województwa dolnośląskiego str. 25 i 26
Bibliografia edytuj
- Słownik geografii turystycznej Sudetów, t. 10, Wrocław 2005
- Góry Wałbrzyskie i Góry Kamienne. Skala 1:50 000. Wyd. 1. Wrocław: Studio PLAN, 2016.
Linki zewnętrzne edytuj
- Pełcznica, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. VII: Netrebka – Perepiat, Warszawa 1886, s. 938.