Wikipedia

Polski Instytut Spraw Międzynarodowych

polska państwowa jednostka badawczo-analityczna

Polski Instytut Spraw Międzynarodowych (PISM) – państwowa jednostka organizacyjna powołana w 1947[2], funkcjonująca w obecnej formie na mocy Ustawy z 20 grudnia 1996[3] w celu prowadzenia działalności badawczej, analitycznej, szkoleniowej i archiwistycznej w zakresie spraw międzynarodowych. Dyrektora PISM powołuje Prezes Rady Ministrów na kadencje pięcioletnie. Bieżący nadzór nad pracą instytutu sprawuje Minister Spraw Zagranicznych.

Polski Instytut Spraw Międzynarodowych
Polish Institute of International Affairs
Ilustracja
Siedziba PISM przy ul. Wareckiej 1a
w Warszawie
Państwo

 Polska

Data utworzenia

3 czerwca 1947

Dyrektor

Sławomir Dębski

Zastępca dyrektora

Jacek Foks

Budżet

11 mln zł (2016)[1]

Zatrudnienie

83 (2016)[1]

Adres
ul. Warecka 1a
00-950 Warszawa
Położenie na mapie Warszawy
Mapa konturowa Warszawy, w centrum znajduje się punkt z opisem „Polski Instytut Spraw Międzynarodowych”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, blisko centrum na prawo znajduje się punkt z opisem „Polski Instytut Spraw Międzynarodowych”
Położenie na mapie województwa mazowieckiego
Mapa konturowa województwa mazowieckiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „Polski Instytut Spraw Międzynarodowych”
Ziemia52°14′07,4″N 21°01′03,4″E/52,235389 21,017611
Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa
Polska
Godło RP
Ten artykuł jest częścią serii:
Ustrój i polityka
Polski
System prawny
Władza ustawodawcza
Władza wykonawcza
Władza sądownicza
Kontrola państwowa
Finanse
Samorząd terytorialny
Partie polityczne
Wybory
Polityka zagraniczna

W latach 1994–1996 instytut stanowił jeden z wydziałów Ministerstwa Spraw Zagranicznych. Współczesny PISM buduje swój wizerunek jako jednego z opiniotwórczych think tanków w Europie Środkowo-Wschodniej. W myśl tej wizji sytuując się pomiędzy światem polityki a niezależną analizą, PISM zapewnia wsparcie decydentom i dyplomatom, inicjuje publiczną debatę ekspercką oraz upowszechnia wiedzę o współczesnych stosunkach międzynarodowych. Działalności PISM przyświeca przekonanie, że proces podejmowania decyzji na arenie międzynarodowej powinien się opierać w jak największym stopniu na wiedzy płynącej z rzetelnych i wiarygodnych badań.

Instytut ściśle współdziała z Agencją Wywiadu, Agencją Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Służbą Wywiadu Wojskowego i Służbą Kontrwywiadu Wojskowego.

Historia edytuj

PISM został powołany do życia 3 czerwca 1947 przez Sejm Ustawodawczy[4]. W 1972 Instytut uzyskał prawo nadawania stopnia doktora, z którego jako pierwszy skorzystał Jerzy Robert Nowak. W okresie „polskiego sierpnia” (1980–1981) w instytucie nie powstała „Solidarność”. W 1993 instytut został zlikwidowany, a jego struktury przekształcono w wydział MSZ pod nazwą „Biuro Studiów Międzynarodowych – PISM”. W 1996 reaktywowano PISM jako państwową jednostkę organizacyjną pod nazwą Polski Instytut Spraw Międzynarodowych z siedzibą w Warszawie.

Zadania statutowe PISM edytuj

Zadania Instytutu są określone w Ustawie z dnia 20 grudnia 1996 o Polskim Instytucie Spraw Międzynarodowych. Należą do nich:

  • prowadzenie badań naukowych w zakresie spraw międzynarodowych;
  • przygotowywania analiz, ekspertyz i studiów prognostycznych z zakresu spraw międzynarodowych;
  • doskonalenie zawodowe kadr wykonujących zadania w zakresie stosunków międzynarodowych i polityki zagranicznej Rzeczypospolitej Polskiej;
  • upowszechnianie w społeczeństwie polskim wiedzy z dziedziny współczesnych stosunków międzynarodowych;
  • utrzymywanie kontaktów z ośrodkami szkoleniowymi, naukowymi i politycznymi w Rzeczypospolitej Polskiej i za granicą;
  • gromadzenie specjalistycznego księgozbioru i dokumentacji naukowej, a także prowadzenie otwartej działalności bibliotecznej;
  • działalność wydawnicza.

Kompetencje instytutu szczegółowo określa Rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów w sprawie nadania statutu Polskiemu Instytutowi Spraw Międzynarodowych z dnia 30 września 2004 r.[5], które precyzuje jego zakres działania:

  • prowadzenie interdyscyplinarnych i porównawczych badań naukowych w zakresie stosunków wielostronnych i dwustronnych Rzeczypospolitej Polskiej z podmiotami prawa międzynarodowego, w tym w szczególności Organizacją Traktatu Północnoatlantyckiego i państwami sąsiednimi, a także z Unią Europejską, oraz polityki zagranicznej Rzeczypospolitej Polskiej i zagadnień globalizacji;
  • sporządzanie analiz, ekspertyz i prognoz w zakresie spraw międzynarodowych, z inicjatywy własnej albo z inicjatywy Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, Prezesa Rady Ministrów, ministra właściwego do spraw gospodarki, Ministra Obrony Narodowej, ministra właściwego do spraw zagranicznych oraz – w miarę możliwości – innych ministrów, Sekretarza Komitetu Integracji Europejskiej, komisji sejmowych i senackich oraz klubów poselskich i senatorskich;
  • upowszechnianie wiedzy z dziedziny stosunków międzynarodowych oraz polityki zagranicznej Rzeczypospolitej Polskiej, w tym problematyki integracji europejskiej – w szczególności za pośrednictwem Internetu i innych środków masowego przekazu oraz seminariów, konwersatoriów, odczytów, wykładów i publikacji własnych;
  • gromadzenie specjalistycznego księgozbioru i dokumentacji naukowej, w szczególności w zakresie, o którym mowa w pkt 1, a także prowadzenie otwartej działalności bibliotecznej w zakresie objętym działalnością Instytutu;
  • doskonalenie zawodowe pracowników wykonujących zadania w zakresie stosunków międzynarodowych i polityki zagranicznej Rzeczypospolitej Polskiej, w szczególności pracowników urzędów obsługujących ministra właściwego do spraw gospodarki, ministra właściwego do spraw zagranicznych, Ministra Obrony Narodowej i Komitetu Integracji Europejskiej, poprzez prowadzenie Kolegium Stosunków Międzynarodowych;
  • współpraca ze szkołami wyższymi, ośrodkami naukowymi i innymi instytucjami krajowymi i zagranicznymi w zakresie objętym działalnością Instytutu.

Działalność edytuj

PISM realizuje własne i międzynarodowe projekty badawcze, przygotowuje raporty i analizy oraz współpracuje z instytucjami o podobnym profilu na świecie. W międzynarodowym rankingu The Global “Go-To Think Tanks” 2014 przygotowywanym corocznie przez Think Tanks and Civil Societies Program z Uniwersytetu w Pensylwanii, Polski Instytut Spraw Międzynarodowych (PISM) zajął pierwsze miejsce na świecie w kategorii think tanków z budżetem do 5 milionów dolarów. Uznano go także za trzeci najlepszy tego typu ośrodek w Europie Środkowo-Wschodniej. Ponadto instytut zajął siódme miejsce na świecie wśród think tanków z afiliacją rządową. Wyróżniono także współtworzony przez PISM raport Ku wspólnej europejskiej strategii globalnej. Publikacja zajęła  trzecie miejsce w kategorii „Best Policy Study/Report Produced by a Think Tank (2013–2014)” („Najlepsza publikacja/raport o tematyce politologicznej wydana przez think tank”). Ranking jest co roku przygotowywany przez Think Tanks and Civil Societies Program na  Uniwersytecie w Pensylwanii. Powstaje na podstawie nominacji zgłaszanych przez ponad 1950 instytucji analityczno-badawczych, które oceniają 6500 think tanków na całym świecie.

Polski Instytut Spraw Międzynarodowych przeprowadza analizy na potrzeby administracji publicznej, mediów oraz środowisk biznesowych, dlatego też trzonem PISM jest Biuro Badań i Analiz, w którym pracuje ponad trzydziestu analityków. Przygotowują oni analizy, ekspertyzy i studia prognostyczne zarówno na zamówienie organów władzy publicznej, jak i z własnej inicjatywy. Prowadzą interdyscyplinarne i porównawcze badania naukowe z zakresu polskiej polityki zagranicznej, integracji europejskiej, stosunków transatlantyckich, bezpieczeństwa międzynarodowego i energetycznego oraz gospodarki światowej. W sferze zainteresowań znajdują się także zagadnienia instytucjonalne związane z kształtowaniem i prowadzeniem polityki zagranicznej oraz metodologia studiów nad polityką zagraniczną i sprawami międzynarodowymi.

PISM organizuje liczne konferencje, dyskusje i seminaria, w których uczestniczą politycy, parlamentarzyści, pracownicy administracji publicznej, a także naukowcy, dziennikarze, studenci oraz przedstawiciele innych ośrodków analitycznych czy organizacji pozarządowych. Wydarzenia PISM przyczyniają się do rozwijania publicznego wymiaru polityki zagranicznej. W działalności informacyjnej PISM regularnie współpracuje z ośrodkami analitycznymi i akademickimi z kraju i zagranicy. Utrzymuje kontakty z instytucjami większości krajów Unii Europejskiej, Stanów Zjednoczonych oraz krajów wschodzących. Ponadto analitycy PISM systematycznie dzielą się swoją wiedzą w opiniotwórczych programach radiowych i telewizyjnych oraz publikują artykuły w prasie krajowej i zagranicznej.

Programy i projekty badawcze edytuj

Europa Środkowa

W ramach programu obejmującego Czechy, Słowację, Węgry oraz kraje Bałkanów Zachodnich i Wschodnich, prowadzone są badania nad ewolucją współpracy politycznej, społecznej i gospodarczej (w tym energetycznej i infrastrukturalnej) krajów regionu w powiązaniu z przemianami w ich polityce wewnętrznej i zagranicznej. Równie istotnym zagadnieniem jest znaczenie geopolityczne Europy Środkowej i jej miejsce w polityce globalnych graczy – Chin, Rosji czy Stanów Zjednoczonych. Do programu należy też analiza potencjału Grupy Wyszehradzkiej (V4) i formatu V4+ jako forów promujących współpracę regionalną, zwiększających wpływ Polski na przyszłość UE oraz wspierających politykę jej rozszerzenia i europejską politykę sąsiedztwa wobec Bałkanów Zachodnich i krajów Partnerstwa Wschodniego.

Europa Wschodnia edytuj

Grupa bada relacje Polski z krajami poradzieckimi, jak również politykę UE wobec Europy Wschodniej i Partnerstwa Wschodniego. Zajmuje się m.in. polityką zagraniczną i wewnętrzną Rosji, Ukrainy, Białorusi. Uwaga analityków skupia się na kwestiach mających istotny wpływ na bezpieczeństwo energetyczne Unii Europejskiej i Polski – działaniach głównych dostawców i państw tranzytowych w handlu nośnikami energii.

Międzynarodowe stosunki gospodarcze i problemy globalne edytuj

Zakres badań grupy obejmuje przede wszystkim najważniejsze procesy zachodzące w gospodarce światowej, ich wpływ na funkcjonowanie instytucji współpracy wielostronnej (m.in. WTO, MFW, G8, G20) oraz międzynarodowych organizacji gospodarczych, a także ewolucję prawa międzynarodowego i instytucji międzynarodowych, rolę systemu Narodów Zjednoczonych i organizacji regionalnych w porządku globalnym. Analizie poddawane są również zagadnienia sektorowe ważne dla szeroko rozumianych stosunków międzynarodowych, jak np.: globalne rokowania klimatyczne, negocjacje handlowe WTO w ramach rundy Doha, reforma międzynarodowego systemu finansowego, polityka rozwojowa. Z coraz baczniejszą uwagą grupa śledzi ewolucję pozycji mocarstw wschodzących, przede wszystkim Chin, Indii i Brazylii, oraz rozwój stosunków tych państw z Polską i Unią Europejską.

Unia Europejska

Grupa monitoruje działalność UE, rozwój instytucjonalny i polityczny w Unii, politykę energetyczną oraz reformy realizowane w czasie kryzysu gospodarczego i finansowego. Analizie poddawana jest także polityka zagraniczna Unii i rozwój Europejskiej Służby Działań Zewnętrznych, jak też unijne programy gospodarcze (strategia lizbońska, Europa 2020).

Bezpieczeństwo europejskie i przemysł obronny

Cele badawcze Projektu obejmują analizę ewolucji zagrożeń dla bezpieczeństwa Europy i jednocześnie polityki bezpieczeństwa krajów europejskich, w tym jej głównych instrumentów: Organizacji Traktatu Północnoatlantyckiego, Wspólnej Polityki Bezpieczeństwa i Obrony UE oraz Organizacji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie. Równocześnie Projekt bada zmiany zachodzące na europejskim rynku uzbrojenia, w wydatkach państw Europy na obronność oraz trendy dotyczące prywatyzacji bezpieczeństwa i obronności.  Szczególnym celem projektu jest wsparcie procesu formułowania i implementacji polityki bezpieczeństwa Rzeczypospolitej Polskiej, we wszystkich jej wymiarach: polityki w NATO, UE i innych organizacjach międzynarodowych, regionalnej i dwustronnej współpracy w dziedzinie bezpieczeństwa i obrony a także polityce przemysłowej wobec sektora obronnego oraz transformacji i modernizacji Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej.

Bliski Wschód i Afryka Północna edytuj

Do najważniejszych zagadnień projektowych należą procesy transformacyjne i demokratyzacyjne w świecie arabskim, ze szczególnym uwzględnieniem Egiptu i Tunezji oraz problem zmian społeczno-politycznych w państwach Zatoki Perskiej. W ramach projektu analizowane są także wyzwania dla bezpieczeństwa wewnętrznego i regionalnego (tj. konflikt izraelsko-palestyński, konflikt w Syrii, konflikty transgraniczne w Afryce Północnej). Zakres badań obejmuje również stosunki bilateralne państw arabskich i Izraela z Polską, jak również stosunki Unii Europejskiej z Bliskim Wschodem i Afryką Północną, w tym relacje w subregionie Morza Śródziemnego oraz politykę innych mocarstw wobec Bliskiego Wschodu.

Energia

Celem  badań w ramach projektu „Energia” jest analiza i wyjaśnianie zależności między energetyką, gospodarką a polityką. Naszą ambicją jest aktywny udział we wspólnej debacie publicznej wraz z administracją, instytucjami pozarządowymi i przedstawicielami sektora. Obecnie badania w ramach projektu koncentrują się nad polityką energetyczną oraz klimatycznej Unii Europejskiej, bezpieczeństwem surowcowym oraz zarządzaniem w polityce energetycznej.

Biblioteka PISM edytuj

Posiada jeden z największych w Polsce (blisko 200 tys. woluminów) specjalistyczny księgozbiór z zakresu spraw międzynarodowych. Zawiera on publikacje na temat stosunków międzynarodowych, polityki zagranicznej, prawa i bezpieczeństwa międzynarodowego, gospodarki światowej, procesów globalizacji, historii dyplomacji, integracji europejskiej i studiów regionalnych. Biblioteka PISM ma status biblioteki depozytowej Organizacji Narodów Zjednoczonych. Zgromadziła największą w Polsce kolekcję serii wydawniczych dokumentów dyplomatycznych opublikowanych w wybranych krajach.

Akademia PISM edytuj

Osobny artykuł: Akademia PISM.

Akademia PISM jest częścią Polskiego Instytutu Spraw Międzynarodowych. Misją Akademii PISM jest rozwój zawodowy pracowników administracji publicznej oraz pracowników sektora prywatnego poprzez udział w szkoleniach, warsztatach oraz kursach z zakresu stosunków międzynarodowych i dyplomacji.

Publikacje edytuj

Analizy PISM publikowane są w formie ekspertyz, rekomendacji i raportów. Do najważniejszych zaliczyć można:

  • Biuletyn PISM
  • PISM Strategic Files
  • PISM Policy Papers
  • Raporty PISM

Wydawane są również książki oraz czasopisma w języku polskim i angielskim: „Polski Przegląd Dyplomatyczny”, „Sprawy Międzynarodowe”, „The Polish Quarterly of International Affairs”, „Rocznik Polskiej Polityki Zagranicznej”, „Yearbook of Polish Foreign Policy”. PISM jest także wydawcą serii Polskie Dokumenty Dyplomatyczne (PDD), w ramach której publikowane są materiały archiwalne ilustrujące historię polskiej polityki zagranicznej w latach 1918–1989.

Kierownictwo edytuj

Dyrektorzy PISM 1947-1993 edytuj

Dyrektorzy PISM po 1996 edytuj

Rada PISM edytuj

Rada PISM stanowi organ doradczy i opiniotwórczy, w skład której wchodzą przedstawiciele świata polityki, nauki i biznesu, wyróżniające się wysokim poziomem wiedzy w zakresie stosunków międzynarodowych i polityki zagranicznej. Członków Rady Instytutu powołuje Minister Spraw Zagranicznych na okres czterech lat. Obecnie członkami Rady są[6][7]:

Finansowanie z budżetu państwa edytuj

Polski Instytut Spraw Międzynarodowych otrzymuje co roku dotację podmiotową w ramach części 45 budżetu państwa – Sprawy Zagraniczne.

W 2018 PISM otrzymał 9,01 mln zł[8]. W ustawie budżetowej na 2019 wysokość dotacji dla Instytutu zaplanowano w wysokości 12,58 mln zł[9].

Siedziba edytuj

Mieściła się w al. I Armii WP 11 (1948-1949)[10], obecnie przy ul. Wareckiej 1a.

Przypisy edytuj

  1. ↑ a b Sprawozdanie dyrektora Polskiego Instytutu Spraw Międzynarodowych z realizacji planu działań PISM w 2016 r.. pism.pl/pl. [dostęp 2017-08-07]. (pol. • ang.).
  2. ↑ Ustawa z dnia 3 czerwca 1947 r. o utworzeniu Polskiego Instytutu Spraw Międzynarodowych (Dz.U. z 1947 r. nr 43, poz. 227)
  3. ↑ Jednolity tekst ustawy o Polskim Instytucie Spraw Międzynarodowych (Dz.U. z 2020 r. poz. 720)
  4. ↑ Grzegorz Sołtysiak, Historia Polskiego Instytutu Spraw Międzynarodowych w latach 1947-1993 – pierwsze przybliżenie, „Polski Przegląd Dyplomatyczny”, 2008 nr 2, s. 93-124.
  5. ↑ Rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 30 września 2004 r. w sprawie nadania statutu Polskiemu Instytutowi Spraw Międzynarodowych (Dz.U. z 2023 r. poz. 936)
  6. ↑ Członkowie Rady PISM. pism.pl. [dostęp 2024-03-17].
  7. ↑ Rada Polskiego Instytutu Spraw Międzynarodowych. www.pism.pl. [dostęp 2018-05-31]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-03-22)].
  8. ↑ Sprawozdanie z wykonania budżetu państwa za okres od 1 stycznia do 31 grudnia 2018 r. (druk nr 3490). [w:] Sejm Rzeczypospolitej Polskiej [on-line]. sejm.gov.pl, 30 maja 2019. s. 2/81. [dostęp 2019-12-16].
  9. ↑ Ustawa budżetowa na rok 2019 z dnia 16 stycznia 2019 r.. [w:] Dz. U. poz. 198 [on-line]. isap.sejm.gov.pl, 1 lutego 2019. s. 60. [dostęp 2019-12-16].
  10. ↑ Spis Telefonów Warszawskiego Okręgu Poczt i Telegrafów na rok 1948/49

Bibliografia edytuj

Linki zewnętrzne edytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Polski_Instytut_Spraw_Międzynarodowych&oldid=73501579”