Porohy Dniepru
Porohy Dniepru (ukr. пороги) – poprzeczne skalne progi rzeczne, zbudowane z wychodni granitów i gnejsów krystalicznej tarczy ukraińskiej, przegradzające koryto Dniepru pomiędzy miastami Dniepr i Zaporoże (a dokładniej pomiędzy Łocmańską Kamianką a Kiczkasem) na odcinku około 70 km.
 Porohy Dniepru, 1920 | |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowości | |
| Rodzaj obiektu | |
Położenie na mapie Ukrainy  | |
 48°11′00″N 35°11′20″E/48,183333 35,188889
| |
Wyróżniano ponad 30 progów rzecznych, największe to:
- Kudak (Kudacki – koło zamku Kudak)
- Jacki
- Suriky (Surski)
- Łuchań (Łochański, w XVII wieku Łahanny lub Chański)
- Strzelczy (z wyspą Strzelczą)
- Dzwoniec (Zwoniecki)
- Kniahiniński
- Techniński
- Nienasytec (Rewucznyj, Did)[1]
- Woronowa Zapora
- Wołnickij (Wolniow)
- Budyło (Budziłowski)
- Tawalszański
- Łyszny
- Wilnyj (Wolny)
Oprócz tego koryto Dniepru przegradzało 7 tzw. zabor. Zabory były również grzędami skalnymi, jednak odróżniały się od porohów tym, że nie przegradzały całkowicie koryta rzeki, pozostawiając szerokie kanały, i nie utrudniały żeglugi. Zabory te to: Monastyrska, Striłecka, Tjahińska, Woroniacza, Krywa, Skubowa.
Wszystkie porohy i zabory zostały zalane w 1932 roku przez Zbiornik Dnieprzański Dnieprowskiej Elektrowni Wodnej.
Od nazwy porohów pochodzi historyczna i geograficzna nazwa Zaporoże, czyli kraj „za porohami”.
![Mapa z 1772 r.[a]](/wiki/Plik:%D0%94%D0%BD%D1%96%D0%BF%D1%80%D0%BE%D0%B2%D1%81%D1%8C%D0%BA%D0%B5_%D0%9D%D0%B0%D0%B4%D0%BF%D0%BE%D1%80%D0%BE%D0%B6%D0%B6%D1%8F_%D0%B7_%D0%B0%D1%82%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%83_%D0%97%D0%B0%D0%BD%D0%BE%D0%BD%D1%96_1772.jpg){kind=small}
![Mapa z 1895 r.[b]](/wiki/Plik:Dnepr-porohy.jpeg){kind=small}
.gif)
Uwagi edytuj
- ↑ Widoczne w górnej części mapy nazwy: „R. Samara” to rzeka Samara, ufortyfikowane miasta „Stara Samara” i „Samara Bogoroditza” to natomiast odpowiednio Stara Samara (Стара Самара) i Forteca Bogorodzicka (Богородицька фортеця); ujście rzeki Samary do Dniepru oraz obie fortece znajdują się w obrębie dzisiejszego miasta Dniepr. Natomiast widoczne w dolnej części mapy nazwy „Chortyca” i „Chortyckoy ostr.” związane są z dnieprzańską wyspą Chortyca znajdującą się obok miasta Zaporoże.
- ↑ Widoczne na mapie nazwy miast: Jekaterynosław (u góry) i Aleksandrowsk (na dole) to odpowiednio miasto Dniepr i miasto Zaporoże.
Przypisy edytuj
- ↑ Nienasyciec, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. VII: Netrebka – Perepiat, Warszawa 1886, s. 101.
Linki zewnętrzne edytuj
- Dniepr, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. II: Derenek – Gżack, Warszawa 1881, s. 45.