Wikipedia

Porozumienie niszczyciele za bazy

Porozumienie „niszczyciele za bazy” (ang. Destroyers for Bases Agreement) – porozumienie zawarte 2 września 1940 roku pomiędzy Stanami Zjednoczonymi i Wielką Brytanią, na mocy którego Amerykanie przekazali Brytyjczykom 50 niszczycieli w zamian za 99-letnią dzierżawę gruntów pod budowę baz wojskowych i lotnisk na terenie brytyjskich posiadłości w rejonie Karaibów, na Bermudach i Nowej Fundlandii.

Wydzierżawione niszczyciele typu Clemson wpływają do brytyjskiego portu, październik 1940

Porozumienie edytuj

 
Jeden z 50 niszczycieli: HMS „Roxborough”, czyli eks-USS „Foote” (1943)

Wielka Brytania, która w 1940 roku stanęła w obliczu klęsk we Francji i Norwegii oraz bitwy o Atlantyk, pilnie potrzebowała uzupełnić swoją flotę o nowe okręty wojenne. 15 maja Winston Churchill zwrócił się do amerykańskiego rządu z prośbą o wydzierżawienie na potrzeby Royal Navy 40-50 niszczycieli do czasu, gdy brytyjskie stocznie wybudują nowe jednostki. Franklin Delano Roosevelt, który był związany uchwalonymi przez Kongres Ustawami o Neutralności (Neutrality Acts), odmówił. Jednak gdy w lipcu został wybrany na trzecią kadencję, a nad Wielką Brytanią zawisło widmo niemieckiej inwazji, amerykański prezydent zdecydował się na obejście prawa i upoważnił sekretarza stanu Cordella Hulla do podjęcia negocjacji z Brytyjczykami reprezentowanymi przez ambasadora markiza Lothian. Zakończyły się one 2 września, gdy Hull i Lothian wymienili się listami, na podstawie których brytyjski rząd wyraził zgodę na zwolnione z czynszów i innych opłat wydzierżawienie Stanom Zjednoczonym na okres 99 lat terenów pod „natychmiastowe wybudowanie i użytkowanie” baz morskich oraz lotnisk w 8 lokalizacjach:

 
Była amerykańska baza sił powietrznych w Stephenville na Nowej Fundlandii (1941-1966)

W zamian rząd amerykański zobowiązał się „niezwłocznie przekazać” 50 niszczycieli o wyporności 1200 t. Były to już stosunkowo przestarzałe niszczyciele typów Caldwell, Wickes i Clemson (w brytyjskiej nomenklaturze zbiorczo nazwane niszczycielami typu Town). 7 znalazło się na wyposażeniu Royal Canadian Navy, reszta została przejęta przez Royal Navy.

Dokładna lokalizacja baz oraz szczegółowe warunki ich dzierżawy zostały ostatecznie ustalone dopiero w marcu 1941 roku. Porozumienie przyczyniło się do zacieśnienia współpracy między Wielką Brytanią i USA. Jego zawarcie z pogwałceniem Ustaw o Neutralności było wyraźnym przejawem dążenia Roosevelta do zerwania z polityką izolacjonizmu. Treść Ustaw o Neutralności została okrojona nowelizacją z marca 1941 roku (związaną z rozpoczęciem programu Lend-Lease), a w listopadzie tego samego roku zostały one uchylone. W grudniu Stany Zjednoczone przystąpiły do wojny.

Lista niszczycieli edytuj

No Nazwa Typ Historia służby
01 USS „Craven” (DD-70) Caldwell Przekazany Wielkiej Brytanii. Przemianowany na HMS „Lewes”. Samozatopiony w pobliżu Sydney 12 października 1945
02 USS „Conner” (DD-72) Caldwell Przekazany Wielkiej Brytanii. Przemianowany na HMS „Leeds”. Złomowany w 1947
03 USS „Stockton” (DD-73) Caldwell Przekazany Wielkiej Brytanii. Przemianowany na HMS „Ludlow”. Zatopiony jako okręt-cel w 1945
04 USS „Wickes” (DD-75) Wickes Przekazany Wielkiej Brytanii. Przemianowany na HMS „Montgomery”. Złomowany w 1945
05 USS „Philip” (DD-76) Wickes Przekazany Wielkiej Brytanii. Przemianowany na HMS „Lancaster”. Złomowany w 1947
06 USS „Evans” (DD-78) Wickes Przekazany Wielkiej Brytanii. Przemianowany na HMS „Mansfield”. Złomowany w 1945
07 USS „Sigourney” (DD-81) Wickes Przekazany Wielkiej Brytanii. Przemianowany na HMS „Newport”. Złomowany w 1947
08 USS „Robinson” (DD-88) Wickes Przekazany Wielkiej Brytanii. Przemianowany na HMS „Newmarket”. Złomowany w 1945
09 USS „Ringgold” (DD-89) Wickes Przekazany Wielkiej Brytanii. Przemianowany na HMS „Newark”. Złomowany w 1947
10 USS „Fairfax” (DD-93) Wickes Przekazany Wielkiej Brytanii. Przemianowany na HMS „Richmond”. Przekazany ZSRR w 1944. Złomowany w 1949
11 USS „Williams” (DD-108) Wickes Przekazany Kanadzie. Przemianowany na HMCS „St. Clair”.
12 USS „Twiggs” (DD-127) Wickes Przekazany Wielkiej Brytanii. Przemianowany na HMS „Leamington”. Przekazany ZSRR w 1944. Złomowany w 1951
13 USS „Buchanan” (DD-131) Wickes Przekazany Wielkiej Brytanii. Przemianowany na HMS "Campbeltown". Użyty w rajdzie na Saint-Nazaire 28 marca 1942
14 USS „Aaron Ward” (DD-132) Wickes Przekazany Wielkiej Brytanii. Przemianowany na HMS „Castleton”. Złomowany w 1947
15 USS „Hale” (DD-133) Wickes Przekazany Wielkiej Brytanii. Przemianowany na HMS „Caldwell”. Złomowany w 1944
16 USS „Crowninshield” (DD-134) Wickes Przekazany Wielkiej Brytanii. Przemianowany na HMS „Chelsea”. Przekazany ZSRR w 1944. Złomowany w 1949
17 USS „Tillman” (DD-135) Wickes Przekazany Wielkiej Brytanii. Przemianowany na HMS „Wells”. Złomowany w 1945
18 USS „Claxton” (DD-140) Wickes Przekazany Wielkiej Brytanii. Przemianowany na HMS „Salisbury”. Złomowany w 1944
19 USS „Yarnall” (DD-143) Wickes Przekazany Wielkiej Brytanii. Przemianowany na HMS „Lincoln”. Przekazany Kanadzie w 1942. Przemianowany na HMCS „Lincoln”. Przekazany ZSRR w 1944. Złomowany w 1952.
20 USS „Thatcher” (DD-162) Wickes Przekazany Kanadzie. Przemianowany na HMCS „Niagara”. Rozebrany w 1946
21 USS „Cowell” (DD-167) Wickes Przekazany Wielkiej Brytanii. Przemianowany na HMS „Brighton”. Przekazany ZSRR w 1944. Zwrócony Wielkiej Brytanii w 1949 i złomowany.
22 USS „Maddox” (DD-168) Wickes Przekazany Wielkiej Brytanii. Przemianowany na HMS „Georgetown”. Przekazany ZSRR w 1944. Złomowany w 1949
23 USS „Foote” (DD-169) Wickes Przekazany Wielkiej Brytanii. Przemianowany na HMS „Roxborough”. Przekazany ZSRR w 1944. Zwrócony Wielkiej Brytanii w 1949 i złomowany w 1952
24 USS „Kalk” (DD-170) Wickes Przekazany Kanadzie. Przemianowany na HMCS „Hamilton”. Złomowany w 1945
25 USS „Mackenzie” (DD-175) Wickes Przekazany Kanadzie. Przemianowany na HMCS „Annapolis”. Złomowany w 1945
26 USS „Hopewell” (DD-181) Wickes Przekazany Wielkiej Brytanii. Przemianowany na HMS "Bath". Zatopiony 19 sierpnia 1941 przez niemiecki okręt podwodny U-204
27 USS „Thomas” (DD-182) Wickes Przekazany Wielkiej Brytanii. Przemianowany na HMS „St. Albans”. Przekazany ZSRR w 1944. Złomowany w 1949
28 USS „Haraden” (DD-183) Wickes Przekazany Wielkiej Brytanii. Przemianowany na HMS „Columbia”. Przekazany Kanadzie. Przemianowany na HMCS „Columbia”. Złomowany w 1945
29 USS „Abbot” (DD-184) Wickes Przekazany Wielkiej Brytanii. Przemianowany na HMS „Charlestown”. Złomowany w 1947
30 USS „Doran” (DD-185) Wickes Przekazany Wielkiej Brytanii. Przemianowany na HMS „St. Marys”. Złomowany w 1945
31 USS „Satterlee” (DD-190) Clemson Przekazany Wielkiej Brytanii. Przemianowany na HMS "Belmont". Zatopiony 31 stycznia 1945 przez niemiecki okręt podwodny U-82
32 USS „Mason” (DD-191) Clemson Przekazany Wielkiej Brytanii. Przemianowany na HMS "Broadwater". Zatopiony 18 października 1941 przez niemiecki okręt podwodny U-101
33 USS „Abel P Upshur” (DD-193) Clemson Przekazany Wielkiej Brytanii. Przemianowany na HMS „Clare”. Złomowany w 1945
34 USS „Hunt” (DD-194) Clemson Przekazany Wielkiej Brytanii. Przemianowany na HMS „Broadway”. Złomowany w 1947
35 USS „Welborn C Wood” (DD-195) Clemson Przekazany Wielkiej Brytanii. Przemianowany na HMS „Chesterfield”. Złomowany w 1947
36 USS „Branch” (DD-197) Clemson Przekazany Wielkiej Brytanii. Przemianowany na HMS "Beverley". Zatopiony 11 kwietnia 1941 przez niemiecki okręt podwodny U-188
37 USS „Herndon” (DD-198) Clemson Przekazany Wielkiej Brytanii. Przemianowany na HMS „Churchill”. Przekazany ZSRR w 1944. Zatopiony 16 stycznia 1945 w niewyjasnionych okolicznościach
38 USS „McCook” (DD-252) Clemson Przekazany Kanadzie. Przemianowany na HMCS „St. Croix”. Zatopiony 20 września 1943 przez niemiecki okręt podwodny U-305
39 USS „McCalla” (DD-253) Clemson Przekazany Wielkiej Brytanii. Przemianowany na HMS „Stanley”. Zatopiony 18 grudnia 1941 przez niemiecki okręt podwodny U-574
40 USS „Rodgers” (DD-254) Clemson Przekazany Wielkiej Brytanii. Przemianowany na HMS „Sherwood”. Zatopiony jako okręt-cel w 1945
41 USS „Bancroft” (DD-256) Clemson Przekazany Kanadzie. Przemianowany na HMCS „St. Francis”.
42 USS „Welles” (DD-257) Clemson Przekazany Wielkiej Brytanii. Przemianowany na HMS „Cameron”. Bardzo ciężko uszkodzony w bombardowaniu powietrznym w Portsmouth 5 grudnia 1940
43 USS „Aulick” (DD-258) Clemson Przekazany Wielkiej Brytanii. Przemianowany na HMS „Burnham”. Złomowany w 1947
44 USS „Laub” (DD-263) Clemson Przekazany Wielkiej Brytanii. Przemianowany na HMS „Burwell”. Złomowany w 1947
45 USS „McLanahan” (DD-264) Clemson Przekazany Wielkiej Brytanii. Przemianowany na HMS „Bradford”. Złomowany w 1946
46 USS „Edwards” (DD-265) Clemson Przekazany Wielkiej Brytanii. Przemianowany na HMS „Buxton”. Przekazany Kanadzie w 1943. Przemianowany na HMCS „Buxton”. Złomowany w 1946
47 USS „Shubrick” (DD-268) Clemson Przekazany Wielkiej Brytanii. Przemianowany na HMS „Ripley”. Złomowany w 1945
48 USS „Bailey” (DD-269) Clemson Przekazany Wielkiej Brytanii. Przemianowany na HMS „Reading”. Złomowany w 1945
49 USS „Swasey” (DD-273) Clemson Przekazany Wielkiej Brytanii. Przemianowany na HMS „Rockingham”. Wszedł na minę 27 września 1944 i zatonął podczas holowania
50 USS „Meade” (DD-274) Clemson Przekazany Wielkiej Brytanii. Przemianowany na HMS „Ramsey”. Złomowany w 1947

Zobacz też edytuj

Bibliografia edytuj

  • Ian C.B. Dear (red.): The Oxford Companion to the Second World War. Oxford – New York: Oxford University Press, 1995, s. 297–298. ISBN 978-0192141682.

Linki zewnętrzne edytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Porozumienie_niszczyciele_za_bazy&oldid=68121105”