Wikipedia

Prakolczatka papuaska

gatunek ssaka

Prakolczatka papuaska[7] (Zaglossus bartoni) – gatunek ssaka z rodziny kolczatkowatych (Tachyglossidae).

Prakolczatka papuaska
Zaglossus bartoni
(O. Thomas, 1907)[1]
Ilustracja
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ssaki

Podgromada

prassaki

Rząd

stekowce

Rodzina

kolczatkowate

Rodzaj

prakolczatka

Gatunek

prakolczatka papuaska

Synonimy
  • Acanthoglossus Bruijnii Bartoni O. Thomas, 1907[1]
  • Zaglossus bubuensis Laurie, 1952[2]
Podgatunki
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[6]

Zasięg występowania
Mapa występowania
Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons

Taksonomia edytuj

Gatunek po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał w 1907 roku angielski zoolog Oldfield Thomas jako podgatunek prakolczatki nowogwinejskiej i nadając mu nazwę Acanthoglossus Bruijnii Bartoni[1]. Miejsce typowe to Mount Victoria, na wysokości 8000 ft (2438,4 m), w Albert Edward Range, w Papui-Nowej Gwinei[8][9]. Holotyp to dorosła samica o sygn. BMNH 7.7.17.5, przechowywana w Muzeum Historii Naturalnej w Londynie, pochodząca z kolekcji Francisa Bartona[10].

Wydaje się, że niepublikowane analizy oparte o dane genetyczne przeprowadzone przez Kristofera Helgena pokazują inny wzór filogeograficzny niż ten, który jest obecnie zdefiniowany[9]. W 2005 roku w górach Foja odkryto nową populację, której nie można jednoznacznie przypisać żadnemu istniejącemu podgatunkowi[11]. Autorzy Illustrated Checklist of the Mammals of the World rozpoznają cztery podgatunki[9] jednak są one bardzo charakterystyczne pod względem wielkości i proporcji czaszki i mogą stanowić odrębne gatunki[6][8][9]. Podstawowe dane taksonomiczne podgatunków (oprócz nominatywnego) przedstawia poniższa tabelka:

Podgatunek Oryginalna nazwa Autor i rok opisu Miejsce typowe Holotyp
Z. b. clunius Zaglossus bartoni clunius O. Thomas & W. Rothschild, 1922 góry Rawlinson, półwysep Huon Peninsula, Nowa Gwinea[12]. Skóra i czaszka dorosłej samicy (sygn. BMNH 28.10.1.33, Muzeum Historii Naturalnej w Londynie)[12].
Z. b. diamondi Zaglossus bartoni diamondi Flannery & Groves, 1998 Obszar Jezior Paniai, na wysokości około 4500 ft (1372 m), prowincja Papua, Indonezja[13]. Skóra z czaszką w środku samicy (sygn. AM M.7955, Muzeum Australijskie)[13].
Z. b. smeenki Zaglossus bartoni smeenki Zaglossus bartoni smeenki Ujścia rzek Mau i Ugat (9°40′S 149°13′E/-9,666667 149,216667), 12 mi (19 km) na południowy zachód od Marua Point, zatoka Collingwood, prowincja Milne Bay, Papua-Nowej Gwinea[14]. Skóra i szkielet dorosłego samca (sygn. AM M.9682,Muzeum Australijskie)[14].

Etymologia edytuj

  • Zaglossus: gr. ζα- za- „bardzo”; γλωσσα glōssa „język”[15].
  • bartoni: kpt. Francis Rickman Barton (1865–1947), oficer British Army, administrator kolonialny w Nowej Gwinei, którego głównymi zainteresowaniami były botanika, antropologia i wczesna pionierska fotografia[16].
  • clunius: etymologia niejasna; autorzy opisu nie wyjaśnili pochodzenia epitetu gatunkowego[3].
  • diamondi: prof. Jared Mason Diamond (ur. 1937), amerykański biolog, biochemik, ekolog, historyk[4].
  • smeenki: Chris Smeenk, holenderski teriolog[5].

Zasięg występowania edytuj

Prakolczatka papuaska zamieszkuje teren Nowej Gwinei na wysokościach od 2000 do 3000 metrów nad poziomem morza.

Zasięg występowania w zależności od podgatunku[11][9]:

  • Z. bartoni bartoni – Góry Centralne w Papui-Nowej Gwinei między obszarem Efogi (147°42′ E) a okolicą Wau (146°44′ E) włącznie z Wharton Range i obszar Wau-Bulolo, na wysokości pomiędzy 2000 m a 3200 m n.p.m. Populacja tymczasowo określana jako ten takson występuje na nizinach południowej części prowincji Chimbu, na wysokości ok. 600 m n.p.m.
  • Z. bartoni clunius – ograniczony do gór półwyspu Huon w północno-wschodniej Papui Nowej Gwinei.
  • Z. bartoni diamondi – Góry Centralne w Papui-Nowej Gwinei od jezior Paniai po Kratke w Eastern Highlands.
  • Z. bartoni smeenki – ograniczony do Maneau Range aż do Collingwood Bay we wschodniej Papui-Nowej Gwinei.

Niedawno odkrytej populacji z gór Foja nie można przypisać do żadnego z ww. podgatunków.

Morfologia edytuj

Odróżnia się od innych przedstawicieli rodzaju liczbą pazurów, w tylnej nodze ma ich cztery, a w przedniej pięć. Długość ciała samic 51,5–63,7 cm, samców 48–55 cm; masa ciała samic 4,3–9 kg, samców 4,2–6,5 kg[11][17] – jest największym stekowcem. Porusza się wolno. W razie niebezpieczeństwa broni się kolcami.

Przypisy edytuj

  1. ↑ a b c d O. Thomas. On the occurrence of Acanthoglossus in British New Guinea. „The Annals and Magazine of Natural History”. Seventh series. 20, s. 294, 1907. (ang.). 
  2. ↑ E.M.O. Laurie. Mammals collected by Mr. Shaw Mayer in New Guinea, 1932–1949. „Published in Bulletin British Museum (Natural History)”. Zoology. 1 (10), s. 273, 1952. (ang.). 
  3. ↑ a b O. Thomas & W. Rothschild. On a new subspecies of Zaglossus,with remarks on other species of the genus. „The Annals and Magazine of Natural History”. Ninth series. 10, s. 129, 1922. (ang.). 
  4. ↑ a b Flannery i Groves 1998 ↓, s. 385.
  5. ↑ a b Flannery i Groves 1998 ↓, s. 383.
  6. ↑ a b T. Leary i inni, Zaglossus bartoni, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2020, wersja 2020-2 [dostęp 2020-07-12] (ang.).
  7. ↑ W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 1. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
  8. ↑ a b D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Zaglossus bartoni. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2023-07-13].
  9. ↑ a b c d e C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 42. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
  10. ↑ Zijlstra ↓, s. N#2818.
  11. ↑ a b c S. Nicol: Family Tachyglossidae (Echidnas). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 5: Monotremes and Marsupials. Barcelona: Lynx Edicions, 2015, s. 55. ISBN 978-84-96553-99-6. (ang.).
  12. ↑ a b Zijlstra ↓, s. N#2820.
  13. ↑ a b Parnaby, Ingleby i Divljan 2017 ↓, s. 299–300.
  14. ↑ a b Parnaby, Ingleby i Divljan 2017 ↓, s. 300.
  15. ↑ T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 713, 1904. (ang.). 
  16. ↑ B. Beolens, M. Watkins & M. Grayson: The Eponym Dictionary of Mammals. Baltimore: The Johns Hopkins University Press, 2009, s. 30. ISBN 978-0-8018-9304-9. (ang.).
  17. ↑ Lynx Nature Books (A. Monadjem (przedmowa) & C.J. Burgin (wstęp)): All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 30. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).

Bibliografia edytuj

  • T.F. Flannery & C.P. Groves. A revision of the genus Zaglossus (Monotremata, Tachyglossidae), with description of new species and subspecies. „Mammalia”. 62 (3), s. 367-396, 1998. DOI: 10.1515/mamm.1998.62.3.367. (ang.). 
  • H.E. Parnaby, S. Ingleby & A. Divljan. Type specimens of non-fossil mammals in the Australian Museum, Sydney. „Records of the Australian Museum”. 69 (5), s. 277–420, 2017. (ang.). 
  • T. Leary i inni, Zaglossus bartoni, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2020, wersja 2020-2 [dostęp 2020-07-12] (ang.).
  • J.S. Zijlstra, Home [online], Hesperomys project [dostęp 2023-07-13] (ang.).
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Prakolczatka_papuaska&oldid=72179362”