Przydaczniowate
Przydaczniowate – takson w obrębie rzędu Veneroida, obejmujący największe ze współcześnie żyjących małży, wykorzystujący fotosyntezę symbiontów. Tradycyjnie klasyfikowane są w randze rodziny Tridacnidae, ale według niektórych badaczy takson ten powinien być włączony do sercówkowatych (Cardiidae) jako podrodzina Tridacninae. Rodzajem typowym przydaczniowatych jest Tridacna. W zapisie kopalnym są znane z warstw środkowego eocenu. W pliocenie i plejstocenie występowały już wszystkie współcześnie żyjące gatunki[2]. Wykorzystuje się je gospodarczo na dużą skalę, przez co ich populacje są narażone na wyginięcie.
| Tridacnidae[1] | |
| Lamarck, 1819 | |
.jpg) Hippopus hippopus & Tridacna maxima. | |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Gromada | |
| Podgromada | |
| Rząd | |
| Rodzina |
przydaczniowate |
Występowanie edytuj
Zasiedlają płytkie wody na rafach koralowych w tropikalnej strefie Oceanu Indyjskiego, Morza Czerwonego (po Zatokę Akaba, która stanowi północno-zachodnią granicę zasięgu) i Pacyfiku, po jego południowo-wschodnie granice. W całym zasięgu występowania są szeroko rozprzestrzenione. Wraz z koralowcami stanowią najbardziej charakterystyczną faunę raf[3]. Większość gatunków występuje sympatrycznie.
Budowa edytuj
Rodzina charakteryzuje się wyjątkowymi rozmiarami swoich przedstawicieli, zwłaszcza Tridacna gigas i Tridacna derasa. Pierwszy z nich – przydacznia olbrzymia – jest największym ze współczesnych małży, dorasta do 1,5 metra długości. Masa jej ciała może osiągać 320 kg[4].
Skorupy muszli przydaczniowatych pokryte są promienistymi, grubymi żebrami nadającymi ich krawędziom falisty zarys, przy czym krawędzie obydwu skorup zachodzą na siebie w taki sposób, że otwór rozchylonej muszli tworzy zygzakowatą szczelinę[5]. Płaszcz jest silnie rozrośnięty, w górnej powierzchni zaopatrzony w tysiące fotoreceptorów[6]. Intensywnie ubarwiona powierzchnia jest nieustannie wystawiana na działanie silnego światła słonecznego[3].
Biologia edytuj
Larwy są planktoniczne, z czasem osiadają na dnie. Po przeobrażeniu młode osobniki przytwierdzają się bisiorem do twardego podłoża. W miarę wzrostu tracą połączenie z podłożem i leżą swobodnie na piaszczystym dnie odwrócone stroną brzuszną ku górze[6], lecz nie przemieszczają się.
Przydaczniowate żywią się planktonem odfiltrowanym z wody, jednak znaczną część substancji odżywczych dostarczają im symbiotyczne zooksantelle bytujące na skraju ich płaszcza[4]. Te jednokomórkowce zaopatrują swoich gospodarzy w tlen i pokarm[6][3].
Znaczenie gospodarcze edytuj
Przydaczniowate są jadalne. Poławia się je komercyjnie w celach konsumpcyjnych, dla potrzeb przemysłu zdobniczego oraz do akwariów morskich. Są też hodowane w akwakulturach. Perły wytwarzane przez przydaczniowate, pomimo dużych rozmiarów, nie mają wartości handlowej[5]. Obecność przydaczni jest wykorzystywana lokalnie jako atrakcja w turystyce związanej z nurkowaniem.
Rosnące zainteresowanie tymi małżami doprowadziło do przełowienia i załamania populacji w niektórych regionach. Wszystkie gatunki objęte są konwencją CITES (załącznik II)[7]. Większość z nich wpisana została do Czerwonej księgi gatunków zagrożonych Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody[8].
Systematyka edytuj
Współcześnie żyjące przydaczniowate klasyfikowane są w 2 rodzajach[9]:
Do taksonów wymarłych należą m.in.[2]:
Tradycyjnie małże te zaliczane są do rodziny Tridacnidae[1][5][6], siostrzanej dla sercówkowatych[3]. Na podstawie analizy kladystycznej muszli i cech anatomicznych w 1992 roku J. A. Schneider[10] wykazał, że przydaczniowate można uznać za takson monofiletyczny, ale w obrębie sercówkowatych. Nadal jednak w wielu publikacjach i biologicznych bazach danych (m.in. IUCN i CITES) przydaczniowate klasyfikowane są w randze rodziny.
Przypisy edytuj
- ↑ a b Tridacnidae, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b Harzhauser et al. Tracing back the origin of the Indo-Pacific mollusc fauna: Basal Tridacninae from the Oligocene and Miocene of the Sultanate of Oman. „Palaeontology”. 51 (1), s. 199–213, 2008. DOI: 10.1111/j.1475-4983.2007.00742.x. (ang.).
- ↑ a b c d C. M. Yonge. Functional morphology and evolution in the Tridacnidae (Mollusca: Bivalvia: Cardiacea). „Records of the Australian Museum”. 33 (17), s. 735–777, 1981. DOI: 10.3853/j.0067-1975.33.1981.196. (ang.).
- ↑ a b Zwierzęta : encyklopedia ilustrowana. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2005, s. 527. ISBN 83-01-14344-4.
- ↑ a b c Bezkręgowce. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1984, seria: Mały słownik zoologiczny. ISBN 83-214-0428-6.
- ↑ a b c d Zoologia : bezkręgowce. T. 1. Red. nauk. Czesław Błaszak. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2009, s. 550. ISBN 978-83-01-16108-8.
- ↑ CITES: Convention on International Trade in Endangered Species of Wild Fauna and Flora, Appendices I, II and III valid from 27 April 2011. 2011. [dostęp 2011-11-13]. (ang.). Załączniki I, II i III w formacie pdf (pl)
- ↑ The IUCN Red List of Threatened Species. [dostęp 2011-11-13]. (ang.).
- ↑ Bouchet, P.; ter Poorten, J.: Tridacninae. World Register of Marine Species, 2011. [dostęp 2011-11-13]. (ang.).
- ↑ J. A. Schneider. Preliminary cladistic analysis of the bivalve family Cardiidae. „American Malacological Bulletin”. 9, s. 145–155, 1992. (ang.).