Puławianie
Puławianie (również frakcja puławska) – jedna z nieformalnych frakcji (opozycyjna wobec „natolińczyków”), rywalizujących o władzę w kierownictwie PZPR w 1956 r.[1]
Nazwa pochodzi od zespołu modernistycznych kamienic przy ul. Puławskiej 24 i 26 w Warszawie, które przetrwały II wojnę światową, zasiedlonych po wojnie głównie przez wysokich funkcjonariuszy partyjnych, w których mieszkali niektórzy ze zwolenników tej frakcji.
Członkowie edytuj
Do najbardziej prominentnych przedstawicieli puławian należeli Roman Zambrowski i Leon Kasman. Orientacja „puławska” skupiała głównie inteligentów, działaczy czynnych w pierwszym dziesięcioleciu Polski Ludowej. Do związanych z „puławianami” zaliczano również działaczy takich jak:
- Jerzy Albrecht,
- Antoni Alster,
- Celina Budzyńska,
- Tadeusz Daniszewski,
- Ostap Dłuski,
- Edward Gierek,
- Romana Granas,
- Piotr Jaroszewicz,
- Helena Jaworska,
- Julian Kole,
- Wincenty Kraśko,
- Stanisław Kuziński,
- Władysław Matwin,
- Jerzy Morawski,
- Marian Naszkowski,
- Roman Nowak,
- Mateusz Oks,
- Józef Olszewski,
- Mieczysław Popiel,
- Jerzy Putrament,
- Mieczysław Rakowski,
- Adam Schaff,
- Artur Starewicz,
- Stefan Staszewski,
- Jerzy Sztachelski,
- Michalina Tatarkówna-Majkowska,
- Roman Werfel,
- Janusz Zarzycki[2],
a także byli PPS-owcy, jak:
- Tadeusz Dietrich,
- Henryk Jabłoński,
- Oskar Lange,
- Lucjan Motyka,
- Adam Rapacki[3],
- Andrzej Werblan[4].
Część z nich było pochodzenia żydowskiego, co natolińczycy wykorzystywali w propagandzie, nazywając puławian „Żydami”. W czasach stalinowskich oprócz stanowisk w partii zajmowali wysokie stanowiska głównie w prasie partyjnej i w instytutach związanych z kierownictwem PZPR.
Przeciwnicy edytuj
Frakcja puławian była opozycyjna wobec frakcji natolińczyków, którzy byli przeciwnikami liberalizacji systemu komunistycznego, głosili instrumentalnie hasła nacjonalistyczne i antysemickie w celu zdobycia władzy w PZPR.
„Puławianie” mieli wcześniej opinię „dogmatyków i stalinowców”[2]. Jednak po śmierci Stalina zaczęli dążyć do liberalizacji systemu komunistycznego. Zmiana ich orientacji była oceniana jako nieszczera i nieprawdziwa, służąca zachowaniu stanowisk i pozycji w państwie[2]. Z czasem za „puławianami” opowiedział się ówczesny I sekretarz KC PZPR Edward Ochab[2].
Po wydarzeniach Poznańskiego Czerwca poparli kandydaturę Władysława Gomułki na I sekretarza KC PZPR.
Walkę między „natolińczykami” a „puławianami” przedstawił Witold Jedlicki w artykule pt. „Chamy i żydy”, opublikowanym w 1962 roku na łamach paryskiej „Kultury”[5]. Jedlicki określał „natolińczyków” jako „chamów”, będących ludźmi uczciwymi, ale pracującymi dla Moskwy. „Puławianie” zaś zostali określeni jako „Żydzi”[6].
Zobacz też edytuj
Przypisy edytuj
- ↑ puławianie, [w:] Encyklopedia PWN [dostęp 2023-01-08].
- ↑ a b c d Jerzy Eisler, Zarys dziejów politycznych Polski 1944-1989, Warszawa: BGW, 1992, s. 61–63, ISBN 83-7066-208-0, OCLC 834077717.
- ↑ Wojciech Roszkowski, Najnowsza historia Polski 1914-1993, Warszawa 1995.
- ↑ Październik i „Mała stabilizacja”. W: Jerzy Eisler: Zarys dziejów politycznych Polski 1944–1989. Warszawa: POW „BGW”, 1992, s. 62. ISBN 83-7066-208-0.
- ↑ Witold Jedlicki, „Chamy i żydy”, „Kultura”, 12/182, 1962, s. 3–41 [dostęp 2023-01-20].
- ↑ Ceranka 2006 ↓, s. 93.
Bibliografia edytuj
- Paweł Ceranka. Historia pewnego artykułu. „Pamięć i Sprawiedliwość”. 2 (10), 2006. Instytut Pamięci Narodowej.