Puchar Gordona Bennetta (balonowy)
Puchar Gordona Bennetta (ang. Gordon Bennett Cup, fr. Coupe Aéronautique Gordon Bennett) – Międzynarodowe Zawody Balonów Wolnych.
 Puchar Gordona Bennetta wręczony po raz pierwszy w 1906 | |
| Dyscyplina | |
|---|---|
| Organizator rozgrywek | |
| Zwycięzcy | |
| Pierwszy zwycięzca |
|
| Obecny zwycięzca |
|
| Najwięcej zwycięstw |
|
| Strona internetowa | |
Historia edytuj
Po raz pierwszy zostały zorganizowane przez Amerykanina, wydawcę, milionera i entuzjastę sportów ekstremalnych Jamesa Gordona Bennetta w 1906 w Paryżu. Z przekazanej przez niego kwoty 50 000 franków szwajcarskich, za 1/4 zakupiono puchar, a 3/4 zostało rozdzielone dla zwycięskich załóg. Aby wystartować w zawodach należało spełniać warunki regulaminu w tym[1]:
- balony o pojemności 2200m³
- używanie jednego gazu nośnego
- zwycięstwo po uzyskaniu najdalszej odległości od miejsca startu do lądowania
- jeżeli dojdzie do wodowania, balon musi być odholowany przez pilotów do brzegu
- w przypadku uzyskania równej odległości liczona będzie prędkość
- zawody są coroczne i minimalna liczba uczestników to trzy
- z jednego państwa można wystawić maksymalnie trzy załogi
- puchar po trzykrotnym zdobyciu przechodzi na własność zwycięzców
- kolejne zawody są organizowane w kraju zwycięzcy
W pierwszych zawodach wzięło udział 16 załóg i 250 000 widzów. Zwycięzcą pierwszych zawodów zorganizowanych w 1906 w Paryżu był Amerykanin Frank Purdy Lahm, który wraz z Henrym Jerseyem przeleciał 641,1 km w czasie 22h i 15 minut, do północno-wschodniego wybrzeża Anglii. W drugich zawodach zwycięstwo odniosła załoga niemiecka. W trzecich zawodach wystartowały już 23 balony w Berlinie. Doszło również do pierwszego niebezpiecznego incydentu jakim było pęknięcie czaszy balonu amerykańskiej załogi „Conqueror”. Dzięki utworzeniu się z rozdartej powłoki spadochronu, kosz opadł na ziemię na tyle powoli, że załoga nie doznała kontuzji. Dodatkowo hiszpański balon „Herera” uległ wypadkowi przez uszkodzenie rozrywacza, a trzy balony musiano wyławiać z Morza Północnego. Zwyciężyła załoga Szwajcarska[2].
W latach 1909–1910 dwukrotnie zwyciężali Amerykanie, w 1911 roku – Niemcy. W 1912 roku w Stuttgarcie ustanowiono rekord zasięgu lotu balonem (pobity w 2005 roku) - francuska załoga przeleciała 2191 km w ciągu 45 godzin i 42 minut docierając w okolice Riazania w Rosji. Po przerwie spowodowanej I wojną światową, zawody były prowadzone corocznie do wybuchu II wojny światowej. Wyjątek stanowił 1931 rok, kiedy zawody w USA się nie odbyły z powodu zbyt małej ilości zawodników. (wysokie koszty podróży). W 1920 roku Belg Demuyter zwyciężył zawody, a w 1921 roku podczas startu jeden z żołnierzy trzymający balon nie puścił liny i został porwany. Pilot balonu zdołał wciągnąć żołnierza na pokład balonu, ale przez dodatkowe obciążenie nie zdołano obronić tytułu. W 1923 roku w Brukseli tragicznie zginęło pięciu pilotów i zniszczone zostały trzy balony: amerykański, hiszpański i szwajcarski. W okresie międzywojennym Puchar Gordona Bennetta zdobywały na własność ekipy trzech państw: pierwszy w roku 1924 – Belgia dzięki sukcesom Ernesta Demuytera, następne dwukrotnie Stany Zjednoczone, a w roku 1935 Polska[2].
W 1939 roku organizatorem kolejnych zawodów miała być Polska, a zaplanowano je na 3 września we Lwowie (protektorat nad nimi objął i ufundował pierwszą nagrodę prezydent RP Ignacy Mościcki)[3][4], lecz wybuch wojny uniemożliwił ich przeprowadzenie. Po wojnie zawody zostały wznowione dopiero w 1983 r. w Paryżu, a zdobywcami pucharu zostali wtedy Polacy: Stefan Makné oraz Ireneusz Cieślak[5].
W roku 2005, podczas zawodów w Albuquerque, belgijska załoga Robert Berben i Benoît Siméons pobiła dotychczasowy rekord, przelatując balonem 3400,39 km do St. Michel de Squatec koło Quebec w Kanadzie.
W 1908 r. szwajcarska załoga Theodor Schaeck i Emil Messner ustanowiła rekord czasu lotu balonem 73 h 1 min. Rekord ten został pobity dopiero w 1995 r. przez załogę niemiecką Wilhelm Eimers i Bernd Landsmann, która uzyskała czas 92:11 h.
Po wojnie dwukrotnie zdobyła puchar na własność ekipa Austrii (w latach 1987 i 1990) oraz Francji (w latach 2003 i 2013). Utarł się zwyczaj, że zdobywca Pucharu fundował następny i zawody były kontynuowane.
Zawodnikiem, który najwięcej razy zdobył Puchar Gordona Bennetta jest Francuz Vincent Leÿs. Udało mu się tego dokonać dziewięć razy. Pierwszy swój Puchar zdobył w 1997 r., a ostatni w roku 2017.
Podczas Międzynarodowych Zawodów Balonów Wolnych ekipa polska sześciokrotnie (w latach: 1933, 1934, 1935, 1938, 1983, 2018) zdobyła Puchar Gordona Bennetta.
Zwycięzcy edytuj
Poniższa tabela przedstawia zwycięzców poszczególnych zawodów wraz z osiągniętymi wynikami[6].
UWAGA: Oznaczenie rekordu długości lotu oraz czasu przelotu zaznaczone jest następująco:
| REKORD |
1906-1939 edytuj
1983-2000 edytuj
| Edycja | Data | Miejsce zawodów | Załoga | Kraj | Balon | Czas lotu [h] | Odległość [km] |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 27 | 1.07.1983 | Paryż (Francja) | Stefan Makné, Ireneusz Cieślak |  Polska
|
SP-BZO Polonez | 36:00 | 690,00 |
| 28 | 13.10.1984 | Zurych (Szwajcaria) | Karl Spenger, Martin Messner |  Szwajcaria
|
HB-BFC Jura | 43:08 | 793,00 |
| 29 | 28.09.1985 | Genewa (Szwajcaria) | Josef Starkbaum, Gert Scholz |  Austria
|
HB-BBL Volksbank | 21:09 | 342,00 |
| 30 | 18.10.1986 | Salzburg (Austria) | Josef Starkbaum, Gert Scholz | Austria
|
HB-BBL Volksbank | 19:11 | 272,43 |
| 31 | 3.10.1987 | Seefeld in Tirol (Austria) | Josef Starkbaum, Gert Scholz | Austria[e]
|
HB-BBL Volksbank | 32:16 | 852,00 |
| 32 | 23.10.1988 | Bregenz (Austria) | Josef Starkbaum, Gert Scholz | Austria
|
OE-PZS Polarstern | 41:09 | 1110,90 |
| 33 | 16.09.1989 | Lech (Austria) | Josef Starkbaum, Gert Scholz | Austria
|
OE-PZS Polarstern | 37:33 | 911,20 |
| 34 | 2.09.1990 | Lech (Austria) | Josef Starkbaum, Gert Scholz | Austria[f]
|
OE-PZS Polarstern | 33:20 | 692,50 |
| 35 | 21.09.1991 | Lech (Austria) | Volker Kuinke, Jürgen Schubert |  Niemcy
|
D-EUREGIO | 44:18 | 1039,40 |
| 36 | 19.09.1992 | Stuttgart (Niemcy) | David Levin, James Herschend |  Stany Zjednoczone
|
D-ASPEN | 45:36 | 964,19 |
| 37 | 4.10.1993 | Albuquerque (Stany Zjednoczone) | Josef Starkbaum, Rainer Röhsler | Austria
|
OE-PZS Polarstern | 59:29 | 1832,00 |
| 38 | 18.09.1994 | Lech (Austria) | Karl Spenger, Christian Stoll | Szwajcaria
|
HB-BZH Stadt Wil | 31:01 | 825,14 |
| 39 | 9.09.1995 | Wil (Szwajcaria) | Wilhelm Eimers, Bernd Landsmann | Niemcy
|
D-OCOL Columbus II | 92:11 | 1628,10 |
| 40 | 28.09.1996 | Warstein (Niemcy) | Wilhelm Eimers, Bernd Landsmann | Niemcy
|
D-OCOL Columbus II | 72:01 | 1286,90 |
| 41 | 7.09.1997 | Warstein (Niemcy) | Vincent Leÿs, Jean François Leÿs |  Francja
|
F-PPSE Le Petit Prince | 45:30 | 1732,50 |
| 42 | 12.09.1998 | Paryż (Francja) | Zawody nie odbyły się z powodu złych warunków meteorologicznych | ||||
| 43 | 1.10.1999 | Albuquerque (Stany Zjednoczone) | Phillipe De Cock, Ronny Van Havare |  Belgia
|
D-OCOX Belgica II | 40:15 | 1666,54 |
| 44 | 9.09.2000 | Saint-Hubert (Belgia) | Wilhelm Eimers, Bernd Landsmann | Niemcy
|
D-OOWE Columbus IV | 70:49 | 795,70 |
od 2001 edytuj
Państwa biorące udział w pucharze edytuj
Poniższa tabela przedstawia państwa, które brały udział w pucharze Gordona Bennetta[6][8][9].
| Lp. | Państwo | Liczba zwycięstw | Liczba zawodów, do których zostali zgłoszeni reprezentanci |
|---|---|---|---|
| 1 | Stany Zjednoczone
|
12 | 63 |
| 2 | Francja
|
11 | 57 |
| 3 | Belgia
|
10 | 39 |
| 4 | Szwajcaria
|
9 | 60 |
| 5 | Niemcy
|
8 | 57 |
| 6 | Austria
|
7 | 42 |
| 7 | Polska
|
6 | 34 |
| 8 |  Wielka Brytania
|
1 | 39 |
| 9 |  Hiszpania
|
– | 18 |
| 10 |  Włochy
|
– | 15 |
| 11 |  Holandia
|
– | 12 |
| 12 |  Australia
|
– | 9 |
| 13 |  Japonia
|
– | 8 |
| 14 |  Szwecja
|
– | 7 |
| 15 |  Wyspy Dziewicze Stanów Zjednoczonych
|
– | 6 |
| 16 |  Rosja
|
– | 6 |
| 17 |  Kanada
|
– | 5 |
| 18 |  Dania
|
– | 3 |
| 19 |  Finlandia
|
– | 3 |
| 20 |  Litwa
|
– | 4 |
| 21 |  Argentyna
|
– | 2 |
| 22 |  Czechy
|
– | 2 |
| 23 | Czechosłowacja
|
– | 1 |
| 24 |  Luksemburg
|
– | 1 |
Wyniki Polaków edytuj
Polska jest reprezentowana w Pucharze Gordona Bennetta od 1932 roku. W tym okresie sześciokrotnie zdobyła puchar.
Galeria trofeów edytuj
-
Puchar Gordona Bennetta z 1906 roku zdobyty na własność przez Belgię w 1924 roku -
![Puchar Gordona Bennetta z 1925 roku zdobyty na własność przez USA w 1928 roku[10]](//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d0/Puchar_gordon_bennett_1925.jpg/74px-Puchar_gordon_bennett_1925.jpg)
Puchar Gordona Bennetta z 1925 roku zdobyty na własność przez USA w 1928 roku[10] -
Franciszek Hynek z Pucharem Gordona Bennetta z 1933 roku zdobyty na własność przez Polskę w 1935 roku. -
![Puchar Gordona Bennetta ufundowany przez „Gazetę Polską”, projektant: Stanisław Szukalski[11]](//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/05/Gordon_Bennett_Cup_%28founded_by_Gazeta_Polska_1936%2C_Stanis%C5%82aw_Szukalski%29.jpg/84px-Gordon_Bennett_Cup_%28founded_by_Gazeta_Polska_1936%2C_Stanis%C5%82aw_Szukalski%29.jpg)
-
Aktualne trofeum Pucharu Gordona Bennetta -
Cztery pierwsze puchary zawodów Gordon Bennetta. Czwarty zdobyty przez Polskę w posiadaniu Aeroklubu Polskiego. Na dole medale wydane z okazji organizacji przez Polskę zawodów w 1934 roku.
![Puchar Gordona Bennetta z 1925 roku zdobyty na własność przez USA w 1928 roku[10]](/wiki/Plik:Puchar_gordon_bennett_1925.jpg)
.jpg)
![Puchar Gordona Bennetta ufundowany przez „Gazetę Polską”, projektant: Stanisław Szukalski[11]](/wiki/Plik:Gordon_Bennett_Cup_(founded_by_Gazeta_Polska_1936,_Stanis%C5%82aw_Szukalski).jpg)
Zobacz też edytuj
Uwagi edytuj
- ↑ Ekipa Belgii zdobyła puchar na własność.
- ↑ Ekipa Stanów Zjednoczonych zdobyła puchar na własność.
- ↑ Ekipa Stanów Zjednoczonych zdobyła po raz drugi puchar na własność.
- ↑ Ekipa Polski zdobyła puchar na własność.
- ↑ Ekipa Austrii zdobyła puchar na własność.
- ↑ Ekipa Austrii zdobyła po raz drugi puchar na własność.
- ↑ Ekipa Francji zdobyła puchar na własność.
- ↑ Ekipa Francji zdobyła po raz drugi puchar na własność.
Przypisy edytuj
- ↑ Jerzy Liwiński, Gordon Bennett okresu międzywojennego, s. 82,, „Lotnictwo”, sierpień 2014, ISSN 1732-5323.
- ↑ a b Jerzy Liwiński, Gordon Bennett okresu międzywojennego, s. 83,, „Lotnictwo”, sierpień 2014, ISSN 1732-5323.
- ↑ Gordon-Bennet 1939. „Gazeta Lwowska”, s. 2, 1939, 24 sierpnia, nr 190.
- ↑ Zawody o Puhar Gordon Bennetta. „Gazeta Lwowska”, s. 4, 1939, 27 sierpnia, nr 193.
- ↑ Balony górą. bialo-czerwona.org. [dostęp 2014-09-01]. (pol.).
- ↑ a b Coupe Gordon Bennett – Results. www.fai.org. [dostęp 2014-08-28]. (ang.).
- ↑ 63rd Coupe Aéronautique Gordon Bennett 2019. legends.gordonbennett.aero. [dostęp 2019-09-24].
- ↑ Resultat final. www.gordonbennett2014.org. [dostęp 2015-09-06]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-04)].
- ↑ results-provisional. www.gordonbennett.aero. [dostęp 2015-09-06].
- ↑ GORDON BENNETT BALLOON TROPHY. www.nationalmuseum.af.mil. [dostęp 2014-08-28]. (ang.).
- ↑ Sport. Puchar Gordon-Benneta. „W Służbie Penitencjarnej”. Nr 12, s. 14, 15 października 1936.
Linki zewnętrzne edytuj
- Gordon Bennett 2011. gordonbennett2011.org. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-10-24)].
- Gordon Bennett 2012
- Gordon Bennett 2013
- Gordon Bennett 2014
- Gordon Bennett 2019
- Międzynarodowa Federacja Lotnicza