Pudliszki
Pudliszki – wieś w Polsce położona w województwie wielkopolskim, w powiecie gostyńskim, w gminie Krobia[4].
| wieś | |
 Pomnik Adama Mickiewicza w Pudliszkach | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2011[2]) |
2356 |
| Strefa numeracyjna |
65 |
| Kod pocztowy |
63-842[3] |
| Tablice rejestracyjne |
PGS |
| SIMC |
0372167 |
Położenie na mapie gminy Krobia  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego  | |
Położenie na mapie powiatu gostyńskiego  | |
 51°46′18″N 16°56′01″E/51,771667 16,933611[1]
| |
Miejscowość położona jest w odległości ok. 3 km na zachód od Krobi. Leży na lewym brzegu Polskiego Rowu (prawego dopływu Baryczy), na Wysoczyźnie Leszczyńskiej.
Historia edytuj
W pobliżu wsi odnaleziono cmentarzysko kultury wczesnołużyckiej z grobami kurhanowymi. W 11 mogiłach odkryto bransolety, sierpy i szpile. Odnaleziono też ślady grodziska z X wieku. W tym okresie osiedlił się tu skandynawski ród Awdańców, potem – ród Lelewitów. W XIII wieku okolica ta stanowiła własność klasztoru cysterek w Łubnicy, a na przełomie XIV i XV wieku rycerz Marcin Pudliszko herbu Habdank otrzymał od polskiego króla za zasługi wojenne ziemię między wsiami Kokoszki i Adamowo – teren obecnych Pudliszek.
Wieś Pudliski położona była w 1581 roku w powiecie kościańskim województwa poznańskiego[5].
Nieliczne późniejsze zapisy, potwierdzające istnienie wsi, odnotowują m.in. sprzedaż wsi Krzysztofowi Gorzeńskiemu przez Andrzeja Gostyńskiego w 1688 roku. W połowie wieku XVIII wieś odziedziczył Andrzej Wilczyński; dzierżawił ją Wojciech Morawski, który potem wykupił ją jako zastaw. W 1783 w Pudliszkach urodził się syn Wojciecha – Franciszek Morawski, późniejszy generał, adiutant Henryka Dąbrowskiego, ambasador i minister wojny. W 1823 roku wieś przeszła na własność Łubieńskich, kiedy najmłodszy syn ministra finansów Feliksa Łubieńskiego, Józef, ożenił się z córką dziedzica Pudliszek, Józefą Morawską.
W okresie Wielkiego Księstwa Poznańskiego (1815–1848) miejscowość należała do wsi większych w ówczesnym pruskim powiecie Kröben (krobskim) w rejencji poznańskiej[6]. Pudliszki należały do okręgu krobskiego tego powiatu i stanowiły siedzibę odrębnego majątku, którego właścicielem był wówczas (1846) Józef Łubieński[6]. Według spisu urzędowego z 1837 roku wieś liczyła 255 mieszkańców, którzy zamieszkiwali 24 dymy (domostwa)[6]. W skład majątku Pudliszki wchodziły także: Karzec (24 domy, 195 osób), Kokoszki (13 domów, 176 osób), Kuczyna (15 domów, 178 osób) oraz Kuczynka (8 domów, 91 osób)[6]. W 1920 roku Stanisław Fenrych założył we wsi przedsiębiorstwo Pudliszki[7].
Na podstawie dekretu PKWN z 31 sierpnia 1944 zostały utworzone miejsca odosobnienia, więzienia i ośrodki pracy przymusowej dla „hitlerowskich zbrodniarzy oraz zdrajców narodu polskiego”. Obóz pracy nr 158 Ministerstwo Bezpieczeństwa Publicznego utworzyło w Pudliszkach[8].
W latach 1975–1998 miejscowość położona była w województwie leszczyńskim.
W miejscowości działało Państwowe Gospodarstwo Rolne Pudliszki[9].
Pałac i park edytuj
W 1823 r. we wsi wybudowano dla Józefa Łubieńskiego klasycystyczny pałac z podpiwniczonym piętrem oraz mieszkalnym poddaszem. U Józefy Łubieńskiej, gościł tu w 1831 Adam Mickiewicz, a także dwukrotnie – w 1842 i 1846 – Cyprian Kamil Norwid. Pałac był później wielokrotnie przebudowywany. Kryty jest czterospadowym dachem, w obu fasadach znajdują się pozorne ryzality, ryzalit w fasadzie frontowej podzielony jest czterema pilastrami według porządku jońskiego i zwieńczony jest trójkątnym frontonem.
Wokół pałacu Łubieńscy urządzili park krajobrazowy (dziś znajdują się tam m.in. pomniki przyrody – dwa platany i wiąz) o powierzchni 4,52 ha z dwoma stawami.
W 1855 zespół pałacowy przeszedł w ręce Webendörferów, w 1888 Hermanna Kennemanna (współtwórcy Hakaty) i rodziny Jouanne, potem Mikulskich, wreszcie Fenrychów.
Sport edytuj
Klub piłkarski Zjednoczeni Pudliszki został założony w 1951 roku[10]. Największy jego sukces to występ w III lidze w sezonie 1982/83 oraz występ w Pucharze Polski w sezonie 1991/92.
Przypisy edytuj
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 112927
- ↑ GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.. [dostęp 2019-12-10].
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 1066 [zarchiwizowane 2022-10-26].
- ↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ Adolf Pawiński, Polska XVI wieku pod względem geograficzno-statystycznym, Wielkopolska t. I, Warszawa 1883, s. 71.
- ↑ a b c d Leon Plater: Opisanie historyczno-statystyczne Wielkiego Ksie̜ztwa Poznańskiego. Lipsk: Księgarnia Zagraniczna (Librairie Étrangère), 1846, s. 231.
- ↑ Historia firmy. pudliszki.pl. [dostęp 2017-08-21].
- ↑ Okupacja w imię sojuszu. Armia sowiecka w Polsce 1944-1956 (fragmenty), „forumemjot”, 9 maja 2012 [dostęp 2018-10-13] [zarchiwizowane z adresu 2018-10-13] (pol.).
- ↑ Stadnina Koni Pępowo Sp. Z o.o. stadnina.kmm.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-08-21)]..
- ↑ Skarb - Zjednoczeni Pudliszki [online], www.90minut.pl [dostęp 2020-01-29] (pol.).
Bibliografia edytuj
- „Dawne budownictwo folwarczne – majątki wielkopolskie – tom I – powiat gostyński”
Linki zewnętrzne edytuj
- Dorota Kołodziejczyk, Przed wiekami, „Nasza Wielkopolska” (25), luty 2001, s. 14, ISSN 1505-6341 [zarchiwizowane z adresu 2003-03-12].
- Historia Pudliszek
- Pudliszki, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. IX: Pożajście – Ruksze, Warszawa 1888, s. 275.