Raki właściwe
Raki właściwe[1] (Eucarida) – nadrząd skorupiaków z gromady pancerzowców i podgromady Eumalacostraca.
| Eucarida | |
| Calman, 1904 | |
 kryl północny z rzędu szczętek | |
.jpg) Gecarcinus quadratus z rzędu dziesięcionogów | |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Podtyp | |
| Gromada | |
| Podgromada | |
| Nadrząd |
raki właściwe |
Opis edytuj
Skorupiaki średnie do wielkich. Głowa i tułów zrośnięte w pokryty karapaksem głowotułów[2]. Karapkas ściśle przylega do segmentów tułowiowych[2][1]. Czułki drugiej pary o dwuczłonowej części nasadowej[1]. Oczy złożone, zwykle osadzone na słupkach[2][1]. Żuwaczki pozbawione żuwek. Występuje jedna lub trzy par szczękonóży albo nie ma ich wcale[2]. Skrzela najczęściej osłonięte są bokami karapaksu[1].
Biologia i ekologia edytuj
Samice nie mają komór lęgowych, ale jaja u wielu gatunków noszone są przez nie pod odwłokiem. Rozwój zwykle z przeobrażeniem, a najczęściej występującą larwą jest żywik[1].
Pancerzowce te zasiedlają wody słone, słodkie, są ziemnowodne, a nawet lądowe. Spotyka się w tej grupie symbionty, komensale oraz pasożyty małży[1].
Systematyka edytuj
Zazwyczaj zalicza się tu trzy rzędy: szczętki, Amphionidacea i dziesięcionogi[3][4][2]. Część autorów uważa taki takson za siostrzany dla torboraków[5][6], dla bazalnych pancerzowców[7][8] lub też dla lasonogów[9]. Analiza Richtera i Scholtza z 2001 wskazuje natomiast, że Eucarida są parafiletyczne bez torboraków[10]. Z kolei inne badania wskazują na polifiletyzm Eucarida – według nich szczętki są najbliżej spokrewnione z lasonogami[11] lub z hoplitowcami[12], a dziesięcionogi zajmują pozycję bazalną względem torboraków[11][12].
Przypisy edytuj
- ↑ a b c d e f g Czesław Jura: Bezkręgowce : podstawy morfologii funkcjonalnej, systematyki i filogenezy. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2005, s. 474.
- ↑ a b c d e Nadrząd: Eucarida. W: Michał Grabowski: Zoologia: Stawonogi. T. 2, cz. 1. Szczękoczułkopodobne, skorupiaki. Czesław Błaszak (red. nauk.). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2011, s. 328-344. ISBN 978-83-01-16568-0.
- ↑ Shane T. Ahyong i inni, Subphylum Crustacea Brünnich, 1772 Linnaeus, 1758, „Zootaxa”, 3148, 2011 (Animal biodiversity: An outline of higher-level classification and survey of taxonomic richness), s. 165–191 [dostęp 2016-03-31].
- ↑ Eucarida. [w:] World Register of Marine Species [on-line]. [dostęp 2016-03-31].
- ↑ R. Siewing: Phylogeny and Evolution of Crustacea. W: Studies in malacostracan morphology: results and problems. Cambridge, Massachusetts: Museum of Comparative Zoology, 1963, s. 85–103, seria: H. B. Whittington, W. D. Rolfe.
- ↑ Frederick Schram: Crustacea. Oxford University Press, 1986. ISBN 0-19-503742-1.
- ↑ M. A. Wills: A phylogeny of recent and fossil Crustacea derived from morphological characters. W: Arthropod Relationships. Volume 55 of Systematics Association Series. Richard A. Fortey & Richard H. Thomas (red.). Springer, 1998, s. 189–210. ISBN 978-0-412-75420-3.
- ↑ Trisha Spears, Ronald W. DeBry, Lawrence G. Abele, Katarzyna Chodyla. Peracarid monophyly and interordinal phylogeny inferred from nuclear small-subunit ribosomal DNA sequences (Crustacea: Malacostraca: Peracarida). „Proceedings of the Biological Society of Washington”. 118 (1), s. 117–157, 2005.
- ↑ L. Watling: Towards understanding the relationship of the peracaridan orders: the necessity of determining exact homologies. W: Frederick R. Schram, J. Carel von Vaupel Klein: Crustaceans and the Biodiversity Crisis. Proceedings of the Fourth International Crustacean Congress, Amsterdam: The Netherlands, July 20–24, 1998, Vol. I.. Brill Publishers, 1999, s. 73–89. ISBN 978-90-04-11387-9.
- ↑ Stefan Richter, Gerhard Scholtz. Phylogenetic analysis of the Malacostraca (Crustacea). „Journal of Zoological Systematics and Evolutionary Research”. 39 (3). s. 113–136. DOI: 10.1046/j.1439-0469.2001.00164.x..
- ↑ a b Simon N. Jarman, Stephen Nicol, Nicholas G. Elliott, Andrew McMinn. 28S rDNA evolution in the Eumalacostraca and the phylogenetic position of krill. „Molecular Phylogenetics and Evolution”. 17 (1), s. 26–36, 2000.
- ↑ a b K. Meland, E. Willassen. The disunity of "Mysidacea" (Crustacea). „Molecular Phylogenetics and Evolution”. 44 (3), s. 1083–1104, 2007.