Wikipedia

Red Dead Redemption

gra komputerowa z 2010 roku

Red Dead Redemption – przygodowa gra akcji z 2010 roku wyprodukowana przez Rockstar San Diego, wydana przez Rockstar Games. Jest kontynuacją Red Dead Revolver z 2004 i drugą odsłoną serii Red Dead. Jej akcja rozgrywa się w 1911 roku u schyłku Dzikiego Zachodu, a głównym bohaterem jest John Marston – były przestępca, którego żona i syn zostali wzięci na zakładników przez rząd federalny jako „zachęta” do tego, żeby rozprawił się dla niego z członkami gangu, do którego niegdyś należał.

Red Dead Redemption
Ilustracja
Logo gry
Producent

Rockstar San Diego[a]

Wydawca

Rockstar Games

Dystrybutor

Cenega Poland

Seria gier

Red Dead

Projektant

Christian Cantamessa, Leslie Benzies[1]

Artysta

Joshua Bass, Daren Bader[1]

Główny programista

Ted Carson[1]

Scenarzysta

Dan Houser, Michael Unsworth, Christian Cantamessa[1]

Kompozytor

Bill Elm, Woody Jackson[1]

Silnik

Rockstar Advanced Game Engine

Wersja

1.08
(19 czerwca 2014) [±]

Data wydania

Am.Płn.: 18 maja 2010
PAL: 21 maja 2010

Gatunek

przygodowa gra akcji

Tryby gry

jedno- i wieloosobowa

Kategorie wiekowe

ESRB: M
ACB: MA15+
PEGI: 18

Wymagania sprzętowe
Platforma

PlayStation 3, PlayStation 4, Xbox 360, Nintendo Switch
wsteczna kompatybilność:
PlayStation 5, Xbox One, Xbox Series X/S

Rozdzielczość natywna

720p

Poprzednik

Red Dead Revolver (2004)

Kontynuacja

Red Dead Redemption 2 (2018)

Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa

Wydarzenia w grze przedstawione są z perspektywy trzeciej osoby, a całość rozgrywa się w otwartym świecie będącym fikcyjną wersją zachodu Stanów Zjednoczonych i północnego Meksyku. Gracz może swobodnie przemierzać świat, głównie konno bądź pieszo. W walce duży nacisk położono na mechanikę „zabójczej precyzji”, pozwalającej na oznaczenie w zwolnionym tempie kilku przeciwników przed oddaniem do nich strzałów. W grze obecny jest system moralności, wpływający na sławę i honorowość Marstona, co przekłada się na to, jak reagują na niego bohaterowie niezależni. W wersji z 2010 roku dostępny jest także tryb wieloosobowy, w którym maksymalnie szesnastu graczy może współpracować bądź rywalizować ze sobą na mapie z trybu jednoosobowego.

Proces produkcji Red Dead Redemption trwał przez ponad pięć lat i przełożył się na jedną z najdroższych gier komputerowych, jakie kiedykolwiek stworzono. Na jej potrzeby Rockstar usprawnił swój własnościowy silnik w celu zaimplementowania technologii niezbędnych do stworzenia gry. Twórcy w ramach prac nad nią przeprowadzili szczegółowe studia nad Dzikim Zachodem, w tym m.in. podróżując do Waszyngtonu i analizując klasyczne westerny, chcąc, żeby była jak najbardziej realistyczna. Postacie zagrane zostały przez profesjonalnych aktorów w studiu do przechwytywania ruchu, muzykę skomponowali Bill Elm i Woody Jackson. Podczas produkcji gry studio spotkało się z zarzutami o stosowanie nieetycznych praktyk, w tym pracę w nadgodzinach przez długi czas oraz niewłaściwy sposób zarządzania.

Gra trafiła do sprzedaży w maju 2010 na PlayStation 3 i Xboksa 360, a w sierpniu 2023 na PlayStation 4 i Switcha. Po premierze chwalona była za oprawę wizualną, muzykę, grę aktorską, rozgrywkę i narrację, zdobyła też wiele końcoworocznych nagród i wyróżnień od prasy branżowej, w tym m.in. kilka tytułów najlepszej gry 2010 roku. Według niektórych mediów branżowych znajduje się w czołówce najlepszych gier wszech czasów. Do 2021 roku sprzedano około 23 miliony egzemplarzy, co czyni ją jedną z najlepiej sprzedających się gier w historii. Wyprodukowano kilka dodatków, w tym przede wszystkim wydanego później jako samodzielna gra Undead Nightmare, w którym Marston poszukuje lekarstwa na plagę zombie. W październiku 2018 wydany został prequel, Red Dead Redemption 2.

Fabuła edytuj

Źródło: GamesRadar+[3], GameSpot[4], Screen Rant[5].

Rok 1911. Rodzina dawnego przestępcy Johna Marstona (Rob Wiethoff) zostaje pojmana przez agentów Bureau of Investigation, Edgara Rossa (Jim Bentley) i Archera Fordhama (David Wilson Barnes), którzy zmuszają go do wytropienia i wyeliminowania członków jego byłego gangu w zamian za uwolnienie żony i syna. John rusza śladem Billa Williamsona (Steve J. Palmer), stojącego obecnie na czele nowego gangu terroryzującego Nowe Austin. Dociera do jego fortu, ale nie udaje mu się go przekonać do poddania się, zostaje postrzelony i pozostawiony na śmierć. Ratuje go miejscowa ranczerka Bonnie MacFarlane (Kimberly Irion), w zamian za co Marston po wydobrzeniu pomaga jej na ranczu, jednocześnie planując wyeliminowanie gangu Williamsona. Udaje mu się zebrać grupę sojuszników, w tym marshala Leigh Johnsona (Anthony de Longis), hochsztaplera Nigela Westa Dickensa (Don Creech), poszukiwacza skarbów Setha Briarsa (Kevin Glikmann) i przemytnika broni „Irlandczyka” (K. Harrison Sweeney). Wraz z nimi przypuszcza szturm na fort Mercer i zabija ludzi Williamsona, dowiadując się, że sam poszukiwany zbiegł do Meksyku szukać pomocy u Javiera Escuelli (Antonio Jaramillo) – kolejnego celu na liście Marstona.

Po dotarciu do Meksyku Marston angażuje się w wojnę domową pomiędzy pułkownikiem Agustínem Allendem (Gary Carlos Cervantes), tyranem zarządzającym stanem Nuevo Paraíso w imieniu prezydenta Ignacia Sáncheza, a powstańcami pod przywództwem Abrahama Reyesa (Josh Segarra). W zamian za pomoc w wyśledzeniu celów współpracuje z obiema stronami konfliktu. Kiedy zostaje zdradzony przez pułkownika, ratuje go Reyes, i to ostatecznie po jego stronie opowiada się Marston. Podczas szturmu na meksykański fort udaje im się odnaleźć Escuellę, który wyjawia, że Williamson znajduje się pod protekcją Allendego. Marston zabija swojego dawnego towarzysza bądź pojmuje go żywcem i przekazuje agenton. Reyesowi ostatecznie udaje się zebrać dość sił, żeby przypuścić szturm na pałac pułkownika i wraz z Johnem zabić jego oraz Williamsona. Reyes zaczyna planować szturm na stolicę, a Marston wraca do Stanów Zjednoczonych.

Po powrocie do Blackwater Ross i Fordham zmuszają Johna do wytropienia Dutcha van der Lindego (Benjamin Byron Davis), przywódcy byłego gangu Marstona i jego niegdysiejszego mentora, który w ostatnich latach założył nowy gang składający się z rdzennych Amerykanów sprzeciwiających się rządowi federalnemu i industrializacji swoich ziem. Udaje mu się wyśledzić go w górskiej fortecy, na którą przypuszcza szturm wraz z żołnierzami armii amerykańskiej. Van der Linde uznaje swoją porażkę, ostrzega Johna, że federalni nigdy nie dadzą mu spokoju i popełnia samobójstwo. Ross dopełnia swojej części umowy i uwalnia rodzinę Marstona.

Po powrocie na ranczo John spotyka się ze swoją żoną Abigail (Sophia Marzocchi), synem Jackiem (Josh Blaylock) i mieszkającym z nimi byłym członkiem gangu, „Wujkiem” (Spider Madison), próbując na nowo rozpocząć normalne życie. Niedługo później Ross wraz z żołnierzami atakuje ranczo, wskutek czego ginie „Wujek”. John pomaga rodzinie uciec i staje naprzeciwko napastników, ginąc z ich ręki. W roku 1914, po śmierci matki, Jack chowa ją obok Johna i wyrusza na poszukiwania Rossa, który niedawno przeszedł na emeryturę jako bohater przypisujący sobie samodzielne wyeliminowanie niedobitków gangu van der Lindego. Jackowi udaje się go wytropić w Meksyku i zabić w pojedynku strzeleckim.

Rozgrywka edytuj

Red Dead Redemption jest przygodową grą akcji z perspektywą trzeciej osoby osadzoną w realiach inspirowanych westernami i Dzikim Zachodem. W celu posunięcia fabuły do przodu gracz wykonuje misje – liniowe scenariusze z odgórnie narzuconymi celami. W epilogu grywalną postacią jest Jack[6]. Poza misjami gracz może swobodnie eksplorować otwarty świat, na który składają się trzy fikcyjne stany: amerykańskie Nowe Austin i Elizabeth Zachodnie (odpowiedniki zachodnich stanów USA) oraz meksykański Nuevo Paraíso[7]. Głównym środkiem transportu są konie różnych ras, z których każda charakteryzuje się innymi atrybutami. Celem zdobycia wierzchowca postać może go złapać na lasso w dziczy i oswoić, kupić bądź ukraść[8]. Szybka podróż możliwa jest dzięki pociągom, dyliżansom i rozbiciu w dziczy prowizorycznego obozu[9]. Większość świata gry pokrywają niezasiedlone połacie terenu o różnym krajobrazie, na których sporadycznie spotykać można podróżników, przestępców, bohaterów niezależnych i dziką zwierzynę. Obszary zasiedlone to zarówno położone na uboczu pojedyncze domostwa, jak i tłoczne miasteczka[10].

Podczas swobodnej eksploracji świata gracz może zaangażować się w losowe wydarzenia, takie jak publiczne wieszanie, zasadzki, prośby o pomoc, spotkania z nieznajomymi zlecającymi zadania poboczne, strzelaniny i ataki dzikich zwierząt. Wśród opcjonalnych aktywności znajdują się m.in. pojedynki rewolwerowców, polowanie na bandytów, poszukanie skarbów, hazard i myślistwo. W grze obecny jest system honoru, który zwiększa bądź zmniejsza się wraz z postępowaniem postaci, odwzorowując jej moralność. Uczynki szlachetne, jak pomoc nieznajomym, zwiększają jego poziom, a za pojmanie poszukiwanego żywcem postać otrzymuje więcej punktów honoru niż za zabicie go. Czyny niegodziwe, niemoralne i nieakceptowane społecznie, jak kradzieże czy zabijanie niewinnych, zmniejszają honorowość. Bezpośrednio z honorem powiązany jest system sławy – razem wpływają one na to, jak bohaterowie niezależni postrzegają Marstona[11]. Postać honorowa będzie przez nich witana, mogą one udzielić jej zniżki w sklepach[12], zaś przed niehonorową będą uciekać i zamykać przed nią drzwi. Popełniając przestępstwa postać może założyć chustę, żeby ukryć swoją tożsamość, dzięki czemu nie zmienia się ani poziom honoru, ani sławy[11].

Kluczową mechaniką rozgrywki w Red Dead Redemption są strzelaniny. Postać może chować się za osłonami, strzelać do określonych celów celując, na oślep bądź z biodra[13]. W celu wyeliminowania przeciwników bez zabijania ich możliwe jest strzelanie w wybrane części ciała, np. stopy. Wśród dostępnych broni znajdują się rewolwery, pistolety, karabiny (w tym powtarzalne i wyborowe), strzelby, noże, materiały wybuchowe i lasso[14]. Podczas celowania możliwe jest korzystanie z mechaniki „zabójczej precyzji”, pozwalającej w zwolnionym tempie zaznaczyć kilku przeciwników bądź punktów na ich ciałach; po wyjściu z trybu celowania postać w szybkim tempie strzela w zaznaczone miejsca[15]. Wraz z rozwojem fabuły zabójcza precyzja postaci zwiększa się, odblokowując nowe możliwości[11].

W grze wprowadzono system grzywien, inspirowany mechaniką poszukiwania przez policję z serii Grand Theft Auto. Kiedy postać popełni przestępstwo, świadkowie zdarzenia biegną zawiadomić najbliższych stróżów prawa, jednak zanim do nich dotrą Marston może ich przekupić bądź zabić. Jeżeli stróże prawa zostaną powiadomieni o przestępstwie bądź jest ono dokonywane w ich obecności, za postać zostaje wyznaczona grzywna i staje się poszukiwana. Wraz z liczbą i wagą popełnianych przestępstw zwiększa się liczba zaangażowanych w próby schwytania Marstona[11]; ostatecznie wysłani mogą zostać za nim – w zależności od kraju – marshale bądź armia meksykańska. Żeby uciec przed pościgiem postać musi opuścić obszar poszukiwań albo zabić wszystkich stróżów prawa w okolicy. Po zakończeniu pościgu na Marstona polować zaczynają łowcy nagród[16][17], a jedynym sposobem na trwałe pozbycie się ich jest zapłacenie na stacji telegraficznej wyznaczonej grzywny bądź okazanie listu ułaskawiającego[11].

W trybie wieloosobowym maksymalnie szesnastu graczy może współpracować bądź rywalizować ze sobą na mapie z kampanii fabularnej. Każda gra zaczyna się od meksykańskiego patu, po którym ocaleli mogą przenieść się w dowolne miejsce mapy w oczekiwaniu na odrodzenie się przeciwników. Wśród dostępnych trybów rozgrywki znajdują się warianty deathmatchu i zdobądź flagę. Po mapach rozsiane są skrzynie, w których znajdują się dodatkowe bronie, amunicja i różnego rodzaju wzmocnienia. Gracze mogą awansować i podejmować się wyzwań związanych z bronią, co odblokowuje m.in. nowe modele postaci, tytuły, wierzchowce czy złote skórki broni[18]. Świat można przemierzać także w trybie swobodnym, tworząc maksymalnie ośmioosobowe gangi bądź dołączając do już istniejących, a następnie polować na wrogie bandy[11]. W niektórych trybach gry wieloosobowej niemożliwe jest zabicie postaci innego gracza[19][b].

Proces produkcji edytuj

Osobny artykuł: Proces produkcji gry komputerowej Red Dead Redemption.
 
John Wayne w filmie Rio Bravo, zdaniem twórców utrwalającego „mity o Dzikim Zachodzie”, od czego w Red Dead Redemption chciano odejść na rzecz „śmierci Dzikiego Zachodu”[20].

W 2003 roku wydawca Rockstar Games odkupił od Capcomu Angel Studios, pracujące nad grą Red Dead Revolver, a następnie także samą grę, którą w ciągu dziewięciu miesięcy udało się ukończyć i wydać w maju 2004[21]. Podczas prac nad Revolverem twórcy uznali, że chcieliby stworzyć od podstaw własną grę osadzoną w realiach westernowych[22]. Wstępne prace nad Red Dead Redemption rozpoczęły się w 2005, a po sformowaniu podstawowego zespołu w 2006 rozpoczął się właściwy cykl produkcyjny[23]. Stuosiemdziesięcioosobowy zespół Rockstar San Diego współpracował ze studiami Rockstar Leeds, New England, North i Toronto – łącznie w powstanie gry zaangażowanych było ponad tysiąc osób[22][24][25][26][27]. Projekty studia coraz trudniej było zrealizować na konsolach szóstej generacji, stąd też po zapoznaniu się z mocą sprzętową PlayStation 3 i Xboksa 360 postanowiono stworzyć grę przeznaczoną na te platformy[22]. Chociaż Rockstar nie ujawnił nigdy oficjalnie, ile kosztowała produkcja gry, to według szacunków analityków łączny budżet przeznaczony na produkcję i promocję oscyluje w okolicach 80–100 mln USD, co czyni z Red Dead Redemption jedną z najdroższych gier w historii[28]. Osoby pracujące nad grą zarzucały Rockstarowi San Diego nieetyczne praktyki i warunki pracy, w tym przede wszystkim sześciodniowy tydzień pracy po dwanaście roboczogodzin za stawkę mniejszą niż średnia w branży[29][30].

Liczący półtora tysiąca stron scenariusz pisano przez dwa lata[31], a podczas jego tworzenia inspirowano się takimi filmami jak Dzika banda (1969), Mściciel (1973), Bez przebaczenia (1992) czy Propozycja (2005). Twórcy uznali, że większość westernów rozgrywa się pomiędzy latami 40. a 80. XIX wieku, stąd też przeniesienie akcji do roku 1911 pozwoli na przedstawienie bardziej interesującej analizy tego, jak Dziki Zachód ustąpił miejsca współczesności[20]. Odnosząc się do przedstawienia w grze przemocy zespół stwierdził, że miała ona „sprawiać wrażenie nieco brutalnej i nieprzyjemnej” – być realistyczna, ale nie gloryfikowana i przesadzona[32]. Świat gry zaprojektowano w taki sposób, żeby odzwierciedlał najbardziej ikoniczne miejscówki Dzikiego Zachodu. Członkowie zespołu zorganizowali wyjazdy do Waszyngtonu[22], podczas których odwiedzali m.in. Bibliotekę Kongresu i National Archives Building, wykonując setki zdjęć dokumentujących okres; analizowali także klasyczne westerny – filmy, seriale telewizyjne i książki[33][34]. Jako największe techniczne wyzwanie wskazano stworzenie otwartego świata, który należało zapełnić wystarczającą liczbą aktywności i treści, żeby mógł utrzymać zainteresowanie graczy[22].

Podobnie jak inne gry wydawcy począwszy od Rockstar Games Presents Table Tennis (2006), Red Dead Redemption powstało w większości na stworzonym przez studio silniku Rockstar Advanced Game Engine (RAGE), dodatkowo wykorzystano także silnik animacji Euphoria i fizyki Bullet[33]. Zwiększenie mocy obliczeniowej RAGE pozwoliło na większą liczbę detali, w tym realistyczne animacje i szczegółowe tekstury[20]. Po zapoznaniu się z mocą PlayStation 3 i Xboksa 360 za pomocą zestawów deweloperskich postanowiono wygenerować w pełni otwarty świat, co nastręczało problemów na konsolach poprzedniej generacji[22]. Zespół z San Diego radził się innych studiów Rockstar mających już doświadczenie z otwartymi światami[22][33], w tym przede wszystkim odpowiedzialnego za Grand Theft Auto Rockstar North[7]. Grę pomyślano jako ulepszenie Red Dead Revolver poprzez rozwinięcie jej do rozmiarów standardowej gry Rockstar, przy jednoczesnym zachowaniu jej kluczowych mechanik, jak zabójcza precyzja czy pojedynki rewolwerowców[33]. Jednym z największych problemów było stworzenie realistycznych animacji poruszania się koni, stąd ostatecznie postanowiono nagrać je podczas sesji przechwytywania ruchu z udziałem odpowiednio wytresowanego zwierzęcia[35].

W grze pojawia się około czterystu pięćdziesięciu postaci[31], a na etapie pisania scenariusza starano się, żeby jak najbardziej pasowały one do epoki[7]. Żeby świat wydawał się żywy konieczne było napisanie wielu kwestii dialogowych dla poszczególnych postaci – ich liczba porównywalna jest z tą z wydanego w międzyczasie Grand Theft Auto IV (2008). Na potrzeby Red Dead Redemption opracowano poradnik stylu dla scenarzystów, bazujący na sposobie wypowiadania się osób z tamtego okresu[32]. Na reżysera odpowiedzialnego za reżyserię scen z udziałem aktorów wybrano Roda Edge’a[36][37] – w Santa Monice przy użyciu technologii przechwytywania ruchu nagrywano animacje i jednocześnie rejestrowano głosy aktorów, a pozostałe dialogi nagrywano później w studiu dubbingowym[38][39][40]. Po zakończeniu castingów do zagrania głównej roli wybrano Roba Wiethoffa[39]. Postać Marstona napisano jako niejednoznaczną – nie będącą ani bohaterem, ani złoczyńcą[33] – i „rodzinną”[34]. Zdaniem Steve’a J. Palmera wcielającego się w Billa Williamsona, w poprzednim gangu Bill i John byli jak bracia, a Dutch van der Linde postacią rodzica[41]. Benjamin Byron Davis, który zagrał van der Lindego, stwierdził, że był on wyedukowanym, charyzmatycznym przywódcą, który w pewnym momencie „oszalał”[38].

Red Dead Redemption jest jedną z pierwszych gier Rockstar, na potrzeby których skomponowano autorską ścieżkę dźwiękową. Kierownik muzyczny Iwan Pawłowicz przyznał, że ze względu na skalę gry trudne było stworzenie dla niej oprawy muzycznej, ponieważ nie można było polegać wyłącznie na licencjonowanych utworach, jak przy poprzednich produkcjach[42]. W 2008 zatrudniono muzyków Billa Elma i Woody’ego Jacksona, którzy w ciągu piętnastu miesięcy wspólnie napisali około dwustu utworów[43][44][45]. Zostały one nagrane i zmiksowane w studiu Jacksona Electro-Vox Recording Studios w Los Angeles, a zmasterowane w Capitol Studios[42]. Poszukując inspiracji Jackson stwierdził, że w 1911 nie było „muzyki Dzikiego Zachodu”; uznał, że znacznie bardziej reprezentatywna dla tego okresu jest chociażby muzyka Ennia Morriconego do Trylogii dolara[46]. Rockstar nawiązał współpracę z muzykami grającymi na tradycyjnych zachodnich instrumentach, np. z Tommym Morganem (harmonijka)[47], jak również z wokalistami – Ashtar Command, Josém Gonzálezem, Jamiem Lidellem i Williamem Elliottem Whitmore’em[48].

Dystrybucja i marketing edytuj

 
Promocja gry podczas targów PAX East w marcu 2010.

W maju 2005 podczas konferencji Sony na targach Electronic Entertainment Expo Rockstar Games zaprezentowało krótki zwiastun niezatytułowanego jeszcze westernu na PlayStation 3, stanowiący demo technologiczne RAGE i domniemaną kontynuację Red Dead Revolver[49][50]. Red Dead Redemption zapowiedziano oficjalnie 3 lutego 2009[51]. Pierwszy pełny zwiastun, przedstawiający głównego bohatera, zaprezentowano 6 maja 2009[52]. Rockstar zaplanował dla gry drogą kampanię reklamową na szeroko zakrojoną skalę[53], w ramach której nawiązał współpracę m.in. z IGN-em, GameSpotem, LoveFilm, Microsoftem i YouTube’em[54]. Żeby zachęcić graczy do zakupu Red Dead Redemption przed premierą wydawca podpisał umowy z wybranymi sieciami, w których dostępne były przedsprzedażowe bonusy do wykorzystania w grze, takie jak konie, stroje czy bronie[55]. Do sprzedaży trafiło także wydanie specjalne, w unikatowym opakowaniu i z dołączoną płytą ze ścieżką dźwiękową[56]. Pod koniec marca 2010 na konwencie PAX East zaprezentowano półgodzinną grywalną wersję demonstracyjną[57][58]. W kwietniu na Facebooku udostępniono aplikację Red Dead Redemption: Gunslingers[59], a w maju na Foksie wyemitowano krótkometrażową machinimę Red Dead Redemption: The Man from Blackwater w reżyserii Johna Hillcoata[60]. Twórcom nie udało dotrzymać się pierwszej daty premiery przewidzianej na koniec 2009, jak również drugiej (kwiecień 2010)[51][61]; ostatecznie gra ukazała się 18 maja 2010 w Ameryce Północnej i 21 maja w pozostałych częściach świata[62].

Po premierze gra doczekała się szeregu zawartości do pobrania[63], na którą składały się głównie mapy i tryby do gry wieloosobowej sugerowane przez jej społeczność[64]. Pakiet Outlaws to the End wydany 22 czerwca 2010 wprowadził sześć dodatkowych misji współpracy do gry wieloosobowej, a Legends and Killers (10 sierpnia) postacie z Red Dead Revolver, nowe miejsca oraz możliwość korzystania z tomahawków. Liars and Cheats (21 września) dodawał tryby kompetytywne, minigry, postacie i bronie[65], zaś Hunting and Trading (12 października) nowe ubiory i możliwość upolowania jackalope’a[66]. 26 października wydano dodatek do kampanii fabularnej Undead Nightmare, przedstawiający niekanoniczną opowieść o Johnie poszukującym lekarstwa na plagę zombie panoszących się po miastach widmach i cmentarzach[67]. W listopadzie dodatek został wydany jako samodzielna produkcja, niewymagająca do działania podstawowej wersji gry[68]. Ostatni dodatek – Myths and Maverick – wydano 13 września 2011; wprowadzał on kolejne postacie i miejsca do gry wieloosobowej[69]. W październiku 2011 do sprzedaży trafiło Red Dead Redemption: Game of the Year Edition zawierające grę i całą wydaną dotychczas zawartość dodatkową[70].

W lipcu 2016 gra wraz z Undead Nightmare została udostępniona przez Microsoft w ramach kompatybilności wstecznej na następcy Xboksa 360 – Xboksie One[71]. Red Dead Redemption było jednym z tytułów, którego użytkownicy domagali się w kompatybilności wstecznej najbardziej[71][72]; po ogłoszeniu sprzedaż gry na Amazonie gwałtownie wzrosła[72]. Na Xboksie One gra działa w wyższym klatkażu względem wydania pierwotnego[73]. W kwietniu 2018 udostępniona została aktualizacja do Xboksa One X, umożliwiająca rozgrywkę w rozdzielczości 4K (podczas gdy oryginał dostępny jest w 720p) oraz zawierająca pewne usprawnienia wizualne[74]. Gra jest dostępna w kompatybilności wstecznej również na Xboksie Series X/S, gdzie możliwe jest zagranie w wersję wydaną w 2018[75]. W grudniu 2016 Red Dead Redemption i Undead Nightmare udostępniono w usłudze Sony PlayStation Now, dzięki czemu możliwe było zagranie w nią w chmurze na PlayStation 4, PlayStation 5 i Windowsie[76]; grę usunięto z usługi w grudniu 2022[77].

Według źródeł branżowych, po słabym przyjęciu Grand Theft Auto: The Trilogy – The Definitive Edition (2021) Rockstar zrezygnował z pomysłu zremasterowania Red Dead Redemption, zamiast tego koncentrując się na produkcji Grand Theft Auto VI[78]. Pogłoski o możliwym remasterze pojawiły się ponownie w czerwcu 2023 roku, kiedy to południowokoreańska organizacja odpowiedzialna za ograniczenia wiekowe przyznała nowe oznaczenie Red Dead Redemption[79], a w lipcu strona Rockstar została zaktualizowana o nowe logo i osiągnięcia[80][81]. W sierpniu wydawca ogłosił, że 17. dnia tego miesiąca do dystrybucji cyfrowej na PlayStation 4 i Switchu trafi opracowany przez Double Eleven Studio port trybu jednoosobowego wraz z Undead Nightmare, a od 13 września możliwy będzie zakup wydania pudełkowego[2]. W wydaniu znalazła się cała zawartość dla jednego gracza, w tym ta wydana po premierze pierwotnej wersji gry; całkowicie usunięto tryb wieloosobowy, dodano za to obsługę nowych języków, w tym m.in. polskiego[82]. Zapowiedź spotkała się z mieszanym odbiorem. Część dziennikarzy i graczy doceniła możliwość zagrania w Red Dead Redemption na współczesnych konsolach, krytykowała jednak brak usprawnionej oprawy wizualnej, wyższego klatkażu, wersji na Windowsa, usunięcie trybu wieloosobowego oraz sprzedawanie trzynastoletniej produkcji w cenie zbliżonej do nowej gry[83][84][85]. W październiku 2023 udostępniono łatkę, która w ramach kompatybilności wstecznej umożliwia grę z prędkością sześćdziesięciu klatek na sekundę na PlayStation 5[86].

Odbiór edytuj

Ze strony recenzentów edytuj

 
Recenzje
Publikacja Ocena
1UP.com A[87]
„CD-Action” 4,5/5[88]
„Computer and Video Games” 9,5/10[89]
„Edge” 10/10[c]
Eurogamer 8/10[9]
G4tv.com 5/5[91]
„Game Informer” 9,75/10[15]
„GamePro”  [12]
Gry-Online 9/10[92]
GameSpot 9,5/10[11]
GameSpy  [93]
GameZone 9,5/10[94]
IGN 9,7/10[95]
Oceny z agregatorów
Agregator Ocena
Metacritic

PS3, X360: 95/100[96]

 Wersje PS4 i NS
Recenzje
Publikacja Ocena
Push Square 6/10[97]
HobbyConsolas 88/100[98]
Nintendo Life 8/10[99]
PC Games 9/10[100]
Touch Arcade 4,5/5[101]
Oceny z agregatorów
Agregator Ocena
Metacritic

PS4: 77/100[102]
NS: 83/100[102]

Według agregatora recenzji Metacritic Red Dead Redemption spotkał się z „powszechnym uznaniem” ze strony recenzentów[96]. Znajduje się ona wśród najwyżej ocenianych w agregatorze gier komputerowych[103], szósta najwyżej oceniana gra na PlayStation 3 i siódma na Xboksa 360[104][105]. Erik Brudvig z IGN-u uznał Red Dead Redemption za „jedną z najgłębszych, dających najwięcej frajdy i najpiękniejszych gier dostępnych na rynku”, w którą „koniecznie trzeba zagrać”[95], zaś Will Herring z „GamePro” za najlepszą grę Rockstar do momentu jej premiery, będącą kulminacją wszystkich poprzednich sukcesów studia[12]. Simon Parkin z Eurogamera stwierdził, że Red Dead Redemption jest „przebojową grą komputerową: ciągiem filmowych scenerii z niepozbawionymi wad, ale ujmującymi postaciami wtłoczonymi w konwencjonalną strukturę narracyjną, przyprawioną hojnymi szczyptami dodatkowych aktywności”[9].

Zdaniem Brudviga wątki narracyjne Red Dead Redemption odzwierciedlają współczesne społeczeństwo, w tym zagadnienia rasizmu, kontroli rządowej i imigracji[95]. Według Willa Tuttle’a z GameSpy momentami sprawiają one wrażenie „moralizatorskich”, ale w większości są znacznie bardziej zniuansowane, niż można się spodziewać[93]. Redaktor „Official Xbox Magazine” Mike Channell stwierdził, że śmierć Dzikiego Zachodu była motywem, który odcisnął na narracji największe piętno[106]. Matt Bertz z „Game Informera” uznał, że tempo opowiadanej historii ucierpiało przez długość misji rozgrywających się w Meksyku, chwalił jednak zakończenie za „poczucie zanurzenia się w świecie, który zapewnić mogą tylko gry komputerowe”[15]. Brudvig uznał finał Red Dead Redemption za jeden z najlepszych w historii[95]. Herringa zaskoczyło to, jak bardzo można polubić Johna Marstona i zżyć się z nim, opisując go jako „jednego z najbardziej sympatycznych antybohaterów naszych czasów”. Dodał także, że chociaż bohaterowie niezależni są karykaturami postaci ze spaghetti westernów, to były „na tyle interesujące, że nigdy nie sprawiały wrażenia naciąganych”[12]. Odmienne przekonanie wyraził Kirk Hamilton w recenzji dla czasopisma „Paste”, stwierdzając, że były one „kliszowymi, nie dającymi się polubić” drugoplanowymi postaciami podporządkowanymi narracji[107]. Justin Calvert z GameSpotu chwalił złożoność „mocno nieidealnego, ale bardzo sympatycznego” Marstona, zauważając, że jego blizny i strój czynią jego postać jeszcze bardziej wiarygodną[11]. Według Brudviga jego motywacje sporadycznie były mylące i sprawiały wrażenie oderwanych od scenariusza[95].

Bertz uznał Red Dead Redemption za „najlepiej wyglądającą grę, jaką do tej pory wydał Rockstar”[15]. Brudvig chwalił szczegółowość świata i stwierdził, że losowe wydarzenia i zmienna pogoda zapewniają graczowi bogate doświadczenie[95]. Herring uznał otwarty świat za lepszy niż w poprzednich grach studia, chwaląc zmianę względem „brązowego, błotnistego, »realistycznego« filtru” Liberty City z Grand Theft Auto IV[12]. Zdaniem Tuttle’a świat gry jest jej najbardziej imponującym elementem, który chwalił za dobrze zaprojektowany pod względem ekologicznym i geograficznym[93]. Parkin zauważył, że świat jest równie treściwy co Liberty City, przy jednoczesnym zachowaniu typowego dla westernu poczucia izolacji[8]. Recenzent czasopisma „Edge” uznał, że świat sprawia wrażenie mniej pustego niż Liberty City, ale dzięki temu „Rockstarowi udaje się sprawniej pokierować wzrok gracza ku temu, co istotne”[10]. Recenzenci chwalili misje poboczne, na które podczas przemierzania świata natyka się grywalna postać[8][15]; Scott Sharkey z 1Up.com uznał je nawet za „idealne małe mikrodramaty”[87]. Według „Edge” dzięki zróżnicowaniu aktywności pobocznych udało uniknąć się powtarzalności obecnej chociażby w Assassin’s Creed[10].

Zdaniem Bertza w Red Dead Redemption udało się „przenieść szablon rozgrywki z Grand Theft Auto w realia Dzikiego Zachodu”[15]. Stephanie Bendixsen, prezenterka programu Good Game, stwierdziła, że na potrzeby gry wykorzystano najlepsze elementy z Grand Theft Auto IV[108]. Calvert chwalił system polowania na poszukiwanych przestępców[11]. Z pewną krytyką spotkało się sterowanie podczas jazdy konno[15][109], chociaż Herring uznał, że dodaje ono grze realizmu[12]. Parkin stwierdził, że jednym z największych osiągnięć gry jest system przywiązania się konia do grywalnej postaci, dodał jednak, że sterowanie wierzchowcem bywa niezręczne, zwłaszcza podczas galopu[8]. Recenzent „Edge” uznał mechanikę zabójczej precyzji za „postawienie strzelania na pierwszym miejscu”[10]; a zdaniem Brudviga „sprawia ona, że można poczuć się jak prawdziwy rewolwerowiec”[95]. Parkin chwalił walkę jako lepszą niż w poprzednich grach Rockstar, w tym przede wszystkim dobrze zrealizowane strzelanie podczas jazdy konno, krytykując jednak „przylepny i przestarzały” system osłon[9]. Bertz uznał system celowania i chowania się za osłonami za „równie dobry”, co w Grand Theft Auto IV, chwaląc też wyjątkowe bronie i animacje[15]. Channell zwrócił uwagę na zróżnicowanie broni i sposobów, w jakie się one zachowują[106]. Jake Gaskill z kanału G4 stwierdził, że zabójcza precyzja „momentami może sprawiać wrażenie zbyt potężnej”[91].

Tuttle uznał, że minimalistyczna ścieżka dźwiękowa sprawia, że świat gry jest bardziej autentyczny[93]. Herring przyrównał ją do muzyki Ennia Morriconego do Trylogii dolara[12]. Parkin uznał ją za „wybitną”, chwaląc użycie wielu instrumentów[9]. Zdaniem Calverta jest ona „świetna”, chociaż zdarza się, że „momentami bez wyraźnego powodu staje się zbyt głośna”[11]. Andy Hartup z „PSM3” stwierdził, że doskonale uzupełnia ona akcję i świat przedstawiony, nigdy nie sprawiając wrażenia niepotrzebnej[110]. Zdaniem Hamiltona bezproblemowo wtapia się ona w świat gry[107]. Z pochwałami spotkały się także utwory wokalizowane[110][111]; Matt Cundy z GamesRadar uznał za „piękną” scenę, podczas której Marston wjeżdża do Meksyku, do czego przyczyniła się przede wszystkim piosenka „Far Away” Joségo Gonzáleza[112].

Gra wieloosobowa spotkała się z mieszanym odbiorem. Bertz uznał ją za „w pełni funkcjonalny dodatek” do kampanii fabularnej[15]. Herring chwalił różnorodność trybów i możliwość rozgrywki swobodnej w otwartym świecie, zauważając jednak, że jest to bardziej zasługa graczy, którzy podtrzymują zainteresowanie trybem, niż samych twórców[12]. Zdaniem Calverta w grze wieloosobowej nie znalazło się dostatecznie dużo opcji pozwalających na spersonalizowanie postaci graczy[11]. Sharkey wypowiedział się negatywnie o systemie progresji i zdobywania następnych poziomów[113], zaś Gaskill krytykował fakt, że gracze najczęściej odradzają się zbyt blisko przeciwników[91].

Według Metacritic wersja na PlayStation 4 i Switcha spotkała się z „ogólnie pozytywnym przyjęciem” ze strony krytyków[102]; według agregatora recenzji OpenCritic pozytywnie oceniło ją 63% recenzentów[114]. Część recenzentów chwaliła płynność działania gry na Switchu[101][115][116], uznając ją za znaczącą poprawę względem Grand Theft Auto: The Trilogy – The Definitive Edition[100][117][118]. Joe Donnelly z GamesRadar+ porównał ją do Grand Theft Auto: Liberty City Stories (2005) jako przykład umiejętnego przeniesienia dużego otwartego świata na konsolę przenośną[119]. Oliver Mackenzie z Eurogamera ocenił, że wersja na PlayStation 4 wypada lepiej niż wstecznie kompatybilna na Xboksa ze względu na lepsze wygładzanie krawędzi, cieniowanie i usprawniony upsampling, zauważył jednak, że usprawnień nie ma zbyt wielu, a dodatkowo nie odświeżono chociażby menu gry[120]. Robert Ramsey z Push Square chwalił większą rozdzielczość, krytykując jednocześnie nowe błędy związane z animacjami i niepodniesienie klatkażu[97]. Recenzenci krytykowali sprzedawanie reedycji w cenie 49,99 USD ze względu na brak znaczących usprawnień graficznych, w rozgrywce i wycięcie trybu wieloosobowego[101][98][121]. PJ O’Reilly z Nintendo Life uznał nowe wydanie za „gołe”[99].

Motywy i analiza edytuj

W Red Dead Redemption obecne są motywy cyklu przemocy[122], wiary[123], kontroli ze strony rządu[124], prawa i porządku[125], utraty niewinności i wolności[126], objawionego przeznaczenia[127], męskości[128], przemian społecznych[129] i odkupienia[130]; stanowi ona również komentarz odnośnie do przemocy[131] i sposobu, w jaki w kulturze popularnej przedstawiani są rdzenni mieszkańcy Stanów Zjednoczonych[132]. Zdaniem redaktora IGN-u Erika Brudviga można uznać ją za komentarz na temat współczesnej polityki w kwestii zagadnień takich jak rasizm czy imigracja[95]. Scenarzysta Dan Houser przyznał, że fabuła nie była planowana jako satyra na współczesną Amerykę, ale ze względu na podobne ramy czasowe niemożliwe było uniknięcie podobieństw[126]. Zdaniem części badaczy kultury gra konfrontuje się z neoliberalnymi wartościami[133][134], przede wszystkim poprzez odpolitycznienie osób cierpiących z powodu chciwych korporacji[135], inni z kolei uznali, że wyszydza ona samolubność neoliberałów[136]. Matt Margini przyrównał fabułę gry do klasycznej tragedii, odwołując się do twierdzenia Arystotelesa, że bohaterowie tragiczni nie są ani dobrzy, ani źli – „bohaterowie tragiczni są tragiczni z tego względu, że pomimo szczerych intencji sami sprowadzają na siebie zgubę”[137].

Niektórzy badacze kultury zauważają, że pomimo użycia w tytule słowa „odkupienie” (ang. redemption), John od samego początku był skazany na porażkę i nie mógł odkupić swoich win[123][130]. Zdaniem Reida McCartera z „Bullet Points Monthly” użycie tego słowa było „gorzką ironią”, ponieważ ani John, ani kraj, w którym przyszło mu żyć, nie mogą się zmienić[130]. Zdaniem Marginiego ostatni rozdział pozwala graczom odnieść wrażenie, jakby postać odkupiła swoje winy[138], co zostaje jej odebrane przez zakończenie[139]. Według Heather Alexandry z Kotaku John odkupił winy w momencie, kiedy poświęcił się, żeby ratować rodzinę[140]. Benjamin J. Triana uważa, że chociaż śmierć Marstona „sugeruje jakąś transcendencję”, to nie jest ona przesadnym poświęceniem ani nie czyni z niego bohatera[141]. Richard Clark z Gamasutry uznał przedstawienie odkupienia postaci za „cyniczne i przesadnie uproszczone”[123]. W Red Dead Redemption pojawia się także wątek wpływ cyklu przemocy na jednostki[122], najmocniej reprezentowany przez Jacka, który kontynuuje porażki swojego ojca, decydując się na życie przestępcy[142][143][144]. Jason Sheehan z National Public Radio uznał grę za opowieść o „bezsensowności stosowania przemocy do rozwiązania przemocy, co skutkuje wyłącznie jeszcze większą przemocą”[145]. M. Melissa Elston zauważa, że gra – podobnie jak inne współczesne media – stara się „przeformułować przemoc i przesadnie uproszczony dualizm moralny, który charakteryzował wcześniejsze utwory popkultury o Dzikim Zachodzie”[146]. Komentowany był także sam sposób, w jaki w Red Dead Redemption przedstawiono przemoc. Margini uważa ją za usprawiedliwioną, jako że „przemoc nie istnieje w próżni”[147]. Podobne przekonanie wyraził Timothy J. Welsh, dodając, że chociaż „to tylko gra”, to takie uogólnienie jest niepokojąco nihilistyczne[148]. Ze stwierdzeniem tym nie zgodził się Christopher Bartel, wyrażając przekonanie, że przed popełnieniem wirtualnego morderstwa także trzeba się zastanowić i zauważając, że „nawet najbardziej zatwardziali gracze mogą wzbraniać się przed wirtualnym sadyzmem”[149].

W grze przedstawione zostaje kształtowanie się etosu amerykańskiego snu, co stanowi kontrast dla jego współczesnego stanu pokazanego w Grand Theft Auto IV (2008)[150]. Chociaż przeszłość Johna uniemożliwiła mu odkupienie win, gra sugeruje, że Jackowi – pomimo tego, że wzorem ojca został przestępcą – udaje się spełnić swój amerykański sen[130]. Gra stanowi także komentarz na temat wolności i kontroli ze strony rządu[145] oraz obrazuje, jak przemiany społeczne stają się czynnikiem prowadzącym do tego, że jednostka zatraca kontrolę nad swoim losem i zostaje zmuszona do negowania swoich wartości moralnych[151]. Podróż od dzikich terenów do Blackwater obrazować ma to, jak cywilizacja przejmuje kontrolę nad naturą; co prawda rozpoczyna się ona w Blackwater, jednak podczas przerywnika filmowego, w którym gracz nie kontroluje Marstona – mając nad nim kontrolę wraca do miasta dopiero pod koniec gry[124]. Chociaż Red Dead Redemption zapewnia graczowi sporą dozę swobody, to nie ma on żadnego wpływu na fabułę; ideologia „swoboda robienia tego, na co ma się ochotę nie jest tym samym, co możliwość zmienienia czegoś” znajduje odzwierciedlenie chociażby w tym, że John nie może zapobiec swojej śmierci[152]. Zdaniem Triany zakończenie pozwala zrozumieć graczowi, że Marston odrzucił rozwijające się społeczeństwo i związane z nim organizacje ze względu na niedolę, jakiej doświadczył przez reprezentujące je rząd[153]. W grze zobrazowane zostają także nierówności społeczne i ekonomiczne[154]; Sara Humphreys doszukała się podobieństw pomiędzy ranczem MacFarlane’ów a konfliktem klasowym, jaki miał miejsce w Johnson County w Wyoming pod koniec XIX wieku[155].

Chociaż w materiałach promocyjnych Johna przedstawiano jako tradycyjnego kowboja – wycofanego i gwałtownego[156], „białego, heteronormatywnego, surowego osobnika”[157] – to w samej grze jego zachowanie i motywacje są w dużej mierze niestereotypowe dla tego rodzaju postaci[156][158]. Jego dwuznaczność i konflikt wewnętrzny mają sprawiać, że okazuje „bardziej znużenie niż męskość”[159]. Tym niemniej, w pewnych aspektach powiela stereotypowe wyobrażenia, na przykład pomimo negatywnej opinii na temat rządu nadal z nim współpracuje i stara się ocalić tylu ludzi, ilu może, urzeczywistniając tym ideały męskości zdefiniowane przez Theodore’a Roosevelta[160]. Według Triany przedstawiona w grze męskość jest pluralna – mężczyźni na ogół mierzą się w niej z innymi mężczyznami, ale dominujące charaktery postaci zmieniają się wraz z postępami w fabule[161]. Zauważył też, że wyzwania, przed jakimi staje Marston, właściwe są żyjącym współcześnie heteroseksualnym cispłciowym mężczyznom[162]. Zdaniem Marginiego do upadku Johna przyczyniły się „fałszywe obietnice świata zbudowanego na hipermęskich ideałach”, co podkreślane jest przez jego nieskuteczne próby zaadaptowania się do nowej formy męskości i bycia dla Jacka współczującym ojcem[163]. Juho Tuominen i Olli Sotamaa z fińskiego akademickiego czasopisma „WiderScreen” charakteryzują Johna jako idealistę, a Jacka jako „wyedukowanego młodzieńca, nowego rodzaju »przebudzonego« mężczyznę”[164]. W sposób zróżnicowany przedstawione zostały postacie kobiece. Bonnie MacFarlane jest „wnikliwa i zaradna” zamiast po prostu być „kobietą udającą mężczyznę”, chociaż w domu nadal zajmuje się zadaniami typowo kobiecymi[165], a podczas jednej misji staje się stereotypową damą w opałach[122]. Abigail dla odmiany przedstawiona została jako „dobra prostytutka, która zostaje służącą”, a następnie „denerwującą żoną”; inne postacie kobiece istnieją tylko po to, żeby możliwe było zaprezentowanie pozytywnych i negatywnych stron Johna[122].

W opozycji do amerykańskiego snu stoi sposób, w jaki przedstawiono rdzennych mieszkańców Ameryki – ponury, okrutny i brutalny[150]. Zdaniem Jodi Ann Byrd tytuł „Red Dead”[d] nawiązuje do ludobójstwa Indian północnoamerykańskich[166]. McCarter wskazał, że chociaż mordowanie Indian motywuje się kontekstem historycznym, to jest on zarazem „wątpliwym uzasadnieniem odzwierciedlającym retorykę”, którą usprawiedliwiano ludobójstwa i przymusowe wysiedlenia[130]. Elston zauważa, że postać Indianina Nastasa stanowi przykład teorii „przeznaczonych manier” Geralda Vizenora, tj. generalizowania Indian i traktowania ich wszystkich jako ogół, a nie różne, niezależne od siebie byty plemienne[167]. Zdaniem doktor Esther Wright Indianie pojawiają się w Red Dead Redemption wyłącznie po to, żeby usprawiedliwić i uwydatnić odmienność białych ludzi jako sprzeczną z rządem i cywilizacją; odbiera ona ten zabieg jako „przekłamane uproszczenie i wypaczenie złożoności ludobójstwa popełnionego na rdzennych Amerykanach”[168]. Wright stwierdza także, że chociaż John nie jest jawnym rasistą, to fakt, że bierze udział w atakach na rezerwat Indian wpisuje go w „motywowaną rasizmem ludobójczą przemoc w mikroskali”[168]. Według Marginiego sposób przedstawienia Indian może zostać odebrany albo jako przykład czarnej satyry, albo jako „podstępny sposób usprawiedliwiający mordowanie ich przez Marstona”, co wpisuje się w szerszy trend obserwowany w zachodnich mediach[169]. Triana stwierdził, że Indianie „stali się ofiarami złych sił społecznych”, ponieważ John ponad ich dobro przedkładał ponowne spotkanie z rodziną[153].

Nagrody i wyróżnienia edytuj

 
Red Dead Redemption zdobywa tytuł gry roku podczas gali rozdania Game Developers Choice Awards.

Red Dead Redemption otrzymało liczne nominacje i wyróżnienia od prasy branżowej, w tym dziesięć nominacji do Spike Video Game Awards 2010, ostatecznie zdobywając cztery nagrody – dla gry roku, najlepszej piosenki („Far Away”), ścieżki dźwiękowej i dodatku (Undead Nightmare)[170][171]. Akademia Sztuk i Nauk Interaktywnych nominowała produkcję do DICE Awards w dziewięciu kategoriach, z czego zdobyła ona cztery nagrody, m.in. dla najlepszej przygodowej gry akcji i dla najlepszego aktora (Rob Wiethoff jako John Marston)[172][173]. Podczas 11. gali rozdania Game Developers Choice Awards Red Dead Redemption zdobyło cztery nagrody na pięć nominacji, w tym dla najlepszej gry i za najlepszy projekt[174][175]. Game Audio Network Guild nominowała grę w dziesięciu kategoriach[176], a wygrała ona w czterech – za najlepszy dźwięk, muzykę, oprawę dźwiękową i dialogi[177]. Red Dead Redemption nie zdobyło żadnych nominacji do British Academy Games Awards, ponieważ Rockstar postanowił nie zgłaszać jej do tych nagród[178]. Produkcja została uznana za najlepszą grę 2010 roku przez wiele branżowych czasopism i portali internetowych, w tym m.in. przez 1Up.com[179], „Computer and Video Games”[180], Digital Spy[181], Gamasutrę[182], „Game Informera”[183], GameSpot[184], GameSpy[185], GamesRadar[186], Good Game[187], „The Guardian”[188], Kotaku[189] i VentureBeat[190]. W plebiscycie czytelników Gier-Online została uznana za najlepszą grę 2010 roku na Xboksa 360[191].

Zdaniem mediów branżowych Red Dead Redemption jest jedną z najlepszych gier wydanych na siódmą generację konsol[192][193][194]. Dan Whitehead z Eurogamera wyraził nadzieję, że generacja ósma przyniesie „równie imponujące doświadczenia”[192]. We wrześniu 2013 IGN sklasyfikował Red Dead Redemption na piątym miejscu listy najlepszych gier na PlayStation 3 i siódmym na Xboksa 360[195][196]. W lutym 2016 GamesRadar uznał ją za szóstą najlepszą grę na konsole, wskazując, że fabularnie przebija ona kolejną grę Rockstar – Grand Theft Auto V (2013)[197]. W lipcu 2015 portal USgamer umieścił Red Dead Redemption na dziesiątym miejscu listy „15 najlepszych gier wydanych od 2000 roku”; redaktor Jaz Rignall opisał ją jako „jeden z najlepszych otwartych światów, jaki do tej pory stworzono”, chwaląc rozgrywkę, oprawę wizualną, ścieżkę dźwiękową, fabułę i charakteryzację[198]. GamesRadar+ uznał ją za czwartą najlepszą grę drugiej dekady XXI wieku, porównując do innych produkcji z otwartym światem, takich jak Grand Theft Auto V czy Wiedźmin 3: Dziki Gon (2015) i wskazując, że został on zaprojektowany lepiej niż w wymienionych[199]. Produkcja zajmuje wysokie miejsca w plebiscytach publiczności, znalazła się m.in. na siódmym miejscu zestawienia 100 najlepszych gier programu Good Game czy na piątym na liście najlepszych gier generacji wg czytelników IGN-u[200][201].

Lista nagród i nominacji
Nagroda / organizacja Rok Kategoria Nominowany Wynik
British Academy Video Games Awards[202] 2011 Gra roku wg operatora Game Red Dead Redemption nominacja
Game Audio Network Guild Awards[177][176] Najlepszy dźwięk Red Dead Redemption wygrana
Najlepsza muzyka Red Dead Redemption wygrana
Najlepsza oprawa dźwiękowa Red Dead Redemption wygrana
Najlepsze dialogi Red Dead Redemption wygrana
Najlepszy projekt dźwięku Red Dead Redemption nominacja
Najlepszy album ze ścieżką dźwiękową Red Dead Redemption nominacja
Najlepszy dźwięk w przerywnikach filmowych Red Dead Redemption nominacja
Najlepsza oryginalna muzyka instrumentalna „Main Theme” nominacja
Najlepsza oryginalna muzyka popowa „Dead Man’s Gun” nominacja
„Far Away” nominacja
Game Developers Choice Awards[174] Gra roku Red Dead Redemption wygrana
Najlepszy projekt gry Red Dead Redemption wygrana
Najlepsza oprawa technologiczna Red Dead Redemption wygrana
Najlepszy dźwięk Red Dead Redemption wygrana
Najlepszy scenariusz Red Dead Redemption nominacja
Golden Joystick Awards[175][203][204] 2010 Gra roku Red Dead Redemption nominacja
Najlepsza gra przygodowa lub akcji Red Dead Redemption nominacja
Interactive Achievement Awards[172][173] 2011 Najlepsza gra akcji Red Dead Redemption wygrana
Najlepszy kierunek artystyczny Red Dead Redemption wygrana
Najlepsza inżynieria rozgrywki Red Dead Redemption wygrana
Najlepszy występ aktorski Rob Wiethoff jako John Marston wygrana
Najlepsza reżyseria Red Dead Redemption wygrana
Najlepsza gra Red Dead Redemption nominacja
Największa innowacja Red Dead Redemption nominacja
Najlepsza animacja Red Dead Redemption nominacja
Najlepszy projekt dźwięku Red Dead Redemption nominacja
Spike Video Game Awards[170][171][205] 2010 Gra roku Red Dead Redemption wygrana
Najlepsza piosenka „Far Away” – José González wygrana
Najlepsza muzyka oryginalna Red Dead Redemption wygrana
Najlepszy dodatek Undead Nightmare wygrana
Studio roku Rockstar San Diego nominacja
Postać roku John Marston nominacja
Najlepsza gra na PlayStation 3 Red Dead Redemption nominacja
Najlepsza gra przygodowa lub akcji Red Dead Redemption nominacja
Najlepsza oprawa graficzna Red Dead Redemption nominacja
Najlepszy występ – człowiek mężczyzna Rob Wiethoff jako John Marston nominacja
2012 Gra dekady Red Dead Redemption nominacja

Sprzedaż edytuj

Według przedpremierowych szacunków Michaela Pachtera z firmy inwestycyjnej Wedbush Securities, Red Dead Redemption musiałoby sprzedać się w co najmniej 1,75 mln kopii, wartych ok. 80 mln USD, żeby firma wyszła na czysto i 3,5 mln kopii (160 mln USD), żeby zaczęła na siebie zarabiać. Redakcja Joystiqa otrzymała od pracownika Rockstar informację, że do pokrycia kosztów produkcji gry musi sprzedać się ona w czterech milionach egzemplarzy, wydawca jednak spodziewał się, że może przynieść ona straty, a bardziej zależało mu na dowiedzeniu umiejętności zespołu Rockstar San Diego[206].

Według raportu NPD Group Red Dead Redemption było najlepiej sprzedającą się grą maja 2010, kiedy to rozeszła się w ponad półtora miliona kopii[207], a w ciągu pierwszych trzech tygodni w ponad pięciu milionach[208]. W czerwcu 2010 Ben Feder, prezes Take-Two Interactive – firmy-matki Rockstar – poinformował, że gra już prawie zaczęła przynosić zyski[209]. Do września 2010 do sklepów trafiło 6,9 mln kopii[210], co przyczyniło się do przekroczenia prognoz finansowych Take-Two na dany kwartał[211]. Red Dead Redemption było dziewiątą najlepiej sprzedającą się grą 2010[212], a wersja na Xboksa 360 stała się szóstą najpopularniejszą grą w całej historii tej platformy[213]. Do lutego 2011 sprzedano osiem milionów egzemplarzy, co przełożyło się na 7,7-procentowy wzrost dochodów Take-Two w tamtym kwartale[214]. W ciągu pierwszego roku rozeszło się łącznie osiem i pół miliona kopii[215], a do sierpnia 2011 ponad jedenaście milionów, z czego dwa miliony stanowiły pudełkowe wydania Undead Nightmare[216]. Do lutego 2017 na całym świecie sprzedano ponad piętnaście milionów egzemplarzy[215]. W sierpniu 2021 poinformowano, że obie części Redemption sprzedały się łącznie w ponadsześćdziesięciodwumilionowym nakładzie, z czego około dwadzieścia trzy miliony przypadają na Red Dead Redemption, co czyni ją jedną z najlepiej sprzedających się gier komputerowych w historii[217].

Red Dead Redemption zadebiutowało na pierwszym miejscu najlepiej sprzedających się gier w Wielkiej Brytanii[218] i pozostało na nim do premiery Lego Harry’ego Pottera: Lat 1–4, która odbyła się pod koniec czerwca[219]. Według danych GfK Chart-Track, 65% egzemplarzy sprzedanych w Wielkiej Brytanii w pierwszym tygodniu stanowiło wydanie na Xboksa 360[220]. Ostatecznie Red Dead Redemption zostało czwartą najlepiej sprzedającą się na Wyspach grą 2010 roku, a także czwartym najlepszym tytułem na PlayStation 3 i Xboksa 360[221]. W Japonii w tygodniu premiery sprzedano ponad 95 tys. egzemplarzy, z czego ok. 70 tys. na PlayStation 3 (czwarta najlepiej sprzedająca się gra tamtego tygodnia na tę platformę) i 20 tys. na Xboksa 360 (siódme miejsce na tej platformie)[222].

Prequel edytuj

W październiku 2018 na PlayStation 4 i Xboksa One wydany został prequel gry, Red Dead Redemption 2. Jego fabuła osadzona jest w 1899 roku, na dwanaście lat przed wydarzeniami z pierwszej części, i przedstawia Johna Marstona jako jednego z członków gangu Dutcha van der Lindego, do którego należą też m.in. Bill, Javier, Wujek, Abigail i Jack. Przez większość gry gracz wciela się w kolegę Johna z gangu, Arthura Morgana, kontrolę nad Johnem przejmując dopiero w epilogu[223].

Uwagi edytuj

  1. ↑ Dodatkowo nad grą pracowały zespoły Leeds, New England, North i Toronto[1]. Port na PlayStation 4 i Switcha opracowany został przez Double Eleven Studios[2].
  2. ↑ Ze względu na grieferów, w łatce udostępnionej 23 października 2010 Rockstar wprowadziło do gry strefy „przyjaznej eksploracji”, w których niemożliwe jest atakowanie innych graczy[19].
  3. ↑ „Edge” pierwotnie przyznał grze ocenę 9/10[10], ale z mocą wsteczną zamienił ją na 10/10[90].
  4. ↑ Red i inne podobne słowa, jak chociażby redskin, są w slangu angielskim obraźliwymi określeniami Indian. Samo słowo red w tytule nawiązuje do Reda Harlowa, głównego bohatera pierwszej gry z serii.

Przypisy edytuj

  1. ↑ a b c d e f Games 2010 ↓, s. 15–17.
  2. ↑ a b Michael McWhertor, Nicole Carpenter: Rockstar’s bringing “Red Dead Redemption” to modern platforms. [w:] Polygon [on-line]. Vox Media, 2023-08-07. [zarchiwizowane z tego adresu (2023-08-07)]. (ang.).
  3. ↑ Ford James, David Meikleham: “Red Dead Redemption” story recap: Everything you need to know before playing Rockstar’s sequel. [w:] GamesRadar+ [on-line]. 2020-05-06. [dostęp 2023-11-03]. (ang.).
  4. ↑ Lucy James, Matt Espineli: “Red Dead Redemption” Story and Character Recap for “RDR II’s” PC Release. [w:] GameSpot [on-line]. [dostęp 2023-11-03]. (ang.).
  5. ↑ Rion Duncan: The Complete Story of “Red Dead Redemption” & “RDR II”, Explained. [w:] ScreenRant [on-line]. 2021-09-02. [dostęp 2023-11-03]. (ang.).
  6. ↑ Heather Alexandra: I Love “Red Dead Redemption”, but I Don’t Want to See John Marston Again. [w:] Kotaku [on-line]. G/O Media, 2018-05-10. [dostęp 2020-05-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-05-10)]. (ang.).
  7. ↑ a b c Martin Robinson: “Red Dead Redemption”: Into the Wild. [w:] IGN [on-line]. Ziff Davis, 2012-05-09. [dostęp 2020-05-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-08-27)]. (ang.).
  8. ↑ a b c d Simon Parkin: “Red Dead Redemption” Review. [w:] Eurogamer [on-line]. Gamer Network, 2010-05-17. [dostęp 2020-05-29]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-05-20)]. (ang.).
  9. ↑ a b c d e Simon Parkin: “Red Dead Redemption” Review. [w:] Eurogamer [on-line]. Gamer Network, 2010-05-17. [dostęp 2020-05-29]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-05-20)]. (ang.).
  10. ↑ a b c d e Review: “Red Dead Redemption”. [w:] Edge [on-line]. Future plc, 2010-05-17. [dostęp 2020-05-29]. (ang.).
  11. ↑ a b c d e f g h i j k Justin Calvert: “Red Dead Redemption” Review. [w:] GameSpot [on-line]. CBS Interactive, 2010-05-18. [dostęp 2020-05-29]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-11-06)]. (ang.).
  12. ↑ a b c d e f g h Will Herring: “Red Dead Redemption” Review. [w:] GamePro [on-line]. International Data Group, 2010-05-07. [dostęp 2020-05-29]. (ang.).
  13. ↑ Patrick Kolan: “Red Dead Redemption” AU Review. [w:] IGN [on-line]. Ziff Davis, 2010-05-18. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-08-27)]. (ang.).
  14. ↑ Red Dead Redemption manual. Rockstar Games, s. 13. [dostęp 2023-12-04]. (ang.).
  15. ↑ a b c d e f g h i Matt Bertz: “Red Dead Redemption” Review. [w:] Game Informer [on-line]. GameStop, 2010-05-17. [dostęp 2020-05-29]. (ang.).
  16. ↑ Games 2010 ↓, s. 12.
  17. ↑ Bogenn i Barba 2010 ↓, s. 13–16.
  18. ↑ Andrew Yoon: “Red Dead Redemption’s” online “Multiplayer Free Roam” revealed. [w:] Joystiq [on-line]. Weblogs, Inc., 2010-04-08. [dostęp 2020-05-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-04-10)]. (ang.).
  19. ↑ a b R* Q: Friendly Free Roam, Coming Very Soon to “Red Dead Redemption” Multiplayer. Rockstar Games, 2010-10-08. [dostęp 2016-10-18]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-01-14)]. (ang.).
  20. ↑ a b c Matt Cabral: Interview: Christian Cantamessa – “Red Dead Redemption”. [w:] GameFan [on-line]. Paper Planet LLC, 2010-04-07. [dostęp 2014-09-26]. (ang.).
  21. ↑ Blake Hester: How the “Red Dead” franchise began. [w:] Polygon [on-line]. Vox Media, 2018-10-17. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-10-17)]. (ang.).
  22. ↑ a b c d e f g Charles Onyett: “Red Dead Redemption”: A Man and His Horse. [w:] IGN [on-line]. Ziff Davis, 2009-05-08. [dostęp 2022-08-12]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-10-06)]. (ang.).
  23. ↑ Martin Robinson: The Revolution of “Red Dead”. [w:] IGN [on-line]. Ziff Davis, 2010-02-23. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-08-24)]. (ang.).
  24. ↑ Andrew Webster: Rockstar cleans house, “Red Dead Redemption” team axed. [w:] Ars Technica [on-line]. Condé Nast, 2010-07-15. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-11-07)]. (ang.).
  25. ↑ Blake Hester: The Version of “Bully 2” You’ll Never Get to Play. [w:] Game Informer [on-line]. GameStop, 2022-01-07. [dostęp 2022-08-14]. (ang.).
  26. ↑ Robert Purchese: “Red Dead Redemption” was for PS2, Xbox. [w:] Eurogamer [on-line]. Gamer Network, 2011-04-12. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-07-04)]. (ang.).
  27. ↑ A Fistful of Video Game Dollars. „The Independent”, s. 20, 2010-05-21. London. [dostęp 2022-08-18]. (ang.). 
  28. ↑ Seth Schiesel: Video Game Review – “Red Dead Redemption” Brings Old West to Life. [w:] The New York Times [on-line]. 2010-05-16. [dostęp 2014-09-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-02-28)]. (ang.).
  29. ↑ Rockstar Spouse: Rockstar Spouse’s Blog – Wives of Rockstar San Diego employees have collected themselves. [w:] Gamasutra [on-line]. UBM TechWeb, 2010-07-01. [dostęp 2012-06-19]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-08-23)]. (ang.).
  30. ↑ Michael McWhertor: IDGA Condemns Alleged Rockstar Work Conditions. [w:] Kotaku [on-line]. Gawker Media, 2010-01-15. [dostęp 2020-05-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-03-29)]. (ang.).
  31. ↑ a b Claire Walla: “Red Dead Redemption’s” Cinematic Ancestors, from John Ford to Sergio Leone. [w:] Vanity Fair [on-line]. Condé Nast, 2010-05-18. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-04-13)]. (ang.).
  32. ↑ a b Charles Onyett: “Red Dead Redemption: Into the Wild West. [w:] IGN [on-line]. Ziff Davis, 2009-05-11. [dostęp 2022-08-12]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-10-06)]. (ang.).
  33. ↑ a b c d e Staff: “Red Dead Redemption” Exclusive Q&A. [w:] GameSpot [on-line]. CBS Interactive, 2010-02-11. [dostęp 2014-08-29]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-11-13)]. (ang.).
  34. ↑ a b Mike Snider: “Red Dead Redemption” Q&A with Rockstar’s Dan Houser. [w:] USA Today [on-line]. Gannett Company, 2010-05-26. [dostęp 2022-08-12]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-12-04)]. (ang.).
  35. ↑ GameSpot Staff: Breaking in the Digital Horses of “Red Dead Redemption”. [w:] GameSpot [on-line]. CBS Interactive, 2010-05-10. [dostęp 2014-10-05]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-10-31)]. (ang.).
  36. ↑ Martin Robinson: “Red Dead Redemption”: Once Upon a Time in the West. [w:] IGN [on-line]. Ziff Davis, 2010-02-26. [dostęp 2022-08-12]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-10-06)]. (ang.).
  37. ↑ Luke Reilly: “Red Dead Redemption” 10 Years On: How Rockstar Won the West. [w:] IGN [on-line]. Ziff Davis, 2020-05-22. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-05-21)]. (ang.).
  38. ↑ a b 10 Years of “Red Dead Redemption” with Dutch actor Benjamin Byron Davis. MCM London Comic Con, 2020-05-22. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-06-05)]. (ang.).
  39. ↑ a b Patrick Stafford: What happened to John Marston. [w:] Polygon [on-line]. Vox Media, 2013-06-19. [dostęp 2022-08-15]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-10-06)]. (ang.).
  40. ↑ Denis Murphy: John Marston Speaks! An Interview with Rob Wiethoff. [w:] The Gaming Liberty [on-line]. 2011-03-28. [dostęp 2022-08-14]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-10-06)]. (ang.).
  41. ↑ Denis Murphy: Bill Williamson Speaks! An Interview with Steve J. Palmer. [w:] The Gaming Liberty [on-line]. 2010-09-30. [dostęp 2022-08-12]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-10-06)]. (ang.).
  42. ↑ a b Keith Stuart: Redemption songs: the making of the “Red Dead Redemption” soundtrack. [w:] The Guardian [on-line]. 2010-05-26. [dostęp 2014-08-17]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-10-08)]. (ang.).
  43. ↑ Jeff Weiss: Woody Jackson Helped Score “Grand Theft Auto”, but That’s the Least of It. [w:] LA Weekly [on-line]. Semanal Media LLC, 2013-11-20. [dostęp 2022-08-12]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-09-30)]. (ang.).
  44. ↑ Néstor Parrondo: «Red Dead Redemption II»: así se hizo la banda sonora de uno de los videojuegos mejor ambientados de la historia. [w:] GQ España [on-line]. Condé Nast, 2019-09-12. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-08-09)]. (hiszp.).
  45. ↑ Mario Bonaldi: «Per un pugno di pixel», parla il compositore di «Red Dead Redemption II». [w:] Rolling Stone [on-line]. Penske Media Corporation, 2018-11-11. [dostęp 2022-08-12]. (wł.).
  46. ↑ Jerry Jeriaska: Myths, Mavericks, and Music of “Red Dead Redemption”. [w:] Gamasutra [on-line]. UBM plc, 2011-11-04. [dostęp 2022-08-12]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-09-30)]. (ang.).
  47. ↑ R* Q: Behind the Scenes of the “Red Dead Redemption” Soundtrack. [w:] Rockstar Newswire [on-line]. Rockstar Games, 2010-07-28. [dostęp 2022-08-12]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-10-06)]. (ang.).
  48. ↑ Features: Soundtrack. Rockstar Games. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-08-12)]. (ang.).
  49. ↑ Ivan Sulic: E3 2005: Rockstar Supports PS3. [w:] IGN [on-line]. Ziff Davis, 2005-05-17. [dostęp 2020-05-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-10-11)]. (ang.).
  50. ↑ Jeremy Dunham: The Games of PlayStation 3: Uncovered!. [w:] IGN [on-line]. Ziff Davis, 2005-05-27. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-09-27)]. (ang.).
  51. ↑ a b Martin Robinson: “Red Dead Redemption” Announced. IGN, 2009-02-04. [dostęp 2013-04-03]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-10-06)]. (ang.).
  52. ↑ Hilary Goldstein: “Red Dead Redemption: Welcome to the Wild West. [w:] IGN [on-line]. Ziff Davis, 2009-05-06. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-09-11)]. (ang.).
  53. ↑ Matt Martin: Take-Two failing to make profits in non-“GTA” years. [w:] Gamesindustry.biz [on-line]. Gamer Network, 2010-03-04. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-08-14)]. (ang.).
  54. ↑ “Red Dead Redemption” hits the big screen. [w:] MCV/Develop [on-line]. Biz Media, 2010-04-05. [dostęp 2022-08-14]. (ang.).
  55. ↑ Ben Gilbert: “Red Dead Redemption” pre-order bonuses announced. [w:] Joystiq [on-line]. Weblogs, Inc., 2010-02-10. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-02-12)]. (ang.).
  56. ↑ Stephany Nunneley: GameStop announces “Red Dead Redemption” pre-order winner. [w:] VG247 [on-line]. videogaming247 Ltd., 2010-03-05. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-08-13)]. (ang.).
  57. ↑ Greg Miller: PAX East 10: “Red Dead Redemption” Progress Report. [w:] IGN [on-line]. Ziff Davis, 2010-03-27. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-10-10)]. (ang.).
  58. ↑ Chris Fayor: “Red Dead Redemption” Preview: 30 Minutes in Rockstar’s Wild West. [w:] Shacknews [on-line]. Gamerhub, 2010-03-27. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-12-01)]. (ang.).
  59. ↑ Ben Reeves: “Red Dead Redemption: Gunslingers” Hits Facebook. [w:] Game Informer [on-line]. GameStop, 2010-04-12. [dostęp 2022-08-13]. (ang.).
  60. ↑ Stephany Nunneley: “Red Dead Redemption” animated film hits Fox on Saturday. [w:] VG247 [on-line]. videogaming247 Ltd., 2010-05-26. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-05-28)]. (ang.).
  61. ↑ Jim Reilly: “Red Dead Redemption” Release Date Now Official. [w:] IGN [on-line]. Ziff Davis, 2009-11-27. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-11-02)]. (ang.).
  62. ↑ Mike Jackson: News: “Red Dead Redemption” delayed to May. [w:] Computer and Video Games [on-line]. Future plc, 2010-03-04. [dostęp 2012-06-19]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-08-22)]. (ang.).
  63. ↑ Eddie Makuch: “Red Dead Redemption” getting four DLC packs. [w:] GameSpot [on-line]. CBS Interactive, 2010-07-08. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-06-14)]. (ang.).
  64. ↑ Erik Brudvig: Rockstar Talks “Red Dead Redemption” DLC. [w:] IGN [on-line]. Ziff Davis, 2010-09-24. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-12-27)]. (ang.).
  65. ↑ Stephen Totilo: “Red Dead Redemption” Adding Zombies, Multiplayer Poker, More. [w:] Kotaku [on-line]. Gawker Media, 2010-07-08. [dostęp 2013-04-10]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-10-06)]. (ang.).
  66. ↑ Alexander Sliwinksi: “Red Dead Redemption” adding free outfits and...f jackalopes. [w:] Joystiq [on-line]. Weblogs, Inc., 2010-10-05. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-10-07)]. (ang.).
  67. ↑ Mikel Reparaz: “Red Dead Redemption: Undead Nightmare” hands-on. [w:] GamesRadar [on-line]. Future plc, 2010-10-14. [dostęp 2010-10-15]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-10-11)]. (ang.).
  68. ↑ Johnny Cullen: “RDR: Undead Nightmare” disc SKU gets US and EU dates. [w:] VG247 [on-line]. videogaming247 Ltd., 2010-10-26. [dostęp 2020-05-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-10-29)]. (ang.).
  69. ↑ Andrew Yoon: “Red Dead Redemption: Myths and Mavericks” DLC detailed. [w:] Shacknews [on-line]. Gamerhub, 2011-09-01. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-11-01)]. (ang.).
  70. ↑ Andrew Goldfarb: “Red Dead” GOTY Edition This Fall. [w:] IGN [on-line]. Ziff Davis, 2011-09-14. [dostęp 2014-10-05]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-10-06)]. (ang.).
  71. ↑ a b Allegra Frank: “Red Dead Redemption” will finally be backward compatible with Xbox One. [w:] Polygon [on-line]. Vox Media, 2016-07-05. [dostęp 2016-07-05]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-07-05)]. (ang.).
  72. ↑ a b Tamoor Hussain: “Red Dead Redemption” Sales Jump 6000% after Xbox One Backwards Compatibility Announcement. [w:] GameSpot [on-line]. 2016-07-06. [dostęp 2016-07-12]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-07-09)]. (ang.).
  73. ↑ Allegra Frank: Is “Red Dead Redemption” any better on Xbox One?. [w:] Polygon [on-line]. 2016-07-08. [dostęp 2016-07-12]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-07-11)]. (ang.).
  74. ↑ Thomas Morgan: Xbox One X’s 4K “Red Dead Redemption” looks sensational. [w:] Eurogamer [on-line]. Gamer Network, 2018-04-04. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-04-13)]. (ang.).
  75. ↑ Samit Sarkar: Here’s how the Xbox Series S and Series X will handle backward compatibility. [w:] Polygon [on-line]. Vox Media, 2020-09-15. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-09-16)]. (ang.).
  76. ↑ Samit Sarkar: Play “Red Dead Redemption” on PS4 and PC next week, thanks to PS Now. [w:] Polygon [on-line]. Vox Media, 2016-11-30. [dostęp 2020-05-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-11-30)]. (ang.).
  77. ↑ Tom Phillips: After six years, “Red Dead Redemption” has gone from PlayStation streaming. [w:] Eurogamer [on-line]. Gamer Network, 2022-10-18. [dostęp 2022-10-18]. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-10-18)]. (ang.).
  78. ↑ Zack Zwiezen: “Red Dead Redemption”, “GTA IV” Remasters Shelved After “GTA Trilogy” Debacle. [w:] Kotaku [on-line]. G/O Media, 2022-07-05. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-07-05)]. (ang.).
  79. ↑ Ryan Dinsdale: Fresh “Red Dead Redemption” Rating Sparks Remaster Rumours. [w:] IGN [on-line]. Ziff Davis, 2023-06-28. [zarchiwizowane z tego adresu (2023-07-05)]. (ang.).
  80. ↑ James Troughton: “Red Dead Redemption” Achievements Get HD Update Amidst Remake Rumours. [w:] TheGamer [on-line]. Valnet, 2023-06-30. [zarchiwizowane z tego adresu (2023-06-30)]. (ang.).
  81. ↑ Dustin Bailey: “Red Dead Redemption” remake hopefuls set themselves up for further heartbreak after Rockstar website update. [w:] GamesRadar+ [on-line]. Future plc, 2023-07-27. [zarchiwizowane z tego adresu (2023-07-27)]. (ang.).
  82. ↑ Wes Davis: “Red Dead Redemption” rerelease comes to Switch and PS4 August 17th. [w:] The Verge [on-line]. Vox Media, 2023-08-07. [dostęp 2023-10-29]. (ang.).
  83. ↑ Logan Plant: “Red Dead Redemption” Fans Protest Release They’re Calling Overpriced, Lacking New Features. [w:] IGN [on-line]. Ziff Davis, 2023-08-08. [zarchiwizowane z tego adresu (2023-08-08)]. (ang.).
  84. ↑ Liv Ngan: “Red Dead Redemption” PS4 and Switch ports spark disappointment among fans. [w:] Eurogamer [on-line]. Gamer Network, 2023-08-08. [zarchiwizowane z tego adresu (2023-08-08)]. (ang.).
  85. ↑ Robert Ramsey: “Red Dead Redemption” PS4 Announcement Gets Slaughtered by Fans. [w:] Push Square [on-line]. Hookshot Media, 2023-08-08. [zarchiwizowane z tego adresu (2023-08-08)]. (ang.).
  86. ↑ Wesley Yin-Poole: “Red Dead Redemption” Update 1.03 Quietly Adds 60fps. [w:] IGN [on-line]. Ziff Davis, 2023-10-04. [zarchiwizowane z tego adresu (2023-10-04)]. (ang.).
  87. ↑ a b Scott Sharkey: “Red Dead Redemption” Review. [w:] 1UP.com [on-line]. Ziff Davis, 2010-05-17. [dostęp 2020-05-29]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-07-24)]. (ang.).
  88. ↑ Tymon Smektała: Recenzja – „Red Dead Redemption”. [w:] CD-Action [on-line]. Wydawnictwo Bauer, 2010-06-08. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-06-19)]. (pol.).
  89. ↑ Tom Pakinkis: “Red Dead Redemption” Review. [w:] Computer and Video Games [on-line]. 2010-05-17. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-06-02)]. (ang.).
  90. ↑ The ten amendments: we crown seven games from the last 20 years of “Edge” with a retrospective 10. [w:] Edge [on-line]. Future plc, 2013-09-18. (ang.).
  91. ↑ a b c Jake Gaskill: “Red Dead Redemption” for Xbox 360. [w:] G4TV [on-line]. G4 Media, 2010-05-17. [dostęp 2020-05-29]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-05-25)]. (ang.).
  92. ↑ Krystian Smoszna: „Red Dead Redemption” – recenzja gry. [w:] Gry-Online [on-line]. 2010-05-28. (pol.).
  93. ↑ a b c d Will Tuttle: “Red Dead Redemption” Review. [w:] GameSpy [on-line]. Ziff Davis, 2010-05-19. [dostęp 2010-05-19]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-05-21)]. (ang.).
  94. ↑ Steven Hopper: “Red Dead Redemption” review. gamezone.com, 2010-05-21. (ang.).
  95. ↑ a b c d e f g h Erik Brudvig: “Red Dead Redemption” Review. [w:] IGN [on-line]. Ziff Davis, 2010-05-17. [dostęp 2020-05-29]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-08-27)]. (ang.).
  96. ↑ a b Red Dead Redemption. [w:] Metacritic [on-line]. Fandom, Inc. [dostęp 2023-09-14]. [zarchiwizowane z tego adresu (2023-09-14)]. (ang.).
  97. ↑ a b Robert Ramsey: Mini Review: “Red Dead Redemption” (PS4). [w:] Push Square [on-line]. Hookshot Media, 2023-08-23. [zarchiwizowane z tego adresu (2023-08-24)]. (ang.).
  98. ↑ a b Daniel Quesada: Análisis de «Red Dead Redemption», el viaje a PS4 y Switch de uno de los mejores juegos de la historia. [w:] HobbyConsolas [on-line]. Axel Springer SE, 2023-08-17. [zarchiwizowane z tego adresu (2023-08-18)]. (hiszp.).
  99. ↑ a b PJ O’Reilly: “Red Dead Redemption” Review (Switch eShop / Switch). [w:] Nintendo Life [on-line]. Hookshot Media, 2023-08-18. [zarchiwizowane z tego adresu (2023-08-18)]. (ang.).
  100. ↑ a b Michael Gruenwald: „Red Dead Redemption“ im Switch-Test: Auch auf der Nintendo-Konsole ein grandioses Erlebnis. [w:] PC Games [on-line]. Computec, 2023-08-17. [zarchiwizowane z tego adresu (2023-08-18)]. (niem.).
  101. ↑ a b c Mikhail Madnani: SwitchArcade Round-Up: Reviews Featuring “Red Dead Redemption” & “Quantum: Recharged”, Plus New Releases, Sales, and More. [w:] TouchArcade [on-line]. 2023-08-22. [zarchiwizowane z tego adresu (2023-08-24)]. (ang.).
  102. ↑ a b c Red Dead Redemption and Undead Nightmare. [w:] Metacritic [on-line]. Fandom, Inc. [zarchiwizowane z tego adresu (2023-10-10)]. (ang.).
  103. ↑ What Games to Play Right Now. [w:] Metacritic [on-line]. Fandom, Inc. [dostęp 2023-09-14]. [zarchiwizowane z tego adresu (2023-09-14)]. (ang.).
  104. ↑ What Games to Play on PS3. [w:] Metacritic [on-line]. Fandom, Inc. [dostęp 2023-09-14]. [zarchiwizowane z tego adresu (2023-09-14)]. (ang.).
  105. ↑ What Games to Play on Xbox 360. [w:] Metacritic [on-line]. Fandom, Inc. [dostęp 2023-09-14]. [zarchiwizowane z tego adresu (2023-09-14)]. (ang.).
  106. ↑ a b Mike Channell: Xbox Review: “Red Dead Redemption”. [w:] Official Xbox Magazine [on-line]. Future plc, 2010-05-17. [dostęp 2020-05-30]. (ang.).
  107. ↑ a b Kirk Hamilton: “Red Dead Redemption” Review (Xbox 360). [w:] Paste [on-line]. Paste Media Group, 2010-06-08. [dostęp 2020-05-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-05-29)]. (ang.).
  108. ↑ Steven O'Donnell, Stephanie Bendixsen: Good Game Stories – “Red Dead Redemption”. [w:] Good Game [on-line]. Australian Broadcasting Corporation, 2010-05-31. [dostęp 2020-05-29]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-06-04)]. (ang.).
  109. ↑ Nick Cowen: “Red Dead Redemption” video game review. [w:] The Telegraph [on-line]. Telegraph Media Group, 2010-05-18. [dostęp 2020-05-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-05-21)]. (ang.).
  110. ↑ a b Andy Hartup: Review: “Red Dead Redemption”. [w:] PSM3 [on-line]. Future plc, 2010-05-17. [dostęp 2020-05-29]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-05-19)]. (ang.).
  111. ↑ Luke Plunkett: My Highlight of “Red Dead Redemption” is... This Song. [w:] Kotaku [on-line]. Gawker Media, 2010-06-08. [dostęp 2014-12-09]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-06-10)]. (ang.).
  112. ↑ Matt Cundy: Amazing. It’s another classic gaming moment, courtesy of Rockstar. [w:] GamesRadar [on-line]. Future plc, 2010-07-05. [dostęp 2014-12-09]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-02-23)]. (ang.).
  113. ↑ Scott Sharkey: “Red Dead Redemption Review. [w:] 1UP.com [on-line]. Ziff Davis, 2010-05-17. [dostęp 2020-05-29]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-09-12)]. (ang.).
  114. ↑ Red Dead Redemption (2023) Reviews. [w:] OpenCritic [on-line]. [zarchiwizowane z tego adresu (2023-10-10)]. (ang.).
  115. ↑ Tommaso Pugliese: «Red Dead Redemption», la recensione per Nintendo Switch del classico Rockstar Games. [w:] Multiplayer.it [on-line]. NetAddiction, 2023-08-17. [zarchiwizowane z tego adresu (2023-08-18)]. (wł.).
  116. ↑ Leah J. Williams: “Red Dead Redemption” has earned its homecoming. [w:] Gameshub [on-line]. 2023-08-17. [zarchiwizowane z tego adresu (2023-08-17)]. (ang.).
  117. ↑ Zack Zwiezen: “Red Dead Redemption” on Switch is Good, but the Price is Still a Problem. [w:] Kotaku [on-line]. G/O Media, 2023-08-17. [zarchiwizowane z tego adresu (2023-08-17)]. (ang.).
  118. ↑ Andrew Webster: “Red Dead Redemption” works just fine on the Switch. [w:] The Verge [on-line]. Vox Media, 2023-08-17. [zarchiwizowane z tego adresu (2023-08-17)]. (ang.).
  119. ↑ Joe Donnelly: “Red Dead Redemption” on Switch transported me back in time to one of my favorite “GTA” moments. [w:] GamesRadar+ [on-line]. Future plc, 2023-08-17. [zarchiwizowane z tego adresu (2023-08-17)]. (ang.).
  120. ↑ Oliver Mackenzie: “Red Dead Redemption” on PlayStation has one impressive upgrade. [w:] Eurogamer [on-line]. Gamer Network, 2023-08-17. [zarchiwizowane z tego adresu (2023-08-18)]. (ang.).
  121. ↑ Manu Delgado: Análisis «Red Dead Redemption» en Switch: el port que una obra maestra merece (Switch). [w:] Vandal [on-line]. 2023-08-17. [zarchiwizowane z tego adresu (2023-08-18)]. (hiszp.).
  122. ↑ a b c d Margini 2020 ↓, s. 56.
  123. ↑ a b c Richard Clark: Opinion: How Faith is Treated in “Red Dead Redemption”. [w:] Gamasutra [on-line]. UBM plc, 2010-09-15. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-05-11)]. (ang.).
  124. ↑ a b Pallant 2013 ↓, s. 140.
  125. ↑ Whitaker 2023 ↓, s. 63.
  126. ↑ a b Martin Robinson: “Red Dead Redemption”: Once Upon a Time in the West. [w:] IGN [on-line]. Ziff Davis, 2010-02-27. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-07-30)]. (ang.).
  127. ↑ Spring 2015 ↓, s. 214.
  128. ↑ Humphreys 2012 ↓, s. 200–215.
  129. ↑ Spring 2015 ↓, s. 213.
  130. ↑ a b c d e Reid McCarter: “Red Dead Redemption” Never Escapes the Past. [w:] Bullet Points Monthly [on-line]. 2016-08-08. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-10-02)]. (ang.).
  131. ↑ Margini 2020 ↓, s. 45.
  132. ↑ Wright 2021 ↓, s. 8.
  133. ↑ Humphreys 2012 ↓, s. 210.
  134. ↑ Westerside i Holopainen 2019 ↓, s. 5.
  135. ↑ Humphreys 2012 ↓, s. 211.
  136. ↑ Tuominen i Sotamaa 2021 ↓, s. 17–20.
  137. ↑ Margini 2020 ↓, s. 8.
  138. ↑ Margini 2020 ↓, s. 6.
  139. ↑ Margini 2020 ↓, s. 29.
  140. ↑ Heather Alexandra: “Red Dead Redemption” is All About Failure. [w:] Kotaku [on-line]. Gawker Media, 2017-05-18. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-05-18)]. (ang.).
  141. ↑ Triana 2015 ↓, s. 15–16.
  142. ↑ Stuart Heritage: Do we need “Red Dead Redemption II” when the first provided gaming’s best moment?. [w:] The Guardian [on-line]. 2017-07-19. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-07-19)]. (ang.).
  143. ↑ David Roberts: Watch gaming’s most satisfying character switches. [w:] GamesRadar+ [on-line]. Future plc, 2015-12-17. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-10-12)]. (ang.).
  144. ↑ Alex McLevy, A. A. Dowd, Sam Barsanti, William Hughes: Games over: The best endings in gaming. [w:] The A.V. Club [on-line]. G/O Media, 2020-05-20. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-06-12)]. (ang.).
  145. ↑ a b Jason Sheehan: Reading the Game: “Red Dead Redemption”. NPR, 2017-01-23. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-01-24)]. (ang.).
  146. ↑ Elston 2013 ↓, s. 142.
  147. ↑ Margini 2020 ↓, s. 73.
  148. ↑ Welsh 2016 ↓, s. 167–168.
  149. ↑ Bartel 2012 ↓, s. 13.
  150. ↑ a b Javy Gwaltney: The Virtual Life: “Red Dead Redemption”, “Grand Theft Auto IV”, and the Great American Lie. [w:] Game Informer [on-line]. GameStop, 2016-10-17. [dostęp 2022-02-21]. (ang.).
  151. ↑ Triana 2015 ↓, s. 2.
  152. ↑ Margini 2020 ↓, s. 105.
  153. ↑ a b Triana 2015 ↓, s. 13.
  154. ↑ Humphreys 2012 ↓, s. 204.
  155. ↑ Humphreys 2012 ↓, s. 207.
  156. ↑ a b Triana 2015 ↓, s. 18.
  157. ↑ Humphreys 2012 ↓, s. 206.
  158. ↑ Margini 2020 ↓, s. 49–50.
  159. ↑ Margini 2020 ↓, s. 62.
  160. ↑ Humphreys 2012 ↓, s. 203.
  161. ↑ Triana 2015 ↓, s. 9.
  162. ↑ Triana 2015 ↓, s. 16–17.
  163. ↑ Margini 2020 ↓, s. 55.
  164. ↑ Tuominen i Sotamaa 2021 ↓, s. 18.
  165. ↑ Humphreys 2012 ↓, s. 207–208.
  166. ↑ Byrd 2014 ↓, s. 345.
  167. ↑ Elston 2013 ↓, s. 149.
  168. ↑ a b Wright 2021 ↓, s. 9.
  169. ↑ Margini 2020 ↓, s. 28.
  170. ↑ a b R* F: Update: “Red Dead Redemption” Wins Game of the Year and José González Performs “Far Away” Live at the 2010 Spike Video Game Awards. [w:] Rockstar Newswire [on-line]. Rockstar Games, 2010-12-11. [dostęp 2020-05-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-07-22)]. (ang.).
  171. ↑ a b Nick Chester: Nominees for Spike Video Game Awards 2010 revealed. [w:] Destructoid [on-line]. ModernMethod, 2010-11-17. [dostęp 2020-05-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-11-20)]. (ang.).
  172. ↑ a b Alexander Sliwinski: “Mass Effect 2” wins GOTY, RPG, storytelling awards at DICE 2011. [w:] Joystiq [on-line]. Weblogs, Inc., 2011-02-11. [dostęp 2022-08-18]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-02-12)]. (ang.).
  173. ↑ a b 2011 Interactive Achievement Awards. Academy of Interactive Arts & Sciences. [dostęp 2013-04-14]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-02-02)]. (ang.).
  174. ↑ a b Kyle Orland: GDC 2011: “Red Dead Redemption” Tops Game Developers Choice Awards. [w:] Gamasutra [on-line]. UBM Technology Group, 2011-03-03. [dostęp 2020-05-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-05-09)]. (ang.).
  175. ↑ a b Tor Thorsen: “Red Dead Redemption” lassos Game Developers Choice Awards. [w:] GameSpot [on-line]. CBS Interactive, 2011-03-03. [dostęp 2020-05-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-11-26)]. (ang.).
  176. ↑ a b Meagan Marie: 9th Annual G.A.N.G. Nominees Announced. [w:] Game Informer [on-line]. GameStop, 2011-02-08. [dostęp 2021-03-22]. (ang.).
  177. ↑ a b Nathan Brown: GDC 2011: “Red Dead Redemption” Wins 4 GANG Awards. [w:] Edge [on-line]. Future plc, 2011-03-07. [dostęp 2021-03-18]. (ang.).
  178. ↑ Johnny Minkley: BAFTA explains “Red Dead” snub. [w:] Eurogamer [on-line]. Gamer Network, 2011-03-16. [dostęp 2020-05-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-03-19)]. (ang.).
  179. ↑ 1UP’s 2010 Game of the Year Awards. [w:] 1UP.com [on-line]. Ziff Davis. [dostęp 2020-05-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-05-19)]. (ang.).
  180. ↑ The Top 10 games of 2010. [w:] Computer and Video Games [on-line]. Future plc, 2010-12-10. [dostęp 2020-05-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-12-12)]. (ang.).
  181. ↑ Matthew Reynolds: Feature: Top Ten Games of 2010. [w:] Digital Spy [on-line]. Hearst Communications, 2010-12-26. [dostęp 2020-05-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-05-30)]. (ang.).
  182. ↑ Gamasutra’s Best of 2010: The Top 10 Games of the Year. [w:] Gamasutra [on-line]. UBM Technology Group, 2010-12-23. [dostęp 2020-05-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-12-25)]. (ang.).
  183. ↑ Tim Turi: Reader & Staff Game of the Year 2010 Picks. [w:] Game Informer [on-line]. GameStop, 2011-01-07. [dostęp 2020-05-30]. (ang.).
  184. ↑ Game of the Year – The Best Games of 2010. [w:] GameSpot [on-line]. CBS Interactive. [dostęp 2020-05-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-06-19)]. (ang.).
  185. ↑ Will Tuttle, Ryan Scott: Game of the Year 2010. [w:] GameSpy [on-line]. Ziff Davis. [dostęp 2020-05-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-12-26)]. (ang.).
  186. ↑ The Platinum Chalice Awards 2010. [w:] GamesRadar [on-line]. Future plc, 2010-12-18. [dostęp 2020-05-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-09-03)]. (ang.).
  187. ↑ Steven O'Donnell, Stephanie Bendixsen: GG Awards 2010: Game of the Year. [w:] Good Game [on-line]. Australian Broadcasting Corporation, 2010-12-06. [dostęp 2020-05-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-12-09)]. (ang.).
  188. ↑ Keith Stuart: “The Guardian” Top 20 Games of 2010: part four. [w:] The Guardian [on-line]. 2010-12-24. [dostęp 2020-05-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-05-08)]. (ang.).
  189. ↑ Brian Crecente: Kotaku’s 2010 Game of the Year. [w:] Kotaku [on-line]. Gawker Media, 2011-01-25. [dostęp 2020-05-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-01-30)]. (ang.).
  190. ↑ Dean Takahashi: VentureBeat’s top ten video games of the year (vote for your favorite). [w:] VentureBeat [on-line]. 2010-12-15. [dostęp 2020-05-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-12-18)]. (ang.).
  191. ↑ Gra Roku 2010 – plebiscyt czytelników gry-online.pl. [w:] Gry-Online [on-line]. Webedia. [dostęp 2023-11-03].
  192. ↑ a b Dan Whitehead: Games of the Generation: “Red Dead Redemption”. [w:] Eurogamer [on-line]. Gamer Network, 2013-10-22. [dostęp 2020-05-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-10-22)]. (ang.).
  193. ↑ The Top Ten Games of the Generation. [w:] Hardcore Gamer [on-line]. 2013-11-08. [dostęp 2020-05-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-11-10)]. (ang.).
  194. ↑ “Red Dead Redemption” – #7 Top Games of a Generation. [w:] IGN [on-line]. Ziff Davis. [dostęp 2020-05-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-03-18)]. (ang.).
  195. ↑ Vince Ingenito, Justin Davis, Marty Sliva, Mitch Dyer, Miranda Sanchez: IGN’s Top 25 PlayStation 3 Games. [w:] IGN [on-line]. Ziff Davis, 2017-05-03. [dostęp 2020-05-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-08-28)]. (ang.).
  196. ↑ Brian Albert, Ryan McCaffrey, Mitch Dyer, Miranda Sanchez, Tristan Ogilvie: The Top 25 Xbox 360 Games. [w:] IGN [on-line]. Ziff Davis, 2017-05-03. [dostęp 2020-05-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-11-06)]. (ang.).
  197. ↑ The 100 best games ever. [w:] GamesRadar [on-line]. Future plc, 2015-02-25. [dostęp 2020-05-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-05-30)]. (ang.).
  198. ↑ Jaz Rignall, Kat Bailey: The 15 Best Games Since 2000, Number 10: “Red Dead Redemption”. [w:] USgamer [on-line]. Gamer Network, 2015-07-28. [dostęp 2020-05-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-07-29)]. (ang.).
  199. ↑ Dave Meikleham: Games that defined the Decade: “Red Dead Redemption” captures a sense of time and place unlike any other. [w:] GamesRadar+ [on-line]. Future plc, 2019-12-18. [dostęp 2020-05-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-12-18)]. (ang.).
  200. ↑ Steven O'Donnell, Stephanie Bendixsen: Good Game Top 100 – Final List. [w:] Good Game [on-line]. Australian Broadcasting Corporation, 2014-08-12. [dostęp 2014-08-23]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-08-22)]. (ang.).
  201. ↑ Daniel Krupa: Games of a Generation: Your Top 100. [w:] IGN [on-line]. Ziff Davis, 2014-06-04. [dostęp 2020-05-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-06-04)]. (ang.).
  202. ↑ 2011 Winners & Nominees. British Academy of Film and Television Arts, 2011-02-15. [dostęp 2013-04-11]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-11-08)]. (ang.).
  203. ↑ Stephany Nunneley: 28th Annual Golden Joystick Awards done and dusted, here are your winners. [w:] VG247 [on-line]. videogaming247 Ltd., 2010-10-29. [dostęp 2020-05-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-10-30)]. (ang.).
  204. ↑ Golden Joystick Awards 2010: the full list of winners. [w:] GamesRadar [on-line]. Future plc, 2010-10-29. [dostęp 2020-05-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-10-13)]. (ang.).
  205. ↑ Anthony Taormina: 2012 Spike Video Game Awards Winners List. [w:] Game Rant [on-line]. Valnet, Inc., 2012-12-07. [dostęp 2020-05-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-12-09)]. (ang.).
  206. ↑ Ben Gilbert: Sources: “Red Dead Redemption” development in trouble [update]. [w:] Joystiq [on-line]. AOL, 2010-01-12. [dostęp 2020-05-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-01-14)]. (ang.).
  207. ↑ Chris Kohler: May NPD Sales: “Red Dead Redemption” Kills It. [w:] Wired [on-line]. Condé Nast, 2010-07-01. [dostęp 2020-05-30]. (ang.).
  208. ↑ Stephany Nunneley: Take-Two Q2 2010 financials – “Red Dead Redemption” moves over 5M units. [w:] VG247 [on-line]. videogaming247 Ltd., 2010-06-08. [dostęp 2020-05-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-06-12)]. (ang.).
  209. ↑ Alexander Sliwinski: “Red Dead Redemption” will be profitable, Take-Two CEO says. [w:] Joystiq [on-line]. AOL, 2010-06-29. [dostęp 2020-05-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-07-02)]. (ang.).
  210. ↑ Alexander Sliwinski: “Red Dead Redemption” has shipped 6.9 million units and counting. [w:] Joystiq [on-line]. AOL, 2010-09-02. [dostęp 2020-05-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-09-05)]. (ang.).
  211. ↑ Paul Bond: “Red Dead Redemption” boosts Take-Two Q3. [w:] The Hollywood Reporter [on-line]. Prometheus Global Media, 2010-09-02. [dostęp 2020-05-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-06-28)]. (ang.).
  212. ↑ Matt Martin: 2010 US games sales down 5% to $19.3bn. [w:] Gamesindustry.biz [on-line]. Gamer Network, 2011-01-14. [dostęp 2020-05-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-01-15)]. (ang.).
  213. ↑ Jim Reilly: The Best Selling Games of 2010. [w:] IGN [on-line]. Ziff Davis, 2012-05-09. [dostęp 2020-05-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-12-25)]. (ang.).
  214. ↑ Nathan Brown: Take-Two Profits Rise on “Red Dead” Success. [w:] Edge [on-line]. Future plc, 2011-02-09. [dostęp 2021-03-18]. (ang.).
  215. ↑ a b Eddie Makuch: “Red Dead Redemption” Shipped 15M Copies; Take-Two Promises Major Marketing for Sequel. [w:] GameSpot [on-line]. CBS Interactive, 2017-02-07. [dostęp 2020-05-29]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-04-26)]. (ang.).
  216. ↑ Kris Graft: Take-Two: “Red Dead Redemption” Ships 11M Units. [w:] Gamasutra [on-line]. UBM Technology Group, 2011-08-08. [dostęp 2020-05-29]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-11-10)]. (ang.).
  217. ↑ Eddie Makuch: “GTA V” Sells 155 Million Copies Ahead of PS5 And Xbox Series X|S Launch in 2022. [w:] GameSpot [on-line]. Red Ventures, 2021-11-03. [dostęp 2021-11-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-11-03)]. (ang.).
  218. ↑ Christopher Gordon-Douglas: “Red Dead” Holds Top Spot on UK Sales Chart. [w:] PlayStation LifeStyle [on-line]. CraveOnline, 2010-06-02. [dostęp 2020-05-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-06-05)]. (ang.).
  219. ↑ Mihail Cernea: UK Charts: “Lego Harry Potter” Brings Down “Red Dead Redemption”. [w:] Softpedia [on-line]. SoftNews NET SRL, 2010-06-29. [dostęp 2020-05-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-09-04)]. (ang.).
  220. ↑ Tim Ingham: “Red Dead redemption” 360 outsells PS3. [w:] Computer and Video Games [on-line]. Future plc, 2010-05-24. [dostęp 2020-05-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-05-26)]. (ang.).
  221. ↑ Keith Stuart: The UK’s top selling games of 2010. [w:] The Guardian [on-line]. 2011-01-11. [dostęp 2020-05-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-05-30)]. (ang.).
  222. ↑ Brendan Sinclair: Big in Japan Oct. 4-10: “Red Dead Redemption”, “Kingdom Hearts” DS. [w:] GameStop [on-line]. CBS Interactive, 2010-10-15. [dostęp 2020-05-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-12-17)]. (ang.).
  223. ↑ Jill Grodt: The Gang’s All Here: The Seven Characters Returning to “Red Dead Redemption II”. [w:] Game Informer [on-line]. GameStop, 2018-09-28. [dostęp 2020-05-30]. (ang.).

Bibliografia edytuj

  • Christopher Bartel. Resolving the gamer’s dilemma. „Ethics and Information Technology”. 14, s. 11–16, 2012. Springer Science+Business Media. DOI: 10.1007/s10676-011-9280-8. (ang.). 
  • Tim Bogenn, Rick Barba: “Red Dead Redemption” Signature Series Strategy Guide. BradyGames, 2010-05-14. ISBN 978-0-744-01030-5. (ang.).
  • Red Dead Conventions: American Indian Transgeneric Fictions. W: Jodi A. Byrd: The Oxford Handbook of Indigenous American Literature. Oxford University Press, 2014, s. 344–357. DOI: 10.1093/oxfordhb/9780199914036.013.033. ISBN 978-0-199-98384-1. (ang.).
  • Allegorical Confrontation Meets Gaming System: Rhetoric and Trauma within “Red Dead Redemption” / “Undead Nightmare”. W: M. Melissa Elston: Undead in the West II: They Just Keep Coming. Scarecrow Press, 2013, s. 142–158. ISBN 978-0-81089-265-1. (ang.).
  • Sara Humphreys. Rejuvenating “Eternal Inequality” on the Digital Frontiers. „Western American Literature”. 47, s. 200–215, 2012. University of Nebraska Press. DOI: 10.1353/wal.2012.0048. (ang.). 
  • Matt Margini: Red Dead Redemption. Boss Fight Books, 2020. ISBN 978-1-94053-524-1. (ang.).
  • “Now I Know I’m a Lowlife”: Controlling Play in “GTA: IV”, “Red Dead Redemption”, and “LA Noire”. W: Chris Pallant: Ctrl-Alt-Play: Essays on Control in Video Gaming. McFarland, 2013, s. 133–145. ISBN 978-0-78647-013-6. (ang.).
  • Dawn Spring. Gaming history: computer and video games as historical scholarship. „Rethinking History: The Journal of Theory and Practice”. 19, s. 207–221, 2015. Taylor & Francis. DOI: 10.1080/13642529.2014.973714. (ang.). 
  • Benjamin J. Triana. Red Dead Masculinity: Constructing a Conceptual Framework for Analyzing the Narrative and Message Found in Video Games. „Journal of Games Criticism”. 2 (2), 2015. Rensselaer Polytechnic Institute. [dostęp 2022-02-21]. (ang.). 
  • Juho Tuominen, Olli Sotamaa. “Outlaws to the End” – A Study of the Social and Political Reality of Rockstar Games’ West. „WiderScreen Ajankohtaista”. 24, 2021-08-11. WiderScreen. ISSN 1795-6161. (ang.). 
  • The Rock of the Virtual: Violence in “Blood Meridian” and “Red Dead Redemption”. W: Timothy J. Welsh: Mixed Realism: Videogames and the Violence of Fiction. University of Minnesota Press, 2016, s. 159–171. ISBN 978-1-45295-201-7. (ang.).
  • The Last Enemy That Shall Be Considered: Law and Order in “Red Dead”. W: Robert Whitaker: “Red Dead Redemption”: History, Myth, and Violence in the Video Game West. University of Oklahoma Press, 2023, s. 59–75. ISBN 978-0-8061-9192-8. (ang.).
  • Andrew Westerside, Jussi Holopainen: Sites of Play: Locating Gameplace in “Red Dead Redemption II”. Digital Games Research Association, 2019. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-07-20)]. (ang.).
  • Esther Wright. Rockstar Games, “Red Dead Redemption”, and Narratives of “Progress”. „European Journal of American Studies”. 16, 2021. European Association for American Studies. DOI: 10.4000/ejas.17300. (ang.). 
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Red_Dead_Redemption&oldid=72050054”