Republika Angielska
Republika Angielska, Rzeczpospolita Angielska (ang. Commonwealth of England) – byt państwowy obejmujący Anglię w latach 1649–1660, w którym rządy sprawował parlament (1649–1653, 1659–1660) oraz lordowie protektorzy – Oliver Cromwell (1653–1658) i Richard Cromwell (1658–1659)[1]. Rządy lordów protektorów miały charakter dyktatury, a samo państwo nosiło w ich czasie nazwę Protektoratu (the Protectorate; formalnie Commonwealth of England, Scotland and Wales). Okres istnienia Republiki zwany jest także bezkrólewiem (Interregnum).
| 1649–1660 | |||||
| |||||
| |||||
| Stolica | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Ustrój polityczny | |||||
| Pierwszy lord protektor | |||||
| Ostatni lord protektor | |||||
| Ścięcie króla Karola I, likwidacja urzędu króla i powołanie parlamentu |
30 stycznia 1649 | ||||
| Zrezygnowanie z władzy przez Richarda Cromwella i wybór na króla Karola II |
1660 | ||||
.svg)
Historia edytuj
Od 1642 w Królestwie Anglii toczyła się wojna domowa przeciwko królowi Karolowi I. Po serii zwycięstw nad wojskami rojalistów z Izby Gmin usunięto zwolenników ugody z monarchą, a Izbę Lordów pozbawiono wszelkiej władzy. Całkowicie podległy armii parlament (tzw. kadłubowy) zwołał sąd, który w styczniu 1649 roku oskarżył Karola I o zdradę państwa, skazując go na ścięcie, czego dokonano 30 stycznia. Wkrótce po wykonaniu wyroku formalnie zlikwidowano urząd króla, a Anglię ogłoszono „wspólnotą”, „rzecząpospolitą” (Commonwealth) rządzoną przez parlament.
W Królestwach Szkocji i Irlandii, które w czasie panowania Karola I znajdowały się w unii personalnej z Anglią, po straceniu Karola I za jego następcę uznano jego syna Karola II (w Szkocji dokonano jego koronacji). Po interwencji wojsk Cromwella, w 1652 oba kraje formalnie wcielono do republiki (faktyczny podbój Irlandii zakończył się w 1653[2], a inkorporacja Szkocji nastąpiła w 1657[3]).
Po czterech latach nieudolnych rządów Parlamentu Kadłubowego Oliver Cromwell rozpędził go, a po kilku miesiącach rozwiązał także nowo sformowany tzw. Parlament Świętych. 16 grudnia 1653 roku na mocy sporządzonej przez grupę oficerów konstytucji zwanej Instrumentem Rządzenia Cromwell przejął władzę w państwie jako lord protektor. Po śmierci Olivera Cromwella 3 września 1658 władzę przejął jego syn Richard. W następstwie jego rezygnacji, która miała miejsce 25 maja 1659, władza powróciła w ręce parlamentu, który rok później zadecydował o restauracji monarchii i wyborze na króla Karola II.
Przypisy edytuj
- ↑ Republika Angielska, [w:] Encyklopedia PWN [dostęp 2013-02-08].
- ↑ J. P. Sommerville: Commonwealth and Protectorate 1649-1658. Department of History, University of Wisconsin-Madison. [dostęp 2013-02-08]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-02-06)]. (ang.).
- ↑ Charles II (r. 1660-1685). The official website of the British Monarchy. [dostęp 2013-02-08]. (ang.).
Bibliografia edytuj
- Protectorate, [w:] Encyclopædia Britannica [dostęp 2013-02-08] (ang.).
- Interregnum (1649-1660). The official website of the British Monarchy. [dostęp 2013-02-08]. (ang.).