Romano Prodi
Romano Prodi (wym. ⓘ[roˈmaːno ˈprɔːdi]; ur. 9 sierpnia 1939 w Scandiano[1]) – włoski polityk, ekonomista i nauczyciel akademicki, minister i parlamentarzysta, w latach 1996–1998 i 2006–2008 premier Włoch, od 1999 do 2004 przewodniczący Komisji Europejskiej.
| |
| Data i miejsce urodzenia |
9 sierpnia 1939 |
|---|---|
| Premier Włoch | |
| Okres |
od 17 maja 1996 |
| Przynależność polityczna | |
| Poprzednik | |
| Następca | |
| Przewodniczący Komisji Europejskiej | |
| Okres |
od 16 września 1999 |
| Poprzednik |
Manuel Marín (p.o.) |
| Następca | |
| Premier Włoch | |
| Okres |
od 17 maja 2006 |
| Przynależność polityczna | |
| Poprzednik | |
| Następca | |
| |
| Odznaczenia | |
       
| |
Życiorys edytuj
Ukończył szkołę średnią Liceo Classico „Ludovico Ariosto” w Reggio nell’Emilia, a w 1961 studia prawnicze na Katolickim Uniwersytecie Najświętszego Serca w Mediolanie. Kształcił się następnie na studiach podyplomowych w Mediolanie i Bolonii, a także w London School of Economics[2][3]. Od 1963 był asystentem na wydziale nauk politycznych Uniwersytetu Bolońskiego. W 1971 objął na tej uczelni stanowisko profesora, które zajmował do 1999. W pracy naukowej zajmował się zagadnieniami z zakresu rozwoju małych i średnich przedsiębiorstw, a także zależnościami między państwem i rynkiem, kwestiami związanymi z polityką przemysłową i prywatyzacją[2]. Wykładał także m.in. na Uniwersytecie Harvarda i w Stanford Research Institute[4]. W latach 1974–1978 zarządzał domem wydawniczym il Mulino, w 1981 założył przedsiębiorstwo konsultingowe Nomisma. Jako publicysta współpracował m.in. z „Corriere della Sera” i „Il Sole 24 Ore”, w 1992 w Rai 1 prowadził program ekonomiczny Il tempo delle scelte[2].
W działalność polityczną zaangażował się w 1963, wstępując wówczas do Chrześcijańskiej Demokracji. Został w tymże roku radnym miejscowości Reggio nell’Emilia, zrezygnował z tej funkcji z uwagi na działalność naukową[4]. W 1978 wraz z kilkoma innymi wykładowcami z jego uczelni przekazał wskazówki, które miały przyczynić się ujawnienia kryjówki, gdzie przetrzymywano porwanego i później zamordowanego przez terrorystów z Czerwonych Brygad byłego premiera Alda Moro. Romano Prodi powoływał się wówczas na „seans spirytystyczny”, co wzbudziło wiele wątpliwości dotyczących faktycznego źródła informacji[5][6]. Wątpliwości te podnoszono ponownie, wiązały się z ponawianymi od lat 90. oskarżeniami o domniemaną współpracę z KGB. Informacje na ten temat miałyby się znajdować w tzw. Archiwum Mitrochina[5], zarzuty te według Maria Scaramelli miał także potwierdzić przed swoją śmiercią Aleksandr Litwinienko[7][8].
W listopadzie 1978 Romano Prodi powrócił do działalności politycznej. Objął wówczas urząd ministra przemysłu, handlu i rzemiosła w czwartym rządzie Giulia Andreottiego. Sprawował go do końca funkcjonowania tego gabinetu w marcu 1979[9]. W latach 1982–1989 kierował Istituto per la Ricostruzione Industriale (IRI), najważniejszym włoskim holdingiem państwowym, nadzorującym mienie państwowe i procesy prywatyzacji[2]. Na początku lat 90. był konsultantem w koncernie Unilever, w tym samym czasie głównym klientem jego przedsiębiorstwa doradczego był bank inwestycyjny Goldman Sachs[10]. W latach 1993–1994 ponownie był prezesem IRI, przeprowadzając kolejne prywatyzacje[2]. Kontrowersje wzbudziła sprzedaż jednego z przedsiębiorstw spożywczych, które zostało szybko odsprzedane Unileverowi przy współudziale Goldman Sachs. Wobec Romana Prodiego pojawiły się oskarżenia o konflikt interesów. Rzymska prokurator Giuseppa Geremia w 1996 stwierdziła, że materiał dowodowy daje podstawy do przedstawienia ówczesnemu premierowi zarzutów. Postępowanie zostało jednak wkrótce zamknięte, a sama prokurator przeniesiona na Sardynię[10].
W lutym 1995 zainicjował powołanie centrolewicowej koalicji pod nazwą Drzewo Oliwne[2]. Sojusz ten zwyciężył w wyborach parlamentarnych w 1996, a jego lider uzyskał wówczas mandat posła do Izby Deputowanych XIII kadencji[1]. 17 maja 1996 Romano Prodi objął urząd premiera, który sprawował do 21 października 1998[11], kiedy to zastąpił go Massimo D’Alema. Ustąpił w związku z opuszczeniem koalicji rządowej przez Odrodzenie Komunistyczne. Zaangażował się następnie w tworzenie nowego liberalnego ugrupowania pod nazwą Demokraci[4].
W marcu 1999 Romano Prodi został nominowany na przewodniczącego Komisji Europejskiej[4]. Stanowisko to objął 16 września 1999 i zajmował do listopada 2004. W okresie pełnienia przez niego tej funkcji do Unii Europejskiej przystąpiło dziesięć nowych państw, obradował Konwent Europejski i podpisano traktat ustanawiający Konstytucję dla Europy[4].
W październiku 2005 w wyniku prawyborów, w których otrzymał ponad 74% głosów, został liderem Unii, szerokiej koalicji skupiającej ugrupowania centrowe, centrolewicowe i komunistyczne, pozostające w opozycji do centroprawicy Silvia Berlusconiego. Blok ten zwyciężył w wyborach parlamentarnych w 2006, uzyskując dzięki nowej ordynacji stabilną większość w Izbie Deputowanych i jednocześnie minimalną większość w Senacie[4]. Romano Prodi uzyskał wówczas mandat posła XV kadencji[1]. 17 maja 2006 po raz drugi stanął na czele rządu[12]. Brak spójności między licznymi koalicjantami powodował kolejne kryzysy polityczne. W lutym 2007, po przegranym głosowaniu dotyczącym polityki zagranicznej, Romano Prodi podał się do dymisji. Po kilku dniach kryzys rządowy został zażegnany, a rząd uzyskał wotum zaufania w obu izbach[4].
W październiku 2007 objął honorową funkcję przewodniczącego nowo powołanej Partii Demokratycznej, z której zrezygnował w kwietniu 2008[13]. Od stycznia do lutego 2008 czasowo wykonywał obowiązki ministra sprawiedliwości[14]. W styczniu 2008 doszło do kolejnego kryzysu rządowego, gdy Unię opuściła partia UDEUR Popolari, co spowodowało utratę większości parlamentarnej w Senacie. W izbie tej 24 stycznia 2008 odbyło się głosowanie za wotum zaufania dla rządu, przegrane w stosunku 156 do 161 głosów. Tego samego dnia Romano Prodi złożył na ręce prezydenta Włoch Giorgia Napolitano dymisję gabinetu[15]. W marcu 2008 zadeklarował wycofanie się z działalności politycznej[16]. 8 maja 2008, po przedterminowych wyborach parlamentarnych, na stanowisku premiera zastąpił go Silvio Berlusconi.
W latach 2008–2014 jako specjalny wysłannik sekretarza generalnego ONZ brał udział w różnych misjach pokojowych w Afryce. W 2009 powrócił jednocześnie do działalności akademickiej m.in. na Brown University[14].
Życie prywatne edytuj
W 1969 ożenił się z Flavią Franzoni. Ma dwóch synów – Giorgia i Antonia[2]. W młodości brał udział w wyścigach kolarskich, w późniejszych latach jeździł wspólnie z takimi kolarzami jak Eddy Merckx, Mario Cipollini, Gianni Bugno czy Paolo Bettini[17]. Jego bratem był Vittorio Prodi.
Odznaczenia i wyróżnienia edytuj
- Kawaler Krzyża Wielkiego Orderu Zasługi Republiki Włoskiej – Włochy, 1993[18]
- Krzyż Wielki Orderu Zasługi Rzeczypospolitej Polskiej – Polska, 1997[19]
- Krzyż Wielki Orderu Izabeli Katolickiej – Hiszpania, 1998[14]
- Krzyż Wielki Orderu Gwiazdy Rumunii – Rumunia, 2000[14]
- Order za Wybitne Zasługi – Słowenia, 2006[20]
- Komandor Krzyża Wielkiego Orderu Trzech Gwiazd – Łotwa, 2007[14]
- Krzyż Wielki Orderu Narodowego Legii Honorowej – Francja, 2014[14]
- Order Podwójnego Białego Krzyża I klasy – Słowacja, 2022[21]
- Tytuły doctora honoris causa nadane przez kilkadziesiąt uczelni włoskich i zagranicznych[2][4]
Przypisy edytuj
- ↑ a b c Romano Prodi. camera.it. [dostęp 2016-09-23]. (wł.).
- ↑ a b c d e f g h President Romano Prodi – CV. ec.europa.eu. [dostęp 2016-09-23]. (ang.).
- ↑ Romano Prodi. clubmadrid.org. [dostęp 2016-09-23]. (ang.).
- ↑ a b c d e f g h Prodi, Romano. treccani.it. [dostęp 2016-09-23]. (wł.).
- ↑ a b The seance that came back to haunt Romano Prodi. independent.co.uk, 2 grudnia 2005. [dostęp 2016-09-23]. (ang.).
- ↑ Seans spirytystyczny Prodiego. wp.pl, 31 marca 2006. [dostęp 2016-09-23].
- ↑ The Litvinenko murder: Scaramella – The Italian Connection. independent.co.uk, 3 grudnia 2006. [dostęp 2016-09-23]. (ang.).
- ↑ 'Multiple attempts' on Litvinenko. bbc.co.uk, 22 stycznia 2007. [dostęp 2016-09-23]. (ang.).
- ↑ Governo Andreotti IV. governo.it. [dostęp 2016-09-23]. (wł.).
- ↑ a b Italians claim country run by Goldman Sachs. telegraph.co.uk, 29 maja 2007. [dostęp 2016-09-23]. (ang.).
- ↑ Governo Prodi. governo.it. [dostęp 2016-09-23]. (wł.).
- ↑ Governo Prodi II. governo.it. [dostęp 2016-09-23]. (wł.).
- ↑ Prodi lascia la presidenza Pd. „Serve un forte rinnovamento”. la Repubblica.it, 16 kwietnia 2008. [dostęp 2016-09-23]. (wł.).
- ↑ a b c d e f Biografia. romanoprodi.it. [dostęp 2016-09-23]. (wł.).
- ↑ Prodi Resigns, Berlusconi Rejoices. spiegel.de, 25 stycznia 2008. [dostęp 2016-09-23]. (ang.).
- ↑ Romano Prodi skończył z polityką. rp.pl, 9 marca 2008. [dostęp 2016-09-23].
- ↑ Prodi makes important decisions while cycling. cyclingnews.com, 31 października 2007. [dostęp 2016-09-23]. (ang.).
- ↑ Cavaliere di Gran Croce Ordine al Merito della Repubblica Italiana. quirinale.it, 2 czerwca 1993. [dostęp 2016-09-23]. (wł.).
- ↑ Postanowienie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 15 kwietnia 1997 r. o nadaniu orderów (M.P. z 1997 r. nr 38, poz. 376 – pkt 2.).
- ↑ Odlikovanja. predsednica-slo.si. [dostęp 2024-04-25]. (słoweń.).
- ↑ Vyznamenania. prezident.sk. [dostęp 2022-08-07]. (słow.).