Rzekomy pomór drobiu
Rzekomy pomór drobiu (choroba Newcastle; łac. peudopestis avium, ang.: Newcastle disease, ND) – choroba zakaźna ptaków. Wywoływana jest przez paramyksowirus ptaków serotypu 1 (APMV-1). Wariant występujący głównie u gołębi opisywany jest pod nazwą PPMV-1. Przebieg kliniczny jest różny w zależności od gatunku ptaka, ponadto szczepy APMV-1 cechuje bardzo duże zróżnicowanie w zjadliwości. Zdarzają się przypadki bezobjawowe (lub co najwyżej z lekkimi objawami), jak i takie o gwałtownym przebiegu, z objawami ze strony układu oddechowego, pokarmowego, a czasem również nerwowego. Znacznie zróżnicowany jest również wskaźnik śmiertelności oraz obraz sekcyjny. W Polsce rzekomy pomór drobiu jest chorobą zwalczaną z urzędu[1].
Etiologia edytuj
Wirusem wywołującym pomór rzekomy drobiu jest paramyksowirus ptaków serotypu 1 (APMV-1) należący do rodzaju Orthoavulavirus w rodzinie Paramyxoviridae i podrodzinie Avulavirinae[2][3]. Międzynarodowy Komitet Taksonomii Wirusów wprowadził oficjalne zmiany w anglojęzycznej nazwie tego wirusa – dotychczas określanego jako „Newcastle disease virus” (NDV) – w 2016 na „avian avulavirus 1”, w 2018 natomiast na „avian orthoavulavirus 1”[3]. Wcześniejsza, utarta nazwa jest jednak nadal spotykana w publikacjach wydanych już po tych zmianach[2][3], ponadto używa jej Światowa Organizacja Zdrowia Zwierząt (OIE)[4][5].
Do 2020 roku poznano 21 serotypów APMV – serotypy od 1 do 9 wyizolowano przed rokiem 1980, od 10 do 13 – przed 2015[3] (w 2013 znano ich jeszcze 10[4]), pozostałe w ciągu kilku kolejnych lat[2]; w 14. wydaniu Diseases of Poultry z 2020 roku wspomnianych jest jeszcze jedynie 20 serotypów[3]. Największe znaczenie dla człowieka ma APMV-1, jako że pomór rzekomy drobiu może spowodować znaczące straty w przemyśle drobiarskim[6][2][7].
Wiriony APMV-1 są wielopostaciowe, najczęściej występują w formie kulistej o 100–500 nm średnicy. Tworzą również formy nitkowate o zmiennej długości[6][3]. Na otoczce mają dwa rodzaje wypustek powierzchniowych: glikoproteiny HN (hemaglutynina-neuraminidaza) i F (białko fuzyjne)[6]. Genom APMV-1 stanowi pojedyncza nić RNA o ujemnej polarności[6][8] i długości bliskiej 15,2 tys. nukleotydów (do 2016 stwierdzono trzy długości: 15 186, 15 192 i 15 198 nukleotydów)[8]. Koduje 6 głównych białek: NP[6] lub N – białko nukleokapsydu; P – fosfoproteiny; M – białko macierzowe; F – białka fuzyjne; HN – hemaglutynina-neuraminidaza; L – RNA zależna polimeraza RNA (RNAP; skrócone oznaczenie pochodzi od „large polymerase”)[3][6].
Okres inkubacji wynosi od 2 do 15 dni, przeważnie 5 lub 6[5][3][6].
Przypisy edytuj
- ↑ Dz.U. z 2004 r. nr 69, poz. 625
- ↑ a b c d Pachineella Lakshmana Rao, Ravi Kumar Gandham, Madhuri Subbiah, Molecular evolution and genetic variations of V and W proteins derived by RNA editing in Avian Paramyxoviruses, „Scientific Reports”, 10 (1), 2020, s. 9532, DOI: 10.1038/s41598-020-66252-x, ISSN 2045-2322 [dostęp 2020-12-23] (ang.).
- ↑ a b c d e f g h Patti J. Miller & Guus Koch, Newcastle Disease, [w:] David E. Swayne (red.), Diseases of Poultry, wyd. 14, Wiley-Blackwell, 2020, s. 112–, ISBN 978-1-119-37115-1.
- ↑ a b Newcastle Disease, [w:] Information on aquatic and terrestrial animal diseases [online], OIE | World Organisation for Animal Health [dostęp 2020-12-25].
- ↑ a b Technical Disease Card [online], OIE | World Organisation for Animal Health, kwiecień 2013 [dostęp 2020-12-25].
- ↑ a b c d e f g Michał Mazurkiewicz (red.), Choroby drobiu, wyd. 1, Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Przyrodniczy we Wrocławiu, 2005, s. 384–, ISBN 83-89189-76-3.
- ↑ Dz. Urz. WE L 260 z 14.07.1992
- ↑ a b Jingjing Wang i inni, Genomic Characterizations of a Newcastle Disease Virus Isolated from Ducks in Live Bird Markets in China, Ulrich Melcher (red.), „PLOS One”, 11 (7), 2016, e0158771, DOI: 10.1371/journal.pone.0158771, ISSN 1932-6203, PMID: 27391305, PMCID: PMC4938494 [dostęp 2020-12-28].