Sagowiec odwinięty

Sagowiec odwinięty
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	telomowe
Gromada	naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	nagonasienne
Klasa	sagowcowe
Rząd	sagowce
Rodzina	sagowcowate
Rodzaj	sagowiec
Gatunek	sagowiec odwinięty
	Nazwa systematyczna
	Cycas revoluta Thunb.; Nova Acta Regiae Soc. Sci. Upsal. 4: 40 1783
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Multimedia w Wikimedia Commons

Sagowiec odwinięty (Cycas revoluta Thunb.) – gatunek roślin należących do klasy sagowców i rodziny sagowcowatych. Zasięg naturalny obejmuje południową Japonię. Popularna roślina ozdobna, w środkowoeuropejskich warunkach klimatycznych uprawiana jako roślina doniczkowa.

Morfologia edytuj

Pokrój: Roślina o bardzo regularnym pokroju. Korona ciemnozielonych liści wyrasta ze szczytu pękatego pnia. Rośnie bardzo wolno (wypuszcza 1–2 nowe liście rocznie). Osiąga wysokość 6–7 m po 50–100 latach.
Pień: U młodych roślin zagłębiony w gruncie, z wiekiem rośnie wolno w kłodzinę o średnicy 20 cm i wysokości do 7 m. Pień może się rozgałęziać, na szczycie każdego odgałęzienia wytwarzając pióropusz liści.
Liście: Ciemne i soczyście zielone, pierzasto podzielone liście tworzą rozetę na szczycie pnia. Osiągają 50-150 cm długości w wieku reprodukcyjnym (w uprawie doniczkowej zwykle 50–60 cm). Skupione i wąskie listki mają 8–18 cm długości i podwinięte brzegi (stąd nazwa gatunku). Listki u nasady liścia przekształcone są w ciernie. Ogonek liścia ma 6–10 cm długości i okryty jest drobnymi kolcami.
Organy zarodnionośne: Jak wszystkie sagowce, także i ten gatunek jest dwupienny. Okazy męskie wytwarzają szyszkowate skupienia mikrosporofili, okazy żeńskie wykształcają grupę makrosporofili. W uprawie domowej nie kwitnie.

Pokrój starszego sagowca
Szyszka męska
Szyszka żeńska
Nasiona
Nasiona

Zastosowanie edytuj

Roślina ozdobna: Popularna roślina ozdobna, w środkowoeuropejskich warunkach klimatycznych uprawiana jako roślina doniczkowa.

Uprawa edytuj

Ponieważ nie toleruje spadków temperatur poniżej –5 °C i wymaga latem temperatur 20 °C – 30 °C w warunkach środkowoeuropejskich najlepiej rośnie w cieplarniach, może być też z powodzeniem uprawiany w domach. Roślina wymaga dużo przestrzeni dla swoich rozłożystych liści, dlatego dobrze się czuje tylko w dużych, jasnych pomieszczeniach. Parapet okienny do tego celu się nie nadaje.

Podlewanie: Sagowca należy podlewać raz w ciągu 10 dni. Nie wolno dopuścić do przesuszenia ziemi. Wskazane jest zraszanie liści około 2 razy w tygodniu. Zimą zalecane jest bardzo rzadkie podlewanie (tzw. przerwa spoczynkowa), średnio raz na miesiąc. Roślina ta wymaga wilgotnego powietrza. Obfite podlewanie jest niewskazane, tak samo jak i silne nawożenie. Zbyt obfite podlewanie może powodować pojawienie się grzyba, gnicie korzenia, częściowe żółknięcie liści.

Cycas revoluta w uprawie doniczkowej

Oświetlenie: Roślina wymaga jasnego stanowiska, ale nie można jej narażać na bezpośrednie oświetlenie silnym światłem słonecznym. Uprawa w mieszkaniu może nie zapewnić odpowiedniej ilości światła, szczególnie w ciemnym pomieszczeniu. Roślinę można ustawić w ogrodzie, na tarasie lub balkonie w pełnym słońcu wyłącznie po uprzednim przygotowaniu sagowca do dużej ilości światła. Po zimie należy przyzwyczaić ją do słońca. Niewielkie żółte plamy na liściach, świadczą o poparzeniu słonecznym, które jednak nie jest szczególnie szkodliwe. Takie plamki najczęściej występują od wiosny do połowy lata. Dobrym okresem na wyrastanie nowych liści jest lato. Jeżeli je wypuści późną jesienią, z braku światła będą blade.

Podłoże: Dla sagowca dobre jest przeciętne podłoże do roślin doniczkowych z dodatkiem gruboziarnistego piasku. Można użyć specjalistycznej ziemi do palm. Doniczka powinna być nie za duża, ponieważ w wielkich doniczkach sagowce źle rosną. Średnica doniczki powinna być niewiele większa od średnicy "cebulki". Roślinę przesadza się dopiero wtedy, gdy pień rozrośnie się tak, że wypełni prawie całą szerokość doniczki. Ponieważ sagowce są wrażliwe na uszkodzenia bryły korzeniowej – przesadzać należy ostrożnie, w przypadku starszych roślin nie częściej niż raz na 4–6 lat.

Nawożenie: Roślinę powinno się zasilać raz na miesiąc; od kwietnia do października.

Rozmnażanie: Z nasion lub odrostów, które czasami pojawiają się u podstawy kłodziny. Nasiona są trudno dostępne. Odrosty natomiast (odcinane w czasie spoczynku zimowego) ukorzeniają się łatwo, najlepiej jeśli posadzi się je do małych doniczek w mieszaninę ziemi liściowej z piaskiem.

Sagowiec zaatakowany przez grzyby

Problemy w hodowli

Sporadycznie hodowcy mają kłopoty z grzybami saprofitycznymi lub pleśniowymi. Objawia się to w postaci białego nalotu na części lub na całej "cebulce". Dzieje się tak, gdy roślina jest zbyt obficie podlewana. Najprostszym sposobem usunięcia jest starcie nalotu (np. szczoteczką). Można także podlać podłoże preparatem grzybobójczym.
Jeśli końce listków zasychają oznacza to, że jest zbyt suche powietrze. Powinniśmy wtedy często zraszać roślinę letnią wodą. Suche końce odcinamy.
Małe, brązowe plamki na ogonkach liściowych wskazują na porażenie misecznikiem. Szkodnika należy starannie zdrapać, natrzeć miejsce żerowania wacikiem nasączonym spirytusem i przemyć wodą.
Wciornastki powodują utratę kolorów liści i pojawianie się na nich srebrzystych plamek. Do zwalczania szkodnika służą selektywne insektycydy.
Jeśli roślina nie rośnie, a jej liście żółkną oznacza to, że ma za dużo wody i za mało światła. Należy w takim wypadku ograniczyć podlewanie i przestawić roślinę w lepiej oświetlone miejsce.

Toksyczność edytuj

Wszystkie części rośliny są trujące. Szczególnie wysokie stężenie toksycznej cycazyny występuje w nasionach i młodych liściach. Innymi truciznami obecnymi w tych roślinach są neurotoksyczne aminokwasy, w tym BMAA. Spożycie nasion sagowca jest częstą przyczyną śmiertelnych zatruć zwierząt domowych, dla których sagowce mogą być ulubionym miejscem zabaw – ponad połowa przypadków takich zatruć u psów i kotów kończy się ich śmiercią, nawet pomimo podjętego leczenia^[5]^[6].

Bibliografia edytuj

JarosławJ. Rak JarosławJ., Pielęgnowanie roślin pokojowych, Warszawa: „Multico”, 1996, ISBN 83-7073-089-2, OCLC 830126564 .

Przypisy edytuj

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-02-28] (ang.).
↑ M.J.M.M.J.M. Christenhusz M.J.M.M.J.M. i inni, A new classification and linear sequence of extant gymnosperms, „Phytotaxa”, 19 (1), 2011, s. 55–70, DOI: 10.11646/phytotaxa.19.1.3 (ang.).
↑ Cycas revoluta Thunb.. [w:] The Plant List [on-line]. [dostęp 2017-09-02]. (ang.).
↑ Cycas revoluta, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
↑ Susan Muller Esneault: Cycas Revoluta: The Sago Palm, or Cycad Poisoning. [dostęp 2012-03-05]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-06-05)]. (ang.).
↑ G. L. Laqueur, M. Spatz: Toxicology of Cycasin. [w:] Cancer Res November 1968 28:2262-2267 [on-line]. Symposium on Carcinogenesis of Plant Origin. [dostęp 2012-03-05].

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-02-28] (ang.).

[Christenhusz-2] M.J.M.M.J.M. Christenhusz M.J.M.M.J.M. i inni, A new classification and linear sequence of extant gymnosperms, „Phytotaxa”, 19 (1), 2011, s. 55–70, DOI: 10.11646/phytotaxa.19.1.3 (ang.).

[tpl-3] Cycas revoluta Thunb.. [w:] The Plant List [on-line]. [dostęp 2017-09-02]. (ang.).

[iucn-4] Cycas revoluta, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).

[critterology-5] Susan Muller Esneault: Cycas Revoluta: The Sago Palm, or Cycad Poisoning. [dostęp 2012-03-05]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-06-05)]. (ang.).

[cancerres-6] G. L. Laqueur, M. Spatz: Toxicology of Cycasin. [w:] Cancer Res November 1968 28:2262-2267 [on-line]. Symposium on Carcinogenesis of Plant Origin. [dostęp 2012-03-05].

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]