Saksauł

Saksauł
	; Saksauł bezlistny na pustyni Gobi
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	goździkopodobne
Rząd	goździkowce
Rodzina	szarłatowate
Rodzaj	saksauł
	Nazwa systematyczna
	Haloxylon Bunge ex E. Fenzl in Ledebou; Fl. Ross. 3: 819. Dec 1851
	Multimedia w Wikimedia Commons

Saksauł^[4] (Haloxylon) – rodzaj obejmujący kilka gatunków roślin z rodziny szarłatowatych (dawniej włączany do wyodrębnianej osobno rodziny komosowatych). Przedstawiciele ci występują na obszarze od północnej Afryki po środkową Azję^[4]. Gatunkiem typowym jest H. ammodendron (C. A. Meyer) E. Fenzl^[5].

Morfologia edytuj

Pokrój: Duże krzewy lub małe drzewa (maksymalnie do 12 m, ale zwykle mniejsze). Drewno jest ciężkie, chropowate, kora gąbczasta, dobrze wchłaniająca wodę. Pień niski, silnie poskręcany.
Liście: Ułożone naprzeciwlegle. Bardzo niewielkie, łuskowate, przylegające do łodygi, prawie niewidoczne, cienkie, szarej barwy. Czasem liści brak zupełnie (saksauł bezlistny)^[6].
Kwiaty: Drobne, obupłciowe, pięciokrotne. Wyrastają pojedynczo w kątach liści^[4].
Korzenie: Bardzo długie, rozgałęzione i mocne.

Biologia i ekologia edytuj

Rośliny należące do halofitów zasiedlają pustynie i półpustynie. Dobrze tolerują słabe gleby piaszczyste, również silnie zasolone. Są bardzo odporne na długotrwałe susze. Cechują się wolnym tempem wzrostu i znaczną długością życia. Kwitną w kwietniu i maju, a owocują we wrześniu i październiku^[4].

Systematyka edytuj

Synonimy^[7]

Hammada Iljin

Pozycja systematyczna według Angiosperm Phylogeny Website (aktualizowany system APG III z 2009)

Należy do rodziny szarłatowatych (Amaranthaceae) Juss., która wraz z siostrzanymi rodzinami Achatocarpaceae i goździkowate jest jednym z kladów w obrębie rzędu goździkowców (Caryophyllales) i klasy roślin okrytonasiennych^[2].

Pozycja w systemie Reveala (1994–1999)

Gromada okrytonasienne (Magnoliophyta Cronquist), podgromada Magnoliophytina Frohne & U. Jensen ex Reveal, klasa Rosopsida Batsch, podklasa goździkowe (Caryophyllidae Takht.), nadrząd Caryophyllanae Takht., rząd goździkowce (Caryophyllales Perleb), rodzina komosowate (Chenopodiaceae Vent.), rodzaj saksauł (Haloxylon Bunge)^[8].

Gatunki^[3]

Haloxylon ammodendron (C.A.Mey.) Bunge ex Fenzl (syn. Haloxylon aphyllum (Minkw.) Iljin) – saksauł bezlistny^[4], saksauł czarny, saksauł sołonczakowy^[6]
Haloxylon griffithii (Moq.) Boiss.
Haloxylon negevensis (Iljin & Zohary) Boulos
Haloxylon persicum Bunge ex Boiss. & Buhse – saksauł biały
Haloxylon salicornicum (Moq.) Bunge ex Boiss.
Haloxylon schmittianum Pomel
Haloxylon scoparium Pomel
Haloxylon stocksii (Boiss.) Benth. & Hook. f.
Haloxylon tamariscifolium (L.) Pau

Znaczenie edytuj

Saksauły są jednymi z najliczniejszych dużych roślin pustyń w obszarze swojego występowania, często tworzą skupiska. Dlatego ich zarośla, a nawet pojedyncze okazy stanowią schronienie wielu gatunków zwierząt, a młode saksauły, o zielonych listkach dostarczają pokarmu. Poza tym silne i rozległe ukorzenienie zapobiega wywiewaniu piasku lub gleby i erozji^[4].

Mieszkańcy pustyń wykorzystują saksauł jako źródło opału^[4]. Rośliny te nasadza się w pustynnych rejonach, by zapobiec erozji i wywiewaniu piasku zasypującego np. w Chinach pola uprawne.

Przypisy edytuj

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ ^a ^b Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Caryophyllales, [w:] Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-11-17] (ang.).
↑ ^a ^b The Plant List. [dostęp 2014-11-20].
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Alicja i Jerzy Szweykowscy (red.): Słownik botaniczny. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo "Wiedza Powszechna", 2003, s. 805. ISBN 83-214-1305-6.
↑ Index Nominum Genericorum. [dostęp 2011-04-02].
↑ ^a ^b L. S. Berg: Przyroda ZSRR. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1962, s. 176.
↑ Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2011-03-15].
↑ Crescent Bloom: Haloxylon. The Compleat Botanica. [dostęp 2010-11-17]. (ang.).

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Caryophyllales, [w:] Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-11-17] (ang.).

[TPL-3] The Plant List. [dostęp 2014-11-20].

[slownik-4] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Alicja i Jerzy Szweykowscy (red.): Słownik botaniczny. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo "Wiedza Powszechna", 2003, s. 805. ISBN 83-214-1305-6.

[5] Index Nominum Genericorum. [dostęp 2011-04-02].

[berg-6] L. S. Berg: Przyroda ZSRR. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1962, s. 176.

[grin-7] Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2011-03-15].

[8] Crescent Bloom: Haloxylon. The Compleat Botanica. [dostęp 2010-11-17]. (ang.).

[4]

[5]

[1]

[2]

[3]

[6]

[7]

[8]