Salut 6
Salut 6 (ros. Салют-6) – radziecka stacja kosmiczna, ósma z wszystkich stacji programu Salut. Została wyniesiona na orbitę 29 września 1977 za pomocą rakiety Proton K z kosmodromu Bajkonur w ZSRR (obecnie Kazachstan). Funkcjonowała przez pięć lat.
| |
| Inne nazwy |
DOS-5 |
|---|---|
| Indeks COSPAR |
1977-097A |
| Państwo | |
| Rakieta nośna | |
| Miejsce startu | |
| Orbita (docelowa, początkowa) | |
| Perygeum |
219 km |
| Apogeum |
275 km |
| Okres obiegu |
89,1 min |
| Nachylenie |
51,6° |
| Czas trwania | |
| Początek misji |
29 września 1977 06:50:00 UTC |
| Powrót do atmosfery |
29 lipca 1982 |
| Wymiary | |
| Wymiary |
4,5 m x 15,8 m |
| Masa całkowita |
19 824 kg |
Była to pierwsza stacja, którą odwiedzili ludzie spoza USA czy ZSRR, w ramach programu Interkosmos. Byli to głównie obywatele państw członkowskich Układu Warszawskiego, w tym Polski. Stacja Salut 6 była także pierwszym celem statku zaopatrzeniowego Progress. Stację zdjęto z orbity za pomocą bezzałogowego statku Kosmos 1267 w dniu 29 lipca 1982.
Budowa stacji edytuj
W bazie satelitarnej dokonano istotnych modyfikacji w porównaniu z poprzednimi Salutami. Przede wszystkim dodano drugi węzeł cumowniczy. Umieszczono go na drugim końcu kadłuba bazy. Węzeł cumowniczy został domontowany do przedziału przejściowego. Dodatkowy węzeł cumowniczy został w zasadzie przeznaczony do przyjmowania statków typu Progress, ale również mogły do niego cumować statki typu Sojuz i Sojuz-T. Zainstalowanie dodatkowego węzła i przedziału przejściowego na agregatowej stronie bazy, zmusiło do innego zlokalizowania obu silników manewrowych niż w bazach Salut 4 i Salut 5. Musiały być odsunięte na większą odległość od wzdłużnej osi bazy. Zmniejszono przy tym ciąg obu silników z 4000 N do około 3000 N, a także zastosowano jako materiał pędny dimetylohydrazynę i tetratlenek diazotu zamiast nafty i kwasu azotowego. W skład systemu orientacyjnego i korekcyjnego weszły 32 rakietowe dysze (główne i zapasowe) rozmieszczone w części agregatowej bazy. Wzbogacono wyposażenie naukowe i inaczej je rozmieszczono. Wśród wyposażenia znalazła się aparatura Zakładów Zeissa MKF6M, przeznaczona do dokładnych fotografii powierzchni Ziemi. Oprócz tego w bazie znalazły się:
- druga kamera fotograficzna KATE 140
- teleskop BST1M wykonujący obserwacje w dalekiej podczerwieni
- spektrometr podczerwieni FM 107
- spektrometr Mikron
- radiometr nadfioletowy FM 4 UF, przeznaczony do obserwacji gwiazd
Zainstalowano aparaturę do topienia substancji (piece Spław i Kristałł) przeznaczone do uzyskiwania nietypowych stopów metali. Zasadnicze źródło energii stanowiły fotoogniwa słoneczne. Rozmieszczone na trzech płytach umieszczonych tak jak na Salucie 4 i 5, ale o powierzchni zwiększonej do 60 m². Wytworzony prąd ładował akumulatory niklowo-kadmowe. W systemie regulacji temperatury zastosowano dwa obwody cieczowe. W systemie oczyszczającym atmosferę zamontowano urządzenia do odzyskiwania wody użytkowej z atmosfery bazy. Zmniejszało to wilgotność bazy i korzystnie wpływało na komfort klimatyczny pomieszczeń[1].
Historia edytuj
Operacje dokowania edytuj
Godziny podane według czasu moskiewskiego.
| Pojazd | Dzień dokowania | Godzina dokowania | Port cumowniczy | Dzień odłączenia | Godzina odłączenia | Czas połączenia (w dniach) |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Sojuz 25 | 10 października 1977 | 07:09 | przedni | 11 października 1977 | 08:00 | 1,03[a] |
| Sojuz 26 | 11 grudnia 1977 | 06:02 | tylny | 16 stycznia 1978 | 14:22 | 36,35 |
| Sojuz 27 | 11 stycznia 1978 | 17:06 | przedni | 16 marca 1978 | 11:00 | 63,75 |
| Progress 1 | 22 stycznia 1978 | 13:12 | tylny | 7 lutego 1978 | 08:55 | 15,82 |
| Sojuz 28 | 3 marca 1978 | 20:10 | tylny | 10 marca 1978 | 13:25 | 6,72 |
| Sojuz 29 | 17 czerwca 1978 | 00:58 | przedni | 3 września 1978 | 11:23 | 78,43 |
| Sojuz 30 | 29 czerwca 1978 | 20:08 | tylny | 5 lipca 1978 | 13:15 | 6,71 |
| Progress 2 | 9 lipca 1978 | 15:59 | tylny | 2 sierpnia 1978 | 07:57 | 23,66 |
| Progress 3 | 10 sierpnia 1978 | 03:00 | tylny | 21 sierpnia 1978 | - | ~11 |
| Sojuz 31 | 27 sierpnia 1978 | 19:37 | tylny | 7 września 1978 | 13:53 | 10,76 |
| Sojuz 31 | 7 września 1978 | 14:21 | przedni | 2 listopada 1978 | 10:46 | 55,85 |
| Progress 4 | 6 października 1978 | 04:00 | tylny | 24 października 1978 | 16:07 | 18,50 |
| Sojuz 32 | 26 lutego 1979 | 08:30 | przedni | 13 czerwca 1979 | 12:51 | 107,18 |
| Progress 5 | 14 marca 1979 | 10:20 | tylny | 3 kwietnia 1979 | 19:10 | 20,37 |
| Progress 6 | 15 maja 1979 | 09:19 | tylny | 8 czerwca 1979 | 11:00 | 24,07 |
| Sojuz 34 | 8 czerwca 1979 | 23:02 | tylny | 14 czerwca 1979 | 19:18 | 5,84 |
| Sojuz 34 | 14 czerwca 1979 | ~19:50 | przedni | 19 sierpnia 1979 | 12:08 | 65,86 |
| Progress 7 | 30 czerwca 1979 | 14:18 | tylny | 18 lipca 1979 | 06:50 | 17,69 |
| Sojuz T-1 | 19 grudnia 1979 | 17:05 | przedni | 24 marca 1980 | 00:04 | 94,29 |
| Progress 8 | 29 marca 1980 | 23:01 | tylny | 25 kwietnia 1980 | 11:04 | 26,50 |
| Sojuz 35 | 10 kwietnia 1980 | 18:16 | przedni | 3 czerwca 1980 | 14:47 | 53,85 |
| Progress 9 | 29 kwietnia 1980 | 11:09 | tylny | 20 maja 1980 | 21:51 | 21,45 |
| Sojuz 36 | 27 maja 1980 | 22:56 | tylny | 4 czerwca 1980 | 18:08 | 7,86 |
| Sojuz 36 | 4 czerwca 1980 | 19:38 | przedni | 31 lipca 1980 | 14:55 | 56,86 |
| Sojuz T-2 | 6 czerwca 1980 | 18:58 | tylny | 9 czerwca 1980 | 12:24 | 2,73 |
| Progress 10 | 1 lipca 1980 | 08:53 | tylny | 18 lipca 1980 | 01:21 | 16,69 |
| Sojuz 37 | 24 czerwca 1980 | 23:02 | tylny | 1 sierpnia 1980 | 19:43 | 7,86 |
| Sojuz 37 | 1 sierpnia 1980 | ~20:10 | przedni | 11 października 1980 | 09:30 | 70,56 |
| Progress 11 | 30 września 1980 | 20:03 | tylny | 9 grudnia 1980 | 13:23 | 69,72 |
| Sojuz T-3 | 28 listopada 1980 | 18:54 | przedni | 10 grudnia 1980 | 09:10 | 11,59 |
| Progress 12 | 26 stycznia 1981 | 18:56 | tylny | 19 marca 1981 | 21:14 | 52,09 |
| Sojuz T-4 | 13 marca 1981 | 23:33 | przedni | 26 maja 1981 | - | ~74 |
| Sojuz 39 | 23 marca 1981 | 19:28 | tylny | 30 marca 1981 | 11:22 | |
| Sojuz 40 | 15 maja 1981 | 21:50 | tylny | 22 maja 1981 | 13:37 | 6,66 |
| Kosmos 1267 | 19 czerwca 1981 | 10:52 | przedni | przyłączony na stałe | - | - |
Załogi edytuj
Godziny podane według czasu GMT.
| Ekspedycja | Załoga (w przypadku kosmonautów spoza ZSRR podano kraj pochodzenia) | Data startu | Pojazd dowożący | Data powrotu | Pojazd odwożący | Czas trwania (w dniach) |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Salut 6 - EO-1 |
Jurij Romanienko, Gieorgij Grieczko |
10 grudnia 1977 01:18:40 |
Sojuz 26 | 16 marca 1978 11:18:47 |
Sojuz 27 | 96,42 |
| Salut 6 - EP-1 |
Władimir Dżanibekow, Oleg Makarow |
10 stycznia 1978 12:26:00 |
Sojuz 27 | 16 stycznia 1978 11:24:58 |
Sojuz 26 | 5,96 |
| Salut 6 - EP-2 |
Aleksiej Gubariew, Vladimír Remek - Czechosłowacja |
2 marca 1978 15:28:00 |
Sojuz 28 | 10 marca 1978 13:44:00 |
Sojuz 28 | 7,93 |
| Salut 6 - EO-2 |
Władimir Kowalonok, Aleksandr Iwanczenkow |
15 czerwca 1978 20:16:45 |
Sojuz 29 | 2 listopada 1978 11:04:17 |
Sojuz 31 | 139,62 |
| Salut 6 - EP-3 |
Piotr Klimuk, Mirosław Hermaszewski - Polska Rzeczpospolita Ludowa |
27 czerwca 1978 15:27:21 |
Sojuz 30 | 5 lipca 1978 13:30:20 |
Sojuz 30 | 7,92 |
| Salut 6 - EP-4 |
Walerij Bykowski, Sigmund Jähn - Niemiecka Republika Demokratyczna |
26 sierpnia 1978 14:51:30 |
Sojuz 31 | 3 września 1978 11:40:34 |
Sojuz 29 | 7,87 |
| Salut 6 - EO-3 |
Władimir Lachow, Walerij Riumin |
25 lutego 1979 11:53:49 |
Sojuz 32 | 19 sierpnia 1979 12:29:26 |
Sojuz 34 | 175,02 |
| Salut 6 - EO-4 |
Leonid Popow, Walerij Riumin |
9 kwietnia 1980 13:38:22 |
Sojuz 35 | 11 października 1980 09:49:57 |
Sojuz 37 | 184,84 |
| Salut 6 - EP-5 |
Walerij Kubasow, Bertalan Farkas - Węgierska Republika Ludowa |
26 maja 1980 18:20:39 |
Sojuz 36 | 3 czerwca 1980 15:06:23 |
Sojuz 35 | 7,87 |
| Salut 6 - EP-6 |
Jurij Małyszew, Władimir Aksionow |
5 czerwca 1980 14:19:30 |
Sojuz T-2 | 9 czerwca 1980 12:39:00 |
Sojuz T-2 | 3,93 |
| Salut 6 - EP-7 |
Wiktor Gorbatko, Phạm Tuân - Wietnam |
23 lipca 1980 18:33:03 |
Sojuz 37 | 31 lipca 1980 15:15:02 |
Sojuz 36 | 7,86 |
| Salut 6 - EP-8 |
Jurij Romanienko, Arnaldo Tamayo Méndez - Kuba |
18 września 1980 19:11:03 |
Sojuz 38 | 26 września 1980 15:54:27 |
Sojuz 38 | 7,86 |
| Salut 6 - EO-5 |
Leonid Kizim, Oleg Makarow Giennadij Striekałow |
27 listopada 1980 14:18:28 |
Sojuz T-3 | 10 grudnia 1980 09:26:10 |
Sojuz T-3 | 12,80 |
| Salut 6 - EO-6 |
Władimir Kowalonok, Wiktor Sawinych |
12 marca 1981 19:00:11 |
Sojuz T-4 | 26 maja 1981 12:37:34 |
Sojuz T-4 | 74,73 |
| Salut 6 - EP-9 |
Władimir Dżanibekow, Dżügderdemidijn Gürragczaa - Mongolia |
22 marca 1981 14:58:55 |
Sojuz 39 | 30 marca 1981 11:40:58 |
Sojuz 39 | 7,86 |
| Salut 6 - EP-10 |
Leonid Popow, Dumitru Prunariu - Rumunia |
14 maja 1981 17:16:38 |
Sojuz 40 | 22 maja 1981 13:58:30 |
Sojuz 40 | 7,86 |
Spacery kosmiczne edytuj
Godziny podane według czasu GMT.
| Spacer kosmiczny | Kosmonauci | Data | Początek | Koniec | Czas trwania (w godzinach) |
Komentarz |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Salut 6 - PE-1 | Romanienko i Grieczko | 19 grudnia 1977 | 21:36 | 23:04 | 1:28 | Test skafandra Orłan-D, kontrola aparatu cumowniczego i montaż kasety Meduza. |
| Salut 6 - PE-2 | Kowalonok i Iwanczenkow | 29 lipca 1978 | 04:00 | 06:20 | 2:05 | Odłączenie kasety Meduza i pasywnego wykrywacza mikrometeroidów, montaż czujników promieniowania i nowych zestawów eksperymentów. |
| Salut 6 - PE-3 | Riumin i Lachow | 15 sierpnia 1979 | 14:16 | 15:39 | 1:23 | Demontaż anteny radiowej KRT-10, odłączenie kaset z eksperymentami. |
Podsumowanie edytuj
- Liczba dni na orbicie: 1764
- Liczba dni z załogami na orbicie: 676
- Liczba załóg: 16
- Liczba załóg podstawowych: 5
- Liczba załóg odwiedzających: 10 (w tym 8 międzynarodowych)
- Jedna „załoga remontowa”
- Liczba kosmonautów: 27 (w tym 6 dwukrotnie)
- Dwóm załogom nie udało się dotrzeć na stację
- 12 statków towarowych dostarczyło załogom 20 ton różnorodnych ładunków
- Do stacji dokowały 35 razy obiekty z załogą i bez
Uwagi edytuj
- ↑ Nie udało się uzyskać trwałego połączenia i misja została przerwana.
Przypisy edytuj
- ↑ Andrzej Marks: Baza satelitarna ALFA. Warszawa: Wydawnictwa Naukowo-Techniczne, 1997. ISBN 83-204-2203-5.
Linki zewnętrzne edytuj
- NSSDC Master Catalog (ang.)
- Encyclopedia Astronautica (ang.)