Sobór Zaśnięcia Matki Bożej we Włodzimierzu (Ukraina)

sobór Zaśnięcia Matki Bożej
Кафедральний собор Успіння Пресвятої Богородиці у Володимирі
	07-102-0001
	sobór katedralny
	; Widok ogólny
Państwo	Ukraina
Obwód	wołyński
Miejscowość	Włodzimierz
Wyznanie	prawosławne
Kościół	Ukraiński Kościół Prawosławny Patriarchatu Moskiewskiego
Parafia	Zaśnięcia Matki Bożej we Włodzimierzu
Wezwanie	Zaśnięcia Matki Bożej
Wspomnienie liturgiczne	15/28 sierpnia
Historia
Data rozpoczęcia budowy	1156
Data zakończenia budowy	1160; 1895–1900 (całkowita przebudowa)
Data poświęcenia	17 września 1900 (ponownie)
Aktualne przeznaczenie	czynna świątynia prawosławna
Poprzednie wyznanie	prawosławne (do unii brzeskiej);; unickie (XVII–XVIII w.)
Dane świątyni
Styl	staroruski
Architekt	G. Kotow (odbudowa)
Świątynia; • materiał bud.; • wysokość; • długość; • szerokość	; • cegła; 18,5 m; 34 m; 20,8 m
Kopuła; • liczba kopuł	; 1
Liczba ikonostasów	3
	Położenie na mapie obwodu wołyńskiego Włodzimierz, sobór Zaśnięcia Matki Bożej
	Położenie na mapie Ukrainy Włodzimierz, sobór Zaśnięcia Matki Bożej
	50°50′34,0″N 24°18′53,8″E/50,842778 24,314944
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Strona internetowa

Sobór Zaśnięcia Matki Bożej^[1] (ukr. Кафедральний собор Успіння Пресвятої Богородиці у Володимирі) – prawosławny sobór we Włodzimierzu, pełniący funkcje katedry eparchii włodzimiersko-wołyńskiej Ukraińskiego Kościoła Prawosławnego Patriarchatu Moskiewskiego. Jedyny, względnie zachowany zabytek architektury staroruskiej sprzed najazdu mongolskiego na Wołyniu. Z okresu staroruskiego pochodzą tylko najstarsze dolne partie świątyni, a większa część obecnej bryły budynku powstała w 1900 jako rekonstrukcja pierwotnego wyglądu obiektu.

Historia edytuj

Pierwsza cerkiew w tym miejscu została wzniesiona na polecenie księcia Mścisława Iziasławicza w latach 1156–1160. Książę ten został pochowany w obiekcie^[2]. Świątynia nie poniosła większych strat w czasie najazdu mongolskiego w 1240, tym samym będąc jedyną na Wołyniu cerkwią, która przetrwała w dobrym stanie wyżej wymienioną napaść^[2]. W kolejnych wiekach budynek pozostawał soborem katedralnym i miejscem pochówku książąt wołyńskich: Wasylki Romanowicza i jego żony oraz syna, Włodzimierza Wasylkowicza. W cerkwi chowano również miejscowych biskupów prawosławnych^[2]. W 1491, w czasie kolejnego napadu tatarskiego, budynek został poważnie uszkodzony, jednak już trzy lata później zakończono jego odbudowę, połączoną z wzniesieniem w najbliższym sąsiedztwie rezydencji biskupiej^[2].

Po ogłoszeniu aktu unii brzeskiej, zainicjowanego m.in. przez prawosławnego biskupa włodzimierskiego i brzeskiego Hipacego Pocieja, katedra we Włodzimierzu przeszła w ręce unitów (diecezja włodzimiersko-brzeska)^[2]. W 1683 budynek został zniszczony przez pożar. W czasie odbudowy świątynia została znacznie przebudowana: w 1753 jej fasada zachodnia została odrestaurowana w stylu barokowym i na miejscu starszej wzniesiono dwie wieże^[3]. W 1782 na zlecenie biskupa Stefana Symeona Młockiego rozpoczęto budowę ukrytych schodów o masywnych stopniach, co jednak doprowadziło do zawalenia się części sklepienia soboru. Już w 1795 budynek wykorzystywano jako magazyn^[2]. Dziesięć lat później zostały podjęte działania na rzecz przywrócenia cerkwi do użytku liturgicznego, jednak dopiero w 1885, po likwidacji unii w Imperium Rosyjskim, podjęto prace nad odnowieniem obiektu. Od 1886 roku prowadzono przebudowę soboru, a rok później bractwo św. Włodzimierza, które działało przy świątyni założyło muzeum^[4]. Specjalna komisja przeprowadziła uporządkowanie terytorium zrujnowanego soboru, który następnie został zrekonstruowany według projektu G. Kotowa, w stylu neobizantyjskim. Odrestaurowane zostały również dzwonnica i pałac biskupi, zaś od podstaw wzniesiony dom dla przyszłego proboszcza parafii przy cerkwi. Uroczyste poświęcenie soboru, ponownie jako prawosławnego, nastąpiło 17 września 1900^[2]. Od tego czasu obiekt jest czynną świątynią prawosławną, administrowaną przez Rosyjski Kościół Prawosławny, w okresie międzywojennym przez Polski Autokefaliczny Kościół Prawosławny, a od 1939 przez Rosyjski Kościół Prawosławny i jego podległe struktury. Po 1991 r. budynkiem administruje Ukraiński Kościół Prawosławny Patriarchatu Moskiewskiego.

Obecnie (XXI w.) jest jednym z dwóch soborów katedralnych eparchii włodzimiersko-wołyńskiej, obok soboru Trójcy Świętej w Kowlu^[5]. Obiekt jest wpisany na listę zabytków o znaczeniu ogólnokrajowym^[6].

Architektura edytuj

Po odbudowie soboru w końcu XIX w. świątynia reprezentuje styl staroruski, przypuszczalnie oddający pierwotny wygląd pierwszej cerkwi. W trakcie XIX-wiecznych prac budowlanych usunięto wszystkie zabytkowe elementy architektoniczne dodane podczas odbudów w czasach gotyku i baroku. Obecnie istniejący budynek wzniesiony jest na planie prostokąta o bokach 34 i 20,8 metra, zaś jego wysokość sięga 18,5 m. Ściany soboru mają półtora metra grubości^[2]. Obiekt wzniesiony jest z cegły, malowany na kolor niebieskozielony i biały. W centralnym punkcie jego dachu znajduje się zrekonstruowana pojedyncza kopuła, ze złoconym dachem i krzyżem.

Wnętrze soboru jest pokryte freskami wykonanymi w XIX wieku w czasie przebudowy, przedstawiającymi w większości świętych związanych z ziemiami ukraińskimi i rosyjskimi. Główny ikonostas jest trzyrzędowy, funkcjonują również dwa boczne.