Spiska Grzęda
Spiska Grzęda (słow. Spišský štít, niem. Déryspitze, węg. Dérycsúcs) – zwornikowy szczyt o wysokości 2481 m n.p.m. znajdujący się w długiej południowo-wschodniej grani Wyżniego Baraniego Zwornika, w słowackich Tatrach Wysokich. Od Baraniego Mnicha w masywie Baranich Rogów oddziela go Barania Przełęcz, natomiast od Juhaskiej Turni – Juhaska Przełączka[1].
 Masyw Spiskiej Grzędy z podpisanymi obiektami | |
| Państwo | |
|---|---|
| Położenie | |
| Pasmo | |
| Wysokość |
2481 m n.p.m. |
| Pierwsze wejście |
21 lipca 1896 |
Położenie na mapie Tatr  | |
Położenie na mapie Karpat  | |
 49°11′56,9″N 20°12′05,9″E/49,199139 20,201639
| |
W grani północno-zachodniej szczytu, opadającej na Baranią Przełęcz, położona jest jeszcze druga przełączka – Spiski Przechód. Z kolei w przeciwległej południowo-wschodniej grani między wierzchołkiem Spiskiej Grzędy a Juhaską Przełączką znajdują się Spiska Szczerbina i Spiska Igła. Spiska Grzęda jest szczytem dwuwierzchołkowym, wznosi się nad dwiema dolinami: Doliną Dziką i Doliną Pięciu Stawów Spiskich[1].
Od głównego wierzchołka Spiskiej Grzędy (północno-zachodniego) odchodzi w kierunku Doliny Pięciu Stawów Spiskich krótka południowo-zachodnia grań, w której wyróżniane są następujące formacje (w kolejności od północnego wschodu):
- Wyżnia Spiska Przełączka (Vyšná Mačacia štrbina),
- Zadnia Spiska Turniczka (Zadná Mačacia veža),
- Pośrednia Spiska Przełączka (Prostredná Mačacia štrbina),
- Spiskie Czuby (Mačacie zuby),
- Spiska Przełączka (Mačacia štrbina),
- Skrajna Spiska Turniczka (Mačacia veža). W tej ostatniej grań rozgałęzia się na odnogę zachodnią ze Spiskim Karbikiem i Spiską Czubką oraz południowo-wschodnią z Przełączką za Spiskim Mnichem i ze Spiskim Mnichem[1][2]. Opisana grań oddziela od siebie odgałęzienia Doliny Pięciu Stawów Spiskich, którymi są Barani Ogród i Spiski Kocioł[3] wraz z górnymi piętrami oddzielonymi Spiskimi Spadami: Pośrednim Spiskim Kotłem i Wyżnim Spiskim Kotłem[1].
Na wierzchołek nie prowadzi żaden znakowany szlak turystyczny, jest on dostępny jedynie dla taterników, dla których najciekawsza jest zachodnia ściana tego szczytu[1].
Polska i słowacka nazwa Spiskiej Grzędy, podobnie jak Spiskich Turniczek, pochodzi od położonej poniżej Doliny Pięciu Stawów Spiskich. Nazewnictwo niemieckie i węgierskie upamiętnia pierwszego zdobywcę wierzchołka Józsefa Déryego[4].
Historia edytuj
Pierwsze wejścia turystyczne:
- Ludwik Chałubiński, Karol Potkański, Wojciech Roj i inni przewodnicy tatrzańscy, 9 września 1884 r. – próba wejścia,
- József Déry i Johann Hunsdorfer (senior), 21 lipca 1896 r. – letnie,
- Heim i Müller, 6 kwietnia 1914 r. – zimowe[1].
Przypisy edytuj
- ↑ a b c d e f Witold Henryk Paryski: Tatry Wysokie. Przewodnik taternicki. Część XX. Baranie Rogi – Durny Szczyt. Warszawa: Sport i Turystyka, 1976, s. 77–85.
- ↑ Endre Futó: Tatry Wysokie. Czterojęzyczny słownik nazw geograficznych. [dostęp 2013-07-30].
- ↑ Jarosław Januszewski, Grzegorz Głazek, Witold Fedorowicz-Jackowski: Tatry i Podtatrze, atlas satelitarny 1:15 000. Warszawa: GEOSYSTEMS Polska Sp. z o.o., 2005, s. 124. ISBN 83-909352-2-8.
- ↑ Zofia Radwańska-Paryska, Witold Henryk Paryski: Wielka encyklopedia tatrzańska. Poronin: Wydawnictwo Górskie, 2004. ISBN 83-7104-009-1.