Stany niewolnicze

Stany niewolnicze – stany w USA, w których legalne było wykorzystywanie niewolniczej siły roboczej. Niewolnikami w tych stanach byli przede wszystkim czarnoskórzy Afrykanie uprowadzeni z rodzimego kontynentu lub ich potomkowie urodzeni w Ameryce. Niewolnictwo było jedną z przyczyn wybuchu wojny secesyjnej i zostało zdelegalizowane na mocy 13. poprawki do Konstytucji w roku 1865.

Stany niewolnicze (czerwone), wolne (niebieskie) oraz zorganizowane terytoria (cieliste) w roku 1861

Terytoria niewolnicze i abolicjonistyczne w Stanach Zjednoczonych w okresie 1789–1861

Stany niewolnicze

Piętnaście stanów USA w momencie wybuchu wojny miało zalegalizowane prawnie niewolnictwo. Były to: Alabama, Arkansas, Delaware, Floryda, Georgia, Kentucky, Luizjana, Maryland, Missisipi, Missouri, Karolina Południowa, Karolina Północna, Tennessee, Teksas i Wirginia (wówczas jeszcze stanowiąca jeden stan z Wirginią Zachodnią), a w Dystrykcie Kolumbii przed wybuchem wojny wolno było posiadać niewolników, choć handel nimi był zakazany. Niewolnictwo było również praktykowane na Terytorium Nebraski i na Terytorium Indiańskim na początku lat pięćdziesiątych XIX wieku. Ostatnim stanem na północy, który zakazał niewolnictwa, było New Jersey w roku 1804, aczkolwiek prawo stanowe pozwoliło na zatrzymanie przez właścicieli niewolników w określonym wieku jako tzw. „dożywotnich terminatorów”, oczywiście do wejścia w życie XIII. Poprawki Do Konstytucji.

Jedenaście z tych stanów w roku 1860 zadeklarowało secesję od Unii i w roku następnym ogłosiło powstanie Skonfederowanych Stanów Ameryki; Delaware, Kentucky i Maryland nie opuściły Unii, a Wirginia Zachodnia wstąpiła do niej po oderwaniu się od Wirginii.

Początki

Przed rewolucją amerykańską we wszystkich koloniach brytyjskich w Ameryce istniało niewolnictwo, ale wojna o niepodległość stała się impulsem do wykorzenienia go. Terytoria północno-zachodnie, stanowiące dziś Środkowy Zachód, były organizowane na zasadach zarządzenia północno-zachodniego, które zakazało niewolnictwa w roku 1787. Massachusetts zaakceptowało ten akt w swej konstytucji z roku 1780, a kilka innych północnych stanów poszło tym śladem. Umowna granica niewolnictwa ustaliła się w 1781 kiedy niewolnictwa zakazała Pensylwania. Przebiegała ona wzdłuż północnej granicy Delaware, Linii Masona-Dixona i rzeki Ohio.

Stany niewolnicze na północy

Ważne daty	VT	PA	MA	NH	CT	RI	NY	NJ
Początki osadnictwa	1666	1638	1620	1623	1633	1636	1624	1620
Początki niewolnictwa	ok. 1760?	1639	1629?	1645	1639	1652	1626	1627
Oficjalny koniec niewolnictwa	1777	1780	1783	1783	1784	1784	1799	1804
Rzeczywisty koniec niewolnictwa	1777	ok. 1845	1783	ok. 1845?	1848	1842	1827	1865

Konflikt na nowych terytoriach

W czasie wojny roku 1812 Brytyjczycy obiecali wyzwolenie tym niewolnikom, którzy staną po ich stronie. Pod koniec wojny doszło do podziału, zgodnie z którym połowa stanów bądź to zakazała niewolnictwa na swoim terenie (północny wschód), bądź też miała to w swoich konstytucjach od początku (środkowy zachód), a połowa postanowiła utrzymać niewolnictwo na zawsze (południe).

Konflikt polityczny wybuchł wówczas, gdy doszło do walki o władzę w Senacie, gdzie każdy stan jest reprezentowany przez dwóch senatorów. Przy równej liczbie stanów wolnych i niewolniczych Senat był podzielony po połowie. W momencie, gdy zaludnienie stanów wolnych zaczęło gwałtownie przerastać liczbę ludności stanów niewolniczych (Konstytucja Stanów Zjednoczonych w Artykule 1 § 2.3 przy wyliczaniu wielkości reprezentacji nakazywała doliczyć do ludności wolnej 3/5 liczby „pozostałych osób” jak eufemistycznie określano niewolników), co w konsekwencji prowadziło do przejęcia kontroli nad Izbą Reprezentantów przez stany wolne, Senat stał się jedynym miejscem, gdzie politycy ze stanów niewolniczych mogli stosować prawo weta w kwestiach związanych z niewolnictwem.

Kompromis Missouri

Kontrowersje wokół tego czy Missouri powinno być przyjęte do Unii jako stan niewolniczy, czy też wolny, doprowadziły do tzw. „kompromisu Missouri” z roku 1820, który ustalił, że terytoria nabyte w ramach zakupu Luizjany na północ od równoleżnika 36°30′ (co stanowiło południową granicę Missouri) będą stanami wolnymi, zaś stany i terytoria na południe od tej linii mają prawo do przyjęcia ustroju niewolniczego. W ramach kompromisu utworzono Maine, wolny stan na terytorium Nowej Anglii, który miał zrównoważyć przyjęcie Missouri jako stanu niewolniczego.

Status Teksasu i Nowego Meksyku

Przyjęcie do Unii Teksasu i zajęcie ogromnych obszarów na zachodzie, w wyniku zwycięskiego zakończenia konfliktu znanego jako wojna meksykańsko-amerykańska, ponownie wywołało spory. Jakkolwiek bowiem zasiedlona już część Teksasu nadawała się do upraw bawełny, a tym samym do wprowadzenia niewolnictwa, górzyste i pustynne tereny dzisiejszego Nowego Meksyku okazały się dla właścicieli plantacji i niewolników zupełnie nieprzydatne. W roku 1850 Kalifornia została – na podstawie porozumień „kompromisu 1850” – przyjęta do Unii jako wolny stan, bez dodatkowego stanu niewolniczego dla zachowania równowagi. W związku z tym, że mogłoby to oddać władzę w Senacie w ręce przedstawicieli stanów wolnych, Kalifornia zgodziła się wysyłać do Waszyngtonu jednego proniewolniczego i jednego antyniewolniczego senatora. Równowaga została więc zachowana, ale w stanach niewolniczych wzrastały emocje i obawy przed zakusami abolicjonistów i freesoilerów.

Ostatnie starcia

Trudności ze znalezieniem jakiegokolwiek terytorium, które można byłoby przekształcić w dodatkowy stan niewolniczy, zahamowały proces otwierania kolejnych obszarów na zachodzie dla osadnictwa, bowiem politycy z Południa obawiali się wzrostu liczby terytoriów (a następnie stanów) wolnych. Podejmowano wysiłki zmierzające do aneksji Kuby i Nikaragui w celu uczynienia z nich stanów niewolniczych, ale bezskutecznie. W roku 1854 „kompromis Missouri” został obalony, co wiązało się z nadziejami Południa na uczynienie Terytorium Kansas stanem niewolniczym. Kansas miał ubiegać się o przyjęcie do Unii wraz z Minnesotą, ale przyjęcie Kansas jako stanu niewolniczego nie udało się, bowiem zakwestionowana została prawomocność konstytucji stanowej. Gdy przyjęcie Minnesoty zostało w roku 1858 zaaprobowane, równowaga w Senacie przestała istnieć, co z kolei zaowocowało przyjęciem Oregonu w 1859 roku.

Przyjmowanie stanów parami

Przed rokiem 1812 nie było potrzeby równoważenia liczby stanów niewolniczych i wolnych. Oto jak układała się ich lista w roku 1812:

Stany niewolnicze	Rok	Stany wolne	Rok
Georgia	1788	Pensylwania	1787
Maryland	1788	Connecticut	1788
Karolina Południowa	1788	Massachusetts	1788
Wirginia	1788	New Hampshire	1788
Karolina Północna	1789	Nowy Jork	1788
Kentucky	1792	Rhode Island	1790
Tennessee	1796	Vermont	1791
Luizjana	1812	Ohio	1803

Pomiędzy rokiem 1812 a wybuchem wojny secesyjnej próbowano utrzymywać równowagę, w związku z czym legislatura federalna (Kongres) przyjmowała do Unii stany zazwyczaj parami:

Stany niewolnicze	Rok	Stany wolne	Rok
Missisipi	1817	Indiana	1816
Alabama	1819	Illinois	1818
Missouri	1821	Maine	1820
Arkansas	1836	Michigan	1837
Floryda	1845	Iowa	1846
Teksas	1845	Wisconsin	1848
		Kalifornia (jeden senator proniewolniczy)	1850
Kansas (przyjęcie zablokowane)		Minnesota	1858
		Oregon	1859
		Kansas	1861

Kres niewolnictwa

Maryland i prounijny rząd Missouri zakazały niewolnictwa na swoich terenach w czasie wojny. Trzynasta poprawka do Konstytucji, ratyfikowana 6 grudnia 1865 roku, znosiła niewolnictwo na całym obszarze Stanów Zjednoczonych. Ratyfikacja 13. poprawki była warunkiem przywrócenia do działania władz tych stanów, które znalazły się w roku 1861 w Konfederacji.

Zobacz też

• stany wolne
• stany graniczne (wojna secesyjna)

Bibliografia

• Don E. Fehrenbacher i Ward M. Mcafee; The Slaveholding Republic, An Account of the United States Government’s Relations to Slavery (2002)
• James MJ.M. McPherson James MJ.M., Battle Cry of Freedom, the Civil War Era, New York: Oxford University Press, 1988, ISBN 0-19-503863-0, OCLC 15550774 .brak strony (książka)

Linki zewnętrzne

• Niewolnictwo na Północy (ang.)