Stara Wieś Spiska
Stara Wieś Spiska[6] (słow. Spišská Stará Ves, niem. Alt(en)dorf, węg. Szepesófalu) – miasto na Słowacji w powiecie Kieżmark, w kraju preszowskim.
| |||
| |||
| Państwo | |||
|---|---|---|---|
| Kraj | |||
| Powiat | |||
| Region | |||
| Burmistrz |
Jozef Harabin[1] | ||
| Powierzchnia |
17,53[2] km² | ||
| Wysokość |
487[3] m n.p.m. | ||
| Populacja (2023) • liczba ludności • gęstość |
|||
| Nr kierunkowy |
+421 52[3] | ||
| Kod pocztowy |
061 01[3] | ||
| Tablice rejestracyjne |
KK | ||
Położenie na mapie kraju preszowskiego  | |||
Położenie na mapie Słowacji  | |||
 49°23′01″N 20°21′46″E/49,383611 20,362778
| |||
| Strona internetowa | |||
Położenie edytuj
Miasto leży przy ujściu Rieki do Dunajca, 37 kilometrów od stolicy okresu (odpowiednik polskiego powiatu), przy granicy polsko-słowackiej[7]. Znajduje się u podnóża Magury Spiskiej w etnograficznym regionie zwanym Spiszem.
Historia edytuj
.jpg)
Miejscowość istniała prawdopodobnie już na przełomie XII i XIII w.[8] W czasie najazdu tatarskiego została doszczętnie zniszczona[8]. Od 1337 r. do XIX w. wchodziła w skład dominium czerwonoklasztorskiego[8]. W 1399 roku Stara Wieś Spiska otrzymała prawa miejskie[8]. W 1385 r. w mieście doszło do pierwszego spotkania Władysława Jagiełły, Witolda oraz Zygmunta Luksemburskiego[8].
W 1397 roku traktat pokojowy na 16 lat podpisali tu Władysław Jagiełło i Zygmunt Luksemburski.
W 1474 roku w Starej Wsi Spiskiej Maciej Korwin i Kazimierz IV Jagiellończyk podpisali pokój po wojnie o tron węgierski[8]. Do XIX wieku dominującą nacją w okolicy byli Polacy[9]. W 1878 roku miejscowość zniszczył pożar[8]. Do 1960 roku była siedzibą władz powiatu Zamagurze[8].
W 1992 do miasta przyłączono samodzielną dotychczas wieś Łysa nad Dunajcem[10].
Kultura edytuj
W mieście jest używana gwara spiska, zaliczana przez polskich językoznawców jako gwara dialektu małopolskiego języka polskiego, przez słowackich zaś jako gwara przejściowa polsko-słowacka[11].
Zobacz też edytuj
Przypisy edytuj
- ↑ Zoznam zvolených starostov a primátorov podľa obcí, miest a mestských častí. Štatistický úrad Slovenskej republiky, 2014. [dostęp 2017-09-27]. (słow.).
- ↑ Statistical Office of the Slovak Republic (www.statistics.sk): Hustota obyvateľstva - obce. www.statistics.sk. [dostęp 2024-03-28]. Ustawienia: om7014rr_obc: 17,53S_SK, om7014rr_ukaz: Rozloha (Štvorcový meter).
- ↑ a b c Statistical Office of the Slovak Republic: Základná charakteristika. 2015-04-17. [dostęp 2022-03-31]. (słow.).
- ↑ Statistical Office of the Slovak Republic (www.statistics.sk): Počet obyvateľov podľa pohlavia - obce (ročne). www.statistics.sk. [dostęp 2024-03-28]. Ustawienia: om7101rr_obc: AREAS_SK.
- ↑ Statistical Office of the Slovak Republic (www.statistics.sk): Hustota obyvateľstva - obce. www.statistics.sk. [dostęp 2024-03-28]. Ustawienia: om7014rr_obc: AREAS_SK.
- ↑ Urzędowy wykaz polskich nazw geograficznych świata. KSNG, 2013. s. 263. [dostęp 2017-11-26]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-05)].
- ↑ Spisz – Stara Wieś Spiska. [dostęp 2010-02-15]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-02-07)].
- ↑ a b c d e f g h Maciej Pinkwart: Spiska Stara Wieś. [w:] Północna Słowacja – przewodnik krajoznawczy dla zmotoryzowanych [on-line]. Zakopiański Portal Internetowy, 1996. [dostęp 2010-02-15]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-08-14)].
- ↑ „W północnej części Spiszą, głównie w powiatach Spiska Stara Wieś (78% ogółu mieszkańców), gdzie wśród 18 gmin 15 było czysto polskich, oraz w powiecie Stara Lubowla (58% ogółu), a także w północno-zachodniej części powiatu kieżmarskiego (34% ogółu). Obok wyżej wymienionych skupisk na Słowacji znajdowało się 45 polskich wysp językowych z 25 tys. Polaków. [w:] Śląski Kwartalnik Historyczny. WrTMH. t. 35. Ossolineum. wyd. I. 1980. s. 47.
- ↑ Historia miasta.
- ↑ Júlia Dudášová-Kriššáková, Goralské nárečia z pohľadu súčasnej slovenskej jazykovedy, Prešov: Vydavateľstvo Prešovskej univerzity v Prešove, 2016, s. 20–24, ISBN 978-80-555-1714-8 (słow.).
Linki zewnętrzne edytuj
- Starawieś, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XI: Sochaczew – Szlubowska Wola, Warszawa 1890, s. 229.