Wikipedia

Storegga

Storegga – grupa trzech podwodnych osuwisk na krawędzi szelfu kontynentalnego na Morzu Norweskim, około 100 km od wybrzeża Møre. Nazwa Storegga oznacza w języku norweskim „wielką krawędź”.

Położenie osuwiska (pomiędzy Islandią a Norwegią) z zaznaczeniem wysokości fal tsunami[1]

Odkrycie edytuj

Osuwiska Storegga zostały dokładnie zbadane podczas prac przygotowawczych do wydobywania gazu ziemnego ze złoża Ormen Lange[2]. Badania geologiczne wykazały, że materiał, który się osunął, nagromadzony tu został podczas ostatniej epoki lodowej. Prawdopodobieństwo powstania nowego osuwiska jest niskie.

Przyczyna powstania osuwiska edytuj

 
Morze Północne z osuwiskiem Storegga zaznaczonym na żółto

Storegga to największe dotychczas odkryte osuwiska na Ziemi, obszarem dorównujące Islandii. Do przesunięcia się do Morza Norweskiego masy skał ze stoku kontynentalnego o objętości ocenianej na 3500 km³ o 800 km doprowadzić mogło trzęsienie ziemi[3] w połączeniu z rozpadem złóż klatratów metanu, co wywołało potężną falę[4]. Inne prawdopodobne przyczyny to sam rozpad złóż lub działanie prądów morskich[3].

Skutki osunięcia edytuj

Osunięcie się takiej masy ziemi wywołało na północnym Atlantyku wyjątkowo silne tsunami, którego ślady odnaleziono m.in. w Norwegii, Wyspach Owczych[3]. W Szkocji w zatokach Montrose Basin i Firth of Forth na wysokości do 4 metrów nad aktualnym zwykłym poziomem pływów odkryto osady w odległości do 80 km od wybrzeża. Ostatnie z osuwisk w tym rejonie powstało około 6100 p.n.e. Jedna z teorii mówi, że osuwisko Storegga było przyczyną tsunami, które zalało dzisiejszą ławicę Dogger Bank, teren Doggerlandu pozostały po ociepleniu klimatu. Sam Doggerland łączył Wielką Brytanię z kontynentem europejskim (obecnymi wybrzeżami Danii, Niemiec i Holandii)[5][6]. Uważa się, że był on bogaty w laguny, plaże, mielizny u ujścia rzek, bagna, zamieszkany przez ludzi w okresie kultury mezolitycznej (środkowa epoka kamienia), polujących m.in. na ptaki[7][8].

Przeprowadzona w 2017 roku symulacja tsunami powstałego w wyniku osuwiska wykluczyła jednak możliwość zatopienia całego Doggerlandu[9].

Przypisy edytuj

  1. ↑ P. C. Marrow, Seismic monitoring of the North Sea, Edynburg 1992, Fig. 19, s. 58
  2. ↑ Petter Bryna, Kjell Berga i in.. Explaining the Storegga Slide. „Marine and Petroleum Geology”. 2005 (22), s. 11–19. Elsevier B.V.. ISSN 0264-8172. (ang.). 
  3. ↑ a b c Stein Bondevik, i in.. Record-breaking Height for 8000-Year-Old Tsunami in the North Atlantic. „EOS, Transactions of the American Geophysical Union”. Vol. 84 (No. 31), s. 289–293, 5 August 2003. DOI: 10.1029/2003EO310001. (ang.). 
  4. ↑ Włodzimierz Kotowski. Gaz zmrożony z wodą... Przyszłość w hydratach. „Energia Gigawat”. 10/2005. (pol.). 
  5. ↑ Bernhard Weninger, i in.. The catastrophic final flooding of Doggerland by the Storegga Slide tsunami. „Documenta Praehistorica”. 2008 (XXXV). sprint.clivar.org. (ang.).  (z mapami na s. 12 i 15)
  6. ↑ kt/aw: Tsunami zmyło naturalne przejście między Europą a Wyspami Brytyjskimi. BBC/TVNMeteo, 2014-05-02. [dostęp 2014-05-03].
  7. ↑ Bryony Coles Coles: The Doggerland project. University of Exeter Department of Archaeology. [dostęp 2014-05-04]. (ang.).
  8. ↑ Tony Robinson: Britain's Stone Age Tsunami. [w:] Time Team specials [on-line]. Channel 4 Television, 30 May 2013. [dostęp 2014-05-04]. (ang.).
  9. ↑ Jon Hill i inni, Was Doggerland catastrophically flooded by the Mesolithic Storegga tsunami [online], 2017 [dostęp 2022-06-26].

Linki zewnętrzne edytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Storegga&oldid=71821506”